Medico-legale status van richtlijnen

Presentatie over: "Medico-legale status van richtlijnen"— Transcript van de presentatie:

1 Medico-legale status van richtlijnen
Stefaan Callens Hoogleraar gezondheidsrecht KUL Advocaat Antwerpen 27 maart 2010 Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

2 Zorgrichtlijnen - definitie
“systematisch ontwikkelde aanbevelingen die de beroepsbeoefenaar en de patiënt moeten helpen bij het nemen van beslissingen omtrent gepaste zorg in een specifieke situatie” Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

3 Kenmerken zorgrichtlijnen
Niet-bindende gedragsvoorschriften als leidraad voor professionals in hun dagelijkse praktijk Flexibel Systematisch ontwikkeld door de beroepsgroep Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

4 Doelstellingen zorgrichtlijnen
Verbeteren en garanderen van kwaliteit in de zorg Beperken van de uitgaven in de gezondheidszorg Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

5 Voordelen zorgrichtlijnen
Uitgevaardigd door de beroepsgroep zelf Voorkomen van de defensieve geneeskunde – kwaliteitsverbetering in de zorg Instrument voor kennisoverdracht Betere communicatie tussen patiënt en arts Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

6 Nadelen zorgrichtlijnen
Beperking van de medisch - professionele autonomie - kookboekgeneeskunde? Beperking van de autonomie van de patiënt? Wetenschappelijke verstarring? Correcte aanbevelingen? Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

7 Relativering nadelen Grenzen aan de medisch-professionele standaard
Rechten van de patiënt Art. 5 Wet Patiëntenrechten Verbod tot het voorschrijven van onnodig dure en zinloze behandelingen Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

8 Juridische waarde van zorgrichtlijnen
Arts volgt richtlijn? Arts volgt richtlijn niet? Voorwaarden voor opstellen van “goede” zorgrichtlijnen? Aansprakelijkheid van opstellers van zorgrichtlijnen? Zorgrichtlijnen en terugbetaling van buitenlandse behandeling? Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

9 Zorgrichtlijnen en andere documenten
Protocollen : schriftelijke handelingsinstructie voor zorgvuldig professioneel handelen in de zorg Afspraken die door beroepsbeoefenaren worden gemaakt om de zorg zo goed mogelijk te laten verlopen => Een geëxpliciteerde vorm van consensus over de (multidisciplinaire) aanpak van een bepaald probleem Standaarden : een overeengekomen uitvoeringsniveau aangeduid door beroepsbeoefenaren en is geschikt voor de aangesproken populatie (niet altijd op schrift gesteld) Klinische paden Medische reglementen (en ziekenhuiswetgeving) Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

10 Richtlijnen en patiëntenrechten
Art. 5 Wet patiëntenrechten Recht op kwaliteitsvolle dienstvertrekking die beantwoordt aan behoeften van patiënt Memorie van Toelichting … de toepasselijke standaarden zoals die voortvloeien uit de huidige wetenschap, worden nageleefd. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om standaarden uitgewerkt door wetenschappelijke verenigingen maar is daartoe niet beperkt… Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

11 Richtlijnen en zorgprogramma’s
Belang van richtlijnen voor zorgprogramma’s: Cardiale pathologie Richtlijnen voor gemeenschappelijke diagnostische en therapeutische klinische benadering Oncologie Richtlijnen voor diagnosestelling, behandeling, opvolging Multidisciplinair oncologisch handboek Borstkanker Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

12 Aansprakelijkheid, richtlijnen en medische teams
Relatie medisch voorschrift/staand order en procedures en/of standaardverpleegplan KB18 juni 1990 Centrale aansprakelijkheid van ziekenhuis (principe en uitzondering) Rol van diensthoofd Zorgtrajecten en aanbevelingen Vb KB 21 januari 2009 Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

13 Naar “kostenbesparende” richtlijnen
“Directe opname in wetgeving” Vb. terugbetalingsvoorwaarden bij bepaalde geneesmiddelen Verwijzing naar instanties die aanbevelingen/richtlijnen zullen opstellen Sancties? Juridische waarde? Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

14 Kostenbesparende richtlijnen, impact van economische overwegingen en aansprakelijkheid
Verplichting om dure verstrekkingen aan te bieden? Speelt de economische situatie van de patiënt een rol? Verplicht om van kostenbesparende richtlijn af te wijken? Verhouding recht op kwaliteitsvolle zorg versus kostenbesparende richtlijn Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens

15 Aanbevelingen voor opname van kostenbesparende richtlijnen in het recht
Belang van procedure/inhoud van richtlijn Democratisch gehalte van richtlijn Zorgvuldigheid bij opstellen van richtlijn Up to date houden van richtlijn Relatie met wetgeving ongevallen voor schade in gezondheidszorg/ “No-fault wetgeving”? Orde van Geneesheren PR Antwerpen Advocaat S. Callens