Aan de slag met het leerplan RK-godsdienst

Presentatie over: "Aan de slag met het leerplan RK-godsdienst"— Transcript van de presentatie:

1 Aan de slag met het leerplan RK-godsdienst
Marie-Ann De Cocker HIGW Antwerpen september-oktober 2010

2 Inhoud tweede bijeenkomst
Bijsluiter raamplan RK-godsdienst (afwerken) Didactische modellen Verwachtingen Toelichting oefening tegen volgende week Wie zit hier bij elkaar: leraren met een “ander” bekwaamheidsbewijs – wat is uw basisopleiding – welke opdracht neem je nu waar (richtingen, leerjaar, “aantal uur) – welke opleiding heb je vakinhoudelijk al genoten voor het vak RKG Wie ben ik? Moeder – ooit leraar in diverse richtingen en jaren – vaste stek in 4de graad psychiatrische VPK (nu HBO5) + vervangingen Arteveldehogeschool Gent: sociaal werk, leraren basisonderwijs, leraren SO-vak godsdienst: vakstudie en vakdidactiek – halftijds inspecteur-adviseur – lesgever HDGI vakdidactiek HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

3 Concrete werkwijzen om met leerplan aan de slag te gaan
Uitgaan van actualiteit of van wat in belangstellingsfocus van de klasgroep ligt – cf. In de Kijker op Thomas Terrein als diamant. Oefening: wat is de focus van de eerste graad? Welke TD zie je die je kan uitwerken HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

4 Raamplan … http://www.youtube.com/watch?v=myq8upzJDJc
Joshua_Bell_vioolspeler_T.pps HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

5 Raamplan …. ‘toehoorders’ ? ‘artiest’?
Zorg voor pedagogisch-didactische grondopties HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

6 Pedagogisch-didactische grondopties
Eerbied voor de persoon van de leerling Beginsituatie Persoonlijk beoordelingsvermogen bevorderen Uitdaging tot reflexiviteit Gerichtheid op plurale context HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

7 Pedagogisch-didactische grondopties
De rijkdom en kracht van het christelijk geloven Narratief Aandacht voor het schone Plaats van sacramenten, gebed en liturgie HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

8 Pedagogisch-didactische grondopties
Een communicatief proces Diverse perspectieven: biografisch, maatschappelijk, christelijk narratief-hermeneutisch, beroep Eigen didactiek Realisme Optie van de school Samen leren HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

9 Pedagogisch-didactische grondopties
Ruimte voor actualiteit Sleutelrol voor de leraar: GSM-functie Getuige Specialist moderator HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

10 Aan de slag met het raamplan
Raamplan: utopisch? (ou topos) of ‘een goede plek’ (eu topos)? Lucaanse horizon: ‘mensen van de weg’ Tegelijk: Rondpunt vs ‘een weg gáán’ Met vallen en opstaan Sommige mensen menen dat het raamplan moeilijk is (outsiders én insiders en nieuwkomers) Sommigen menen zelfs dat het utopisch is, ( oe topos: geen plek, geen plaats hebbend, dat de realisatie ervan nergens en nooit te vinden zal zijn)… maar als ik nu eens zeg dat het raamplan een goede plek is: eu topos? Sommigen menen dat het raamplan moeilijk is maar dekken dat toe met de mantel der liefde: we zijn allemaal zoekende mensen, die in Brussel hebben hun best gedaan met het maken van een raamplan, maar wij blijven verder zoeken, christenen zijn immers ‘mensen van de weg’ (naar de evangelist Lucas) – eigenlijk is het toenmalige raamplan al voorbijgestreefd Maar vandaag wil ik een oproep doen om de weg van het voorliggende raamplan te gáán en niet op een rondpunt te blijven rondrijden en telkens maar het begin van een weg te verkennen. Uiteraard is het volgen van die weg een gebeuren met vallen en opstaan HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

11 Raamplan: achteraf - noodzakelijk kwaad? Twee bewegingen in praktijk:
Landen in raamplan (cf. van wat leeft in actualiteit of in de klasgroep – cf In De kijker op Thomaswebsite) Vertrekken vanuit raamplan Twee bewegingen onderkennen: 1. zinrijke onderwerpen doen landen in raamplan (cf. IDK, sommige handboeken, nascholingen, enz.) vertrekken vanuit raamplan: bij verschijnen van de nieuwe raamplannen is heel wat werk verzet hier rond: brainstorm, claire obscur, schatkisten bij terreinen en terreindoelen in de lerarenopleidingen, enz. 2. Tweede beweging = optiek van nieuwkomers, inzonderheid de zij-instromers – zij zitten met een beginnende horizon van ‘geleefd geloof’ en hebben nood aan helderheid of herkenbaarheid (cf. hun andere schoolvakken) HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

12 Doelstelling Minimaal: Leerplan open.
Maximaal: raamplan = uitgangspunt en ‘boost’ voor verdiepende en verbredende lespraktijk. HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

13 Eén van de vele wegen om met leerplan aan de slag te gaan.
Individueel of in groep de ‘omgeving’ van een terreindoel verkennen om het lesproject te oriënteren: een simulatie. Bij uitkomen van de nieuwe raamplannen: heel wat werk hier rond verzet: brainstormen rond de terreindoelen, rond de terreinen: Claire obscur, in de kringen van handboekmakers Hier kennismaking met 3 wegen die de kracht van de omgeving van het raamplan uitdrukkelijk inzetten om de leer- en onderwijsomgeving kwaliteitsvol in te zetten HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

14 1. Simulatie met focus op ‘omgeving’ - uitzoomen en inzoomen
3 BSO Terreindoel (blz 134): “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Uitzoomen: Wat is de krachtige leer- en onderwijsomgeving die het raamplan biedt aan dit concreet terreindoel ? 3 BSO – begin februari – vervanging of extra klas: Uit vorderingsplan blijkt: nog niet aangeraakt terreindoel “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” (navraag bij leraren 3 BSO: niet vanzelfsprekend – stiefmoederlijk behandeld) HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

15 Onmiddellijke omgeving van terreindoel:
Terreinomschrijving: ‘Wat geeft je leven? Bronnen van leven. (naast: ‘Waar sta je nu in je leven? Identiteit’). Beginsituatie van leraar en lln in BSO + tav dit terrein. Blikopener: rijkdom van christelijk geloof in leerproces binnen brengen TD hoort thuis binnen een concreet terrein, ‘een terrein’ staat voor een levensvraag, een raadsel van het bestaan. Terrein ‘Wat geeft je leven? (bronnen van leven)’ (blz.134) Elk terrein start met een Blikopener die de leraar uitnodigt zelf ‘onder het Woord te gaan staan’ Leeswijzer (blz. 55): “groeigericht eerder dan traditiegericht”. Uitdrukkelijke bedoeling: rijkdom van christelijk geloof in levensbeschouwelijk leerproces binnen te brengen. Voorkeurpositie christelijk geloof via ‘blikopener’ die leraar uitnodigt zelf ‘onder Woord te gaan staan’ – Wat betekent dit concreet voor het TD waarvan onze leraar werk wil maken? HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

16 Onmiddellijke omgeving
van het terreindoel Terreinomschrijving Wat geeft levenskracht? Waarom spreekt Jezus mensen aan? Geluk is ánders, niet van mij. Blikopener: “Geef mij van dat water dan zal ik geen dorst meer hebben” Terreindoel: De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen Beginsituatie: algemene zaken: doe-lln, beeld, openheid, band met leven, rol van lr & terreinspecifieke zaken: wie dorst heeft zoekt naar bronnen – grenzen van geluksbrengers doen verlangen TD is omgeven door een eerste kring die mijn TD stoffeert en die voor een krachtige leer- en onderwijsomgeving zorgt: (letterlijk overgenomen uit leerplan) Terreinomschrijving: Wat kan mij/mensen echt levenskracht geven? Wie of wat geeft mij levenskracht? Waar blijft men over spreken? Waarom blijft Jezus mensen aanspreken? Mensen zijn bron van leven voor elkaar. Mijn geluk ligt altijd aan de overkant: mijn geluk is niet van mij. – Geluk is meer en anders dan ik verwacht. Ons streven naar geluk is een motor in ons bestaan. Blikopener: Wat voor christenen bron van leven is: leven vanuit God, sterven om te leven en eucharistie.- Joh 4, 15: “Geef mij van dat water, dan zal ik geen dorst meer hebben”. Beginsituatie: BSO: beeldcultuur - doel-lln - aansluiten bij leefomgeving - negatieve levenservaringen: moeilijk om bron te vinden + doen verlangen naar bron – godsdienst, christelijk geloof zijn vreemd: openheid Terrein: wie dorst heeft zoekt naar bronnen waaruit hij/zij kan putten. Vele jongeren kunnen (hopelijk) terugvallen op een aantal gebeurtenissen of personen die warmte brengen in hun leven. Hieraan en aan zichzelf hebben ze echter niet voldoende: ze zoeken aarzelend naar een nieuw houvast. Hun geluk trachten ze te vinden in een wereld van overvloed aan geluksbrengers. Toch stoten ze ook op grenzen: het ware geluk ligt niet voor het grijpen en is ook niet te koop! HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

17 Uitzoomen op krachtige leer- en onderwijsomgevingen voor TD: “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Tweede graad: Accent in leerlijn: Confrontatie: Wat doet christelijke verhaal met de lln? Kerndoelen 2. levensvragen ontdekken en opnemen 4. In het evangelie sleutels om te leven aanwijzen 5. openstaan voor en omgaan met andersheid, (…) 6. durven zoeken naar de eigen –ook gelovige- identiteit (…) Na deze nabije omgeving is er een tweede omgeving die het ontwikkelen van een lesproject kan sturen: de focus van de tweede graad – Kerndoelen - tweede graad – kerndoelen garanderen ahw een logisch en chronologisch verband van het onderwijsleerproces – houdt rekening met waar de lln al staan (begint niet van nul) en werkt naar iets toe. Inhoudelijk: keuzeproces en beginnende identiteitsvorming Prestatie van de leerling: ‘confrontatie’ en ‘beginnend kiezen’. Confrontatie: Vragen worden uitdrukkelijker naar de lln zelf gericht: kiezen, waarom; waarheen, eigen vragen: opengetrokken en verdiept. (…) Wat doet christelijke verhaal met de lln? Evangelische leefsleutels: aanreiken van Jezus en grote evangelische leefsleutels + grote getuigenissen en getuigen uit de kerkgeschiedenis zijn belangrijk. Kerndoelen tweede graad: aantonen dat in een context van pluraliteit individuele en collectieve identiteit een onophoudelijk proces van keuzes maken inhoudt levensvragen ontdekken en opnemen benoemen van elementen die authentieke keuzes mogelijk maken In het evangelie sleutels om te leven aanwijzen openstaan voor en omgaan met andersheid, verschil en conflict durven zoeken naar de eigen –ook gelovige- identiteit en ervoor opkomen De zaken die voor ons TD in aanmerking kunnen komen staan in het blauw aangeduid HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

18 Uitzoomen op krachtige leer- en onderwijsomgevingen voor TD: “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Basisdoelen voor SO: Openstaan voor en inzien wat christelijk geloven kan betekenen in een wereld die radicaal pluraal ervaren en begrepen wordt en dit 1. vanuit een contextueel uitgangspunt: 2. vanuit een inhoudelijke uitgangspunt: het zinaanbod van het christelijk geloof kennen en plaatsen in de context van levensbeschouwelijke pluraliteit 3. vanuit een psychologisch uitgangspunt (dat de twee vorige insluit) Een derde omgeving van het terreindoel waar rond een lesproject wordt uitgewerkt is die van de basisdoelen – hét vakperspectief bij uitstek. Drie basisdoelen voor SO: Openstaan voor en inzien wat christelijk geloven kan betekenen in een wereld die radicaal pluraal ervaren en begrepen wordt en dit vanuit een contextueel uitgangspunt: zich bewust worden van en zich levensbeschouwelijk uitgedaagd weten door de pluraliteit van zinaanbod (levensbeschouwingen) in onze hedendaagse leefwereld en samenleving vanuit een inhoudelijke uitgangspunt: het zinaanbod van het christelijk geloof kennen en plaatsen in de context van levensbeschouwelijke pluraliteit vanuit een psychologisch uitgangspunt (dat de twee vorige insluit): vanuit het inzicht van het plurale levensbeschouwelijke karakter van het menselijk spreken, denken en handelen, en in dialoog met het zinaanbod van het christelijk geloof in deze context zich rekenschap geven van het eigen levensbeschouwelijk profiel – De zaken die voor ons TD in aanmerking kunnen komen staan in het blauw aangeduid HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

19 Uitzoomen op krachtige leer- en onderwijsomgevingen voor TD: “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Visietekst: Lln christelijk geloof helpen ontdekken in al zijn rijkdom, als bron van leven – op de ‘wijze van de school’: met ernst en degelijkheid – Jezus en de waarde van het christelijk geloof leren kennen als een bron van leven. Pedagogisch-didactische grondopties: (3) rijkdom en kracht van het christelijk geloven (narrativiteit; schone; plaats van sacramenten, gebed en liturgie) (4) communicatief proces – perspectieven die de communicatie voeden: biografisch, maatschappelijk, christelijk narratief-hermeneutisch, beroeps- (6) GSM (G:authenticiteit en geloofwaardigheid) Tot slot een vierde omgeving nà die van het terrein, nà de kerndoelen en nà de basisdoelen: m.n. de grondbedding van ons vak: de visietekst die vertaald werd in pedagogisch-didactische grondopties De zaken die voor ons TD in aanmerking kunnen komen staan in het blauw aangeduid HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

20 Uitzoomen op krachtige leer- en onderwijsomgevingen voor TD: “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Nogmaals overzicht van de rijke omgeving die een raamplan in petto geeft wanneer je aan het begin staat van een lessenproject HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

21 Wat moeten lln kunnen? “Onder woorden brengen”.
Inzoomen op realisatie vanTD: “De levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen” Wat moeten lln kunnen? “Onder woorden brengen”. Wat moeten de lln onder woorden brengen “De levenskracht van de bron waarvan Jezus leefde” Hoe kan leraar dit leerproces aansturen? Ingrediënten: richtinggevend – niet te ontwijken. Terreindoel Terreindoel Nu: Inzoomen: de beweging naar het concrete terreindoel: ik heb de omgeving verkend, nu wil ik weten wat me concreet te doen staat en welke middelen ik voor handen heb: analyse van het doel: werkwoord zegt wat moet gebeuren: ‘onder woorden brengen’. Wat precies de lln onder woorden moeten brengen: de levenskracht van de bron waarvan Jezus leeft. Bron waarvan Jezus leeft + niet afstandelijk: de levenskracht die uitgaat van die Bron moet ik onder woorden kunnen brengen HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

22 Inzoomen op realisatie van TD – voorziene ingrediënten
Bepaalde Bijbelse figuren als identificatiefiguren Levensvreugde, levenskracht, levensgeluk door te delen Verbondenheid met elkaar en met God Bronnen waar christenen van leven De waterput in de bijbel als bron van leven (Jo 4) Vele vormen van gebed: van bedevaart tot het Onze Vader Ingrediënten zetten mij op weg: Bijbelse figuren als identificatiefiguren: Bron waarvan Jezus leeft… daar hebben ook anderen van gedronken, ook voor Jezus werd van die bron gedronken: de droom van JHWH met deze wereld bv. De weg die de Vader al gegaan is met het volk Israël (opgetekend in de boeken van het eerste Verbond) – verhalen waar levenskracht uit spreekt moeten kans krijgen Verbondenheid met elkaar en met God – dé bron? Onze Vader als gebed: het kan niet duidelijker… het verhaal in Johannes 4 en andere verhalen aan waterputten: letterlijk en figuurlijk: léven gevend. HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

23 Concreet lesproject HIGW A'pen - 2010 Marie-Ann De Cocker Basisdoelen:
Openstaan voor en inzien wat christelijk geloven kan betekenen in een wereld die radicaal pluraal ervaren en begrepen wordt. Zich bewust worden van en zich levensbeschouwelijk uitgedaagd weten door de pluraliteit van zinaanbod (levensbeschouwingen) in onze hedendaagse leefwereld en samenleving. Het zinaanbod van het christelijk geloof kennen en plaatsen in de context van levensbeschouwelijke pluraliteit Vanuit het inzicht van het plurale levensbeschouwelijke karakter van het menselijke spreken, denken en handelen, en in dialoog met het zinaanbod van het christelijk geloof in deze context zich rekenschap geven van het eigen levensbeschouwelijk profiel. Kerndoelen tweede graad aantonen dat in een context van pluraliteit individuele en collectieve identiteit een onophoudelijk proces van keuzes maken inhoudt levensvragen ontdekken en opnemen benoemen van elementen die authentieke keuzes mogelijk maken In het evangelie sleutels om te leven aanwijzen openstaan voor en omgaan met andersheid, verschil en conflict durven zoeken naar de eigen –ook gelovige- identiteit en ervoor opkomen Concreet lesproject Beoogd terreindoel 2de graad: 1ste jaar - Terrein: Wat geeft je leven? TD 4: “de levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde onder woorden brengen”. Ingrediënten die raamplan als suggestie meegeeft: - de waterput in de bijbel als bron van leven (Jo 4) - levensvreugde, levenskracht, levensgeluk door te delen - verbondenheid met elkaar en met God - Je hart is groter dan je denkt (Mc 14, 3-9) - Mt 8 en 9: Jezus gever van leven Terreinomschrijving: “Als christenen uitspreken wat voor hen bron van leven is, dan hebben ze het over leven vanuit God, sterven om te leven en eucharistie.- Blikopener: Joh 4, 15: “Geef mij van dat water, dan zal ik geen dorst meer hebben” Pedagogisch-didactische grondopties Schoolvak Eerbied voor de persoon van de lln Gerichtheid op een (plurale) context De rijkdom en dracht van het christelijk geloven (narrativiteit – aandacht voor het schone - godsdienstonderricht ≠ pastoraal) Communicatief proces met aanwezige en afwezige partners gevoed vanuit 4 perspectieven: biografisch, maatschappelijk, Christelijk, beroep Ruimte voor actualiteit Sleutelrol voor de leraar: GSM. Authenticiteit - geloofwaardigheid Andere manier om de inbedding van een lesproject voor te stellen – omgeving bepaalt HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker

24 Slot van simulatie: Wat brengt verkenning van de bedding bij voor een lesproject dat TD nastreeft?
- Oriënteert + stimuleert - Niet vanzelfsprekend: GSM-functie. Confrontatie met Bijbels verhaal: ingrediënt Joh. 4 - Open benadering - Wat doet christelijk verhaal met de lln? Analyse TD: ‘onder woorden brengen’ - Lln niet tekstgericht Beeldcultuur: kunstwerken: ? Doe-leerlingen: ? Welke suggesties borrelen op om aan een lessenreeks te beginnen die dit terreindoel beoogt? Verkenning van de bedding: oriënteert + stimuleert: bv. Godsrelatie is niet te ontwijken Confrontatie met Bijbels verhaal (ingrediënt Johannes 4 zit ±in verwoording TD) - open benadering is mogelijk, geloofsgegevens zijn niet gekend: Wat doet christelijk verhaal met de lln? Moeilijkheid: Analyse TD - Leerlingen zijn niet tekstgericht en doel vraagt ‘onder woorden brengen’ Beeldcultuur: kunstwerken: ? Doe-leerlingen: ? Niet vanzelfsprekend: getuigefunctie en specialistfunctie + ll helpen bij het verwoorden wat de levenskracht van de Bron waarvan Jezus leefde precies is. HIGW A'pen Marie-Ann De Cocker