Je collectie online, mag dat & hoe dan? Annemarie Beunen, OKBN 10 mrt 2016.

Presentatie over: "Je collectie online, mag dat & hoe dan? Annemarie Beunen, OKBN 10 mrt 2016."— Transcript van de presentatie:

1 Je collectie online, mag dat & hoe dan? Annemarie Beunen, OKBN 10 mrt 2016

2 Je collectie online zetten (bv kunst in/en boeken), mag dat & hoe dan? Annemarie Beunen senior auteursrechtjurist KB (& kunsthistoricus) OKBN 10 maart 2016 Stedelijk Museum

3 Eerst wat misverstanden uit de weg Fysiek eigendom geeft bibliotheek/museum nog geen intellectueel eigendom/auteursrecht! Auteursrecht duurt langer dan je denkt. Voor niet-commerciële beschikbaarstelling (incl internet) is ook toestemming nodig. Copyright = auteursrecht (beeldrecht ook)

4 Overzicht Basisprincipes auteursrecht Je collectie online zetten, wat komt daarbij kijken? Rechtspraak Hindernissen en oplossingen Praktijkvoorbeelden Auteursrechtontwikkelingen in NL en EU

5 Basisprincipes auteursrecht Wanneer rust er auteursrecht op een creatie? EOK&PS, esthetische/hoge kwaliteit en registratie niet nodig. Wat kan beschermd zijn? Elke menselijke creatie (‘werk’ genoemd in de Auteurswet) Wie heeft het auteursrecht? Feitelijke maker, tenzij in dienst (mr freelancers houden eigen ©!). Overdracht of excl licentie kan, bv aan CBO of uitgever.

6

7

8 Hoe lang duurt het auteursrecht? Hoofdregel: 70 jaar na dood vd maker (daarna erfgenamen). Uitz: © bij rechtspersoon/werkgever dan 70 jr na 1 e publicatie. Voorbeeld: Karel Appel 1921-2006

9 Waartegen beschermt het auteursrecht? Verveelvoudigen en openbaar maken, zowel analoog als digitaal. Artikel 1 Auteurswet: Het auteursrecht is - het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, - om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, - behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. Hoofdregel: toestemming vd maker is nodig voor elk hergebruik.

10 Beperkingen t.b.v. bibliotheken, musea, archieven Verveelvoudigen (bv digitaliseren) ve werk uit eigen collectie mag t.b.v. preservering bij ‘dreiging van verval’ en migratie. Werken uit eigen collectie mogen in besloten netwerk mits alleen raadpleegbaar via beeldschermen binnen het gebouw (niet remote access). MAAR geen beperking tbv beschikbaarstelling op internet!

11 Rechtspraak: 3 vonnissen mbt archieven Stadsarchief Rotterdam (beeldbank met foto’s en tentoonstellingsposters v Museum Boijmans Van Beuningen) www.ie-forum.nl/index.php?//Bij+het+Stadsarchief+is+er+geen+sprake+van+verweesde+werken////32952/ www.ie-forum.nl/index.php?//Verweer+ondoenlijk+toestemmingsvereiste+voor+archieven+faalt////33904/ www.ie-forum.nl/index.php?//Bij+het+Stadsarchief+is+er+geen+sprake+van+verweesde+werken////32952/ www.ie-forum.nl/index.php?//Verweer+ondoenlijk+toestemmingsvereiste+voor+archieven+faalt////33904/ Archief Leiden (Leidse kranten) www.ie-forum.nl/index.php?//Het+online+zetten+van+gedigitaliseerd+erfgoedarchief+Gemeente+Leiden////33368/ www.ie-forum.nl/index.php?//Het+online+zetten+van+gedigitaliseerd+erfgoedarchief+Gemeente+Leiden////33368/ IISG (foto’s Kors van Bennekom) www.ie-forum.nl/index.php?//Foto-archief+pas+auteursrechtinbreuk+door+online+ontsluiting////33832/ www.ie-forum.nl/index.php?//Foto-archief+pas+auteursrechtinbreuk+door+online+ontsluiting////33832/

12 Collectie (bv kunst in/en boeken) online, wat komt daarbij kijken? Vooraf toestemming regelen (clearen), want digitaliseren=verveelvoudiging & online zetten=openbaarmaking Twee alternatieven (tenzij al bij verwerving toestemming vd maker geregeld): 1. Individuele clearing: de rechthebbende(n) van elk werk individueel opsporen en toestemming vragen. Indien lid van CBO dan met CBO contracteren, zie 2. 2. Collectieve clearing: contracteren met CBO’s, met of zonder vrijwaring voor niet-leden (Museumvereniging sloot model-contract Pictoright). Keuze per deelcollectie afwegen, een combinatie kan ook.

13 Hindernissen individuele clearing Vergt een zoektocht naar de rechthebbende(n) van elk werk, dus veel tijd en kosten. Verweesde werken: onbekende/onvindbare rechthebbenden. Per werk zoeken is onhaalbaar voor grootschalige projecten incl. werken waaraan heel veel makers hebben bijgedragen (bv kranten, TV-programma’s).

14 Op internet gevonden voorbeelden van verweesde werken

15 Oplossingen tbv online beschikbaarstelling? 1.EU Richtlijn Verweesde Werken (en art. 16o t/m 16r Auteurswet): Stelt eisen aan (te documenteren) zorgvuldige zoektocht/diligent search d.m.v. verplicht te doorzoeken bronnenlijst; wordt rechthebbende niet gevonden dan mag het werk online na registratie in verweesdewerkenregister. (geldt voor tekstpublicaties incl. afbeeldingen, muziek en films).

16 Besluit zorgvuldig onderzoek verweesde werken

17 www.den.nl/nieuws/bericht/4798/

18

19 Oplossingen tbv online beschikbaarstelling? 2. Extended Collective Licensing (ECL): -CBO’s kunnen ook voor niet-leden contracteren, -zoeken naar rechthebbenden door bibliotheek/museum niet nodig dus m.n. geschikt voor grootschalige digitalisering, -Bibliotheek betaalt licentievergoeding en niet-leden kunnen vergoeding claimen bij CBO of opt-out-verzoek doen. -Scandinavische oplossing, wordt ook in NL in de wet ingevoerd (gebeurt nu al zonder basis in de wet).

20 Voorbeeld KB: kranten op www.delpher.nl Kranten van de 17 e eeuw tot 1995 ©deel: ca. 3 miljoen pagina’s meerdere freelance rechthebbenden per pagina ervaring leert: hoe ouder de werken, hoe meer verweesd. collectief contact met cbo’s, met vrijwaring vr niet-leden (incl. potentieel verweesde werken).

21

22 Titel presentatie Naam en/of datum

23

24

25 Ontwikkelingen auteursrecht in NL Kabinet besliste in okt 2015 dat ECL inderdaad in de wet moet komen, wetsvoorstel in december 2016. Kabinet Zorgenbrief archiefkoepel BRAIN over de hoogte vd te betalen vergoedingen (vgl. Nieuwsuur 4 mrt 2016). Overleg met OCW over wensen bibliotheken, musea en archieven tbv ECL-wetsvoorstel.

26 Herziening auteursrecht in EU 2016 Auteursrechtrichtlijn uit 2001, aanpassing gewenst. Bibliotheken lobbyen voor meer ruimere uitzonderingen. Europees Parlement wil tbv bibliotheken, musea en archieven verder gaan dan Europese Commissie. Europees Parlement Plannen vd Commissie van 9 dec 2015 (p. 6-8):Commissie meer mogelijk maken met werken die niet meer in de handel zijn. uitbreiding van de preserveringskopie uitbreiding besloten netwerk-uitz naar (cross border?) remote access Text & Data Mining (TDM) mogelijk maken.

27 Vragen ?