AP Bart De Craene en Katrien De Loof en HA Ellen Van Leeuwen MFO Nieuw Gent UZ 07/01/2016 AP Bart De Craene en Katrien De Loof en HA Ellen Van Leeuwen

Aanleiding inhalatietherapie Onderzoek COPD (BE 2010, n 555) 48% Niet therapietrouw 21% Fouten bij inhalatie techniek Astma (EU 2000) 50% symptoomvrij Inhalatoren kunnen per fabrikant verschillen. Diverse hulpmiddelen (zoals voorzetkamers) zijn niet universeel toepasbaar. Goede voorlichting en instructie zeer belangrijk voor juiste toepassing inhalatiemedicatie. Regelmatige controle van inhalatietechniek is nodig, ook bij langdurige gebruikers.

Overzicht Inleiding 5 Casussen Beslisboom inhalatoren Bespreking inhalatoren en praktische tips In de praktijk … Casus 1 Casus 2 Afspraken apothekers en huisartsen Nieuw Gent Tabakoloog

Bespreking casussen 1- 2 Huisartsen en apothekers per casus Focus op beleid inhalatiemethode, niet op productkeuze Keuze uit 1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer (VZK) 2. een dosisaerosol met voorzetkamer 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. een vernevelaar

Casus 1 Bij Michiel, 23 jaar, stelt u de diagnose astma. Hij heeft maar af en toe last van benauwdheid, meestal bij inspanning. U besluit om salbutamol voor te schrijven.   U kiest als inhalator: 1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer 2. een dosisaerosol met voorzetkamer 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. geen voorkeur

Casus 2 Hans, 5 jaar, is bij u bekend met piepende ademhaling en gebruikt hiervoor salbutamol. Tot nu toe schreef u hem inhalatietherapie voor via een dosisaerosol met voorzetkamer en mondstuk. Zijn moeder vindt het lastig om Hans steeds zijn voorzetkamer met mondstuk mee te geven naar school. Zij vraagt of er een andere oplossing mogelijk is.   U kiest als inhalator: 1. de huidige toedieningsvorm, een dosisaerosol met voorzetkamer en mondstuk 2. een dosisaerosol met voorzetkamer, zonder mondstuk 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. geen voorkeur

Casus 3 Omar, 14 jaar, gebruikt voor zijn astma salbutamol inhalatiepoeder (Diskus). Vanwege aanhoudende klachten (niet veroorzaakt door een verkeerde inhalatietechniek), besluit u een inhalatiecorticosteroïd voor te schrijven.   U kiest als inhalator: 1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer 2. een dosisaerosol met voorzetkamer 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. geen voorkeur

Casus 4 Odette, 85 jaar, heeft lichte seizoensgebonden astmatische klachten en last van tremor als gevolg van de ziekte van Parkinson.   U kiest als inhalator: 1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer 2. een dosisaerosol met voorzetkamer 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. geen voorkeur

Casus 5 Karel, 75 jaar, heeft een ernstige vorm van COPD. Hij geeft aan al na enkele stappen 'buiten adem' te zijn. Als gevolg van artrose en slechtziendheid heeft hij moeite met zijn fijne en grove motoriek.   U kiest als inhalator: 1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer 2. een dosisaerosol met voorzetkamer 3. een ademgestuurde dosisaerosol 4. een poederinhalator 5. een vernevelaar 6. geen voorkeur

Casus 1 Voldoende handlong coördinatie Voldoende inhalatiekracht Bij goed gebruik geen verschil tussen poederinhalator of dosisaerosol

Casus 2 <5jaar: dosisaerosol met VZK en neusmondmasker 5-7jaar: dosisaerosol met VZK en mondstuk >7jaar: poederinhalator of dosisaerosol zonder VZK of ademgestuurde doseeraerosol

Casus 3 Bij goede handlong coördinatie en voldoende inademingskracht Zowel poederinhalator als dosisaerosol (ademgestuurd of met VZK) 1 type inhalator

Casus 4 Voldoende inademingskracht maar niet voldoende coördinatie Poederinhalator Dosisaerosol met VZK of ademgestuurd Ook verminderde inademingskracht:

Casus 5 Onvoldoende inademingskracht en onvoldoende coördinatie Dosisaerosol met VZK of ademgestuurd Vernevelaar

Keuze maken Doel: zoveel mogelijk werkzame stof in de longen krijgen Longdepositie: bepaald door Doseeraerosol: hand-long coördinatie Autohaler: onvoldoende inademingskracht en verminderde hand longcoördinatie automatisch afvuren bij starten inademing, adem 5sec kunnen inhouden VZK: onvoldoende inademingskracht en onvoldoende hand longcoördinatie VZK met neusmondmasker: bij geen actieve inademing via mondgedeelte VZK (CVA, delier,..) Poederinhalator: kracht en snelheid inademing Bij correct gebruik even effectief www.inhalatorgebruik.nl

Stappenplan

Aandachtspunten Inhalatorgebruik

Overzicht inhalatoren kortwerkende beta2-mimetica (SABAs) Airomir Novolizer salbutamol Salbutamol Sandoz Ventolin langwerkende beta2-mimetica (LABAs) Foradil Formagal Formoair Novolizer Formoterol Onbrez Oxis Serevent corticosteroiden Beclophar Budesonide Easyhaler Flixotide Miflonide Novolizer budesonide Pulmicort QVAR combinatiepreparaten (LABA + corticoïd) Bufomix Flutiform Inuvair Relvar Salmeterol / Fluticasone Cipla Seretide Symbicort Kortwerkende muscarine-antagonisten (SAMAs) Atrovent Langwerkende muscarine-antagonisten (LAMAs) Bretaris Genuair Incruse Seebri Breezhaler Spiriva combinatiepreparaten (beta2-mimeticum + muscarine-antagonist) Kortwerkend Duovent Langwerkend Anoro Ultibro breezhaler

Overzicht inhalatoren

dosisaerosol (pMDI) droog poeder inhalator (DPI) Gebruiksaanwijzing dosisaerosol (pMDI) droog poeder inhalator (DPI) langzaam en diep snel, diep en lang

dosisaerosol (pMDI) droog poeder inhalator (DPI) zittend of staand Gebruiksaanwijzing dosisaerosol (pMDI) droog poeder inhalator (DPI) langzaam en diep snel, diep en lang zittend zittend of staand

Gebruiksaanwijzing

Hoge dispositie in mond Cold freon effect AANDACHTSPUNTEN Hoge dispositie in mond Cold freon effect Rechtop zitten, hoofd licht achterover buigen! Coordinatie Schudden! Meestal geen teller, resterende dosissen? Reinigen! Controle? Autohaler: activatie luchtgaatjes open houden! blijven inademen na klik

Rechtop zitten, hoofd licht achterover buigen! AANDACHTSPUNTEN Rechtop zitten, hoofd licht achterover buigen! Schudden! Meestal geen teller, resterende dosissen? 1 puff per keer! Reinigen (pMDI & VZK)! Prijs voorzetkamer* Vortex (33 EUR) A2A spacer (25 EUR) Aerochamber (21 EUR) Volumatic (12 EUR) Zerostat Spacer (10 EUR) Compatibel? Salbutamol Sandoz vs. Volumatic & Zerostat *prijsvoorbeelden voorzetkamers volwassenen

(On)nauwkeurigheid tellers Reinigen! Vochtgevoelig! AANDACHTSPUNTEN Inhalatiekracht! (On)nauwkeurigheid tellers Reinigen! Vochtgevoelig! Problemen bij uitademen in device. Turbohaler: eerst R dan L! Diskus: volledig openen! dosisklepje! Drager stabiliteit o.a. Symbicort

(On)nauwkeurigheid teller Reinigen! Vochtgevoelig! AANDACHTSPUNTEN Inhalatiekracht! (On)nauwkeurigheid teller Reinigen! Vochtgevoelig! droge handen bij handihaler, aerolizer en breezhaler! Problemen bij uitademen in device. Voldoende hard duwen! Novolizer: risico op blokkeren stop inademen na klik Handihaler, aerolizer, breezhaler: 1 keer duwen, 2 keer inhaleren! controle!

Respimat AANDACHTSPUNTEN Moeilijkheden bij klaarmaken inhalator (ouderen!) Coördinatie – luchtgaten!

AANDACHTSPUNTEN Inhalatiekracht! Volledig openen! Houding handen om device Luchtgaatjes open houden! Blijven inademen na klik

AANDACHTSPUNTEN Inhalatiekracht! Volledig openen! Houding handen om device Luchtgaatjes open houden!

Richtlijn inhalatietherapie bij kinderen <5jaar: dosisaerosol met VZK en neusmondmasker 5-7jaar: dosisaerosol met VZK en mondstuk >7jaar: poederinhalator of dosisaerosol zonder VZK of ademgestuurde aerosol

En nu in de praktijk… Casus 1 Marc, 58jaar, met astma is bij de apotheker. Hij is ontevreden over de behandeling. Hij gebruikt een Seretide discus 2x/dag en een Duovent doseeraerosol tot 6x/dag. Het werkt niet… De apotheker vermoedt problemen… Je wil de inhalatietherapie verbeteren.

Mogelijke oorzaken Doeltreffendheid van de behandeling? Inhalatietechniek correct? Therapietrouw? Teveel bijwerkingen ervaren Angst voor bijwerkingen of gevolgen op lange termijn Noodzaak behandeling niet inzien Vergeten innemen Geen medicatie meer Roken? …

Richtlijnen COPD enAstma APB Ugent 2012, Astma

Astma Controle Test

Inhalatietechniek nagaan: demotoestellen

Therapietrouw nagaan (medicatiehistoriek of MARS vragenlijst)

Hoe kunnen we dit in Nieuw Gent toepassen? Afspraken voor taakverdeling huisartsen en apothekers

Tabakoloog in UZ-Nieuw Gent Informatiesessie bewoners in Nieuw Gent UZ Drie sessies: gratis, niet vooraf inschrijven Dinsdag 26/1/16 van 19 tot 20u Dinsdag 23/2/16 van 10 tot 11u Dinsdag 29/3/16 van 19 tot 20u Info via UGC Nieuw Gent Folders en affiches te verkrijgen

Casus 2 Lenie, 15jaar, heeft astma. Dit is recent flink toegenomen. De huisarts heeft nu een Budesonide Easyhaler voorgeschreven die ze elke dag moet gebruiken. Ze komt de Easyhaler voor de eerste maal afhalen. Wat is je beleid als apotheker bij een eerste aflevering? Wat wil de huisarts? Na 6weken komt ze terug met een nieuw voorschrift. Wat is je beleid als apotheker bij een herhaalde aflevering?

Hoe kunnen we dit in Nieuw Gent toepassen? Afspraken voor taakverdeling huisartsen en apothekers

MFO in Nieuw Gent Erkende MFO programma’s: medicatieschema’s uitwisselen (Planning zomer 2016) Voorstel Sessie zomer 2016: deel medicatieschema’s en deel opvolging inhalatiebeleid Volgend jaar nieuw thema. Streven naar 2x/jaar MFO.

Bedankt voor de aandacht!

Bronnen NHG ASTMA 2015 NHG COPD 2015 Longalliantie Nederland. www.Inhalatorgebruik.nl Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 2015. FTO inhalatiemedicatie bij COPD en ASTMA. APB 2012. Apotheekrichtlijnen in de praktijk ASTMA en COPD Belgische Vereniging Pneumologie Verpleegkundigen UZ Gent, dienst spirometrie.

Ter info Principes bij inhalatietherapie Match tussen inhalator en fysieke mogelijkheden patiënt Inhalator met teller of dosisindicator Uniformiteit van inhalator: geen poederinhalator en dosisaerosol door elkaar Combinatiepreparaat ipv 2 inhalatoren Dosisaerosol in combinatie met VZK of ademgestuurde inhalator tenzij adequaat gebruik van doseeraerosol Gebruik bij benauwdheid een dosisaerosol met VZK Poederinhalator multidose heeft voorkeur op singledose Controleer inhalatietechniek en herhaal Correct gebruik inhalator heeft meer effect op longdepositie en klachten dan verschil in inhalator op zich

Taakverdeling huisarts en apotheker Informatie ziektebeeld Keuze medicatie en inhalatiesysteem Eerste inhalatie instructie Controle inhalatietechniek 6 weken 3 maanden 1 jaar Voorlichtingsmateriaal inhalatiesysteem en medicatie Jaarlijkse vervanging poederinhalator en voorzetkamer Wat bij drukte? Wat indien de patiënt de medicatie niet zelf ophaalt?

Voorbeeld Afspraken Bij gelijke geschiktheid van poederinhalator krijgen patiënten een multidose poederinhalator Bij gelijke geschiktheid krijgen patiënten een inhalator met teller of dosisindicator Patiënten met astma of copd vanaf 75 jaar gebruiken een doseeraerosol ipv poederinhalator Alle patiënten met doseeraerosol gebruiken een voorzetkamer tenzij adequaat gebruik van doseeraerosol