Diagnoses in het maatschappelijk werk Johan Bastiaensen

Elke beroepsgroep heeft zijn deskundigheid en hoort een denken te ontwikkelen omtrent problemen in zijn vakgebied (=diagnose) en mogelijke oplossingen voor dit probleem.

 Een loodgieter is deskundig in het in bedwang houden van water en stelt een diagnose omtrent waar een lek zich bevindt of waar een onaangename geur vandaan kan komen.  Een poetsvrouw stelt een diagnose omtrent een vlek en hoe deze verwijderd kan worden.  Een boer weet dat wanneer het gras niet goed groeit, er nood is aan water, meststoffen, …

Nut van een diagnose  Hij geeft me kader om te denken over de moeilijkheden.  Hij geeft richting aan mijn handelen.  Een diagnose bakent mijn werkgebied af.  Hij biedt me taal om over de moeilijkheden te praten met cliënt, vakgenoten of in een multidisciplinair team.  Vermijden de diagnose van ander specialisme over te nmen

Wat is het specialisme van maatschappelijk werkers  Maatschappelijk werkers zijn deskundig in menselijke verhoudingen.  Ze houden zich bezig met het samenleven en samenwerken van mensen met : › Andere mensen (relatiemoeilijkheden) › Instanties (uitkeringsinstanties, rechtbank, schuldeisers, …) › Instituties als geld en wetten (beheer, …) › De samenleving (uitsluiting) › …

Gevolg voor diagnostiek  Als we dit uitgangspunt aanvaarden, dan vraagt dit om een eigen specialistische diagnostiek, nl. een samenlevings- of samenwerkingsdiagnose.  Dit in tegenstelling tot de vaak individuele diagnoses van de psycholoog, psychiater, arts, …. vbn. Psychose, autisme, hechtingsgestoord, borderline, burnout, mentale handicap, pdd nos, lastig, niet gemotiveerd, gebrekkige vaardigheden, …

 Een maatschappelijk werker kijkt met een breedhoeklens naar cliënten.  De arts of psycholoog kijkt met een zoomlens naar de patënt of cliënt.

Metafoor van verkeer  Psychiaters en psychologen zijn de garagehouders van de geestelijke gezondheidszorg; Zij stellen een diagnose omtrent een niet goed werkende auto.  Maatschappelijk werkers zijn te vergelijken met de instructeurs van de autorijschool.

 Een instructeur van een autorijschool hoeft slechts in beperkte mate te weten hoe een auto werkt.  Hij moet wel weten hoe je het best een auto bestuurt.  Hij moet weten welke de regels zijn waaraan weggebruikers zich moeten houden.  Hij moet weten hoe je moet rekening houden met andere weggebruikers om je veilig in het verkeer te begeven.

Inspiraties voor maatschappelijk werkdiagnose vanuit systeemtheoretische perspectief.  Hoe lopen de beïnvloedingen in het systeem? Wie geeft er last aan de cliënt? Bij wie vindt de cliënt steun?  Wat zie ik aan inzet bij de cliënt en zijn omgeving en wordt dit ook zo begrepen door de anderen?  Hoe drukt de cliënt en zijn omgeving zich uit en welke zijn de effecten op belangrijke anderen? Welke taal hanteert hij/zij en leidt dit soms tot misverstanden

 Welke visies hebben de verschillende betrokkenen op het probleem en mogelijke oplossingen en leidt dit soms tot waarheidsgevechten?  Waar zitten ieders loyaliteiten  Hoe kijken mensen naar zichzelf en naar anderen en hoe denken ze dat anderen naar hen kijken?

 Hoe kijkt “men” naar mensen met deze problemen?  Systeemregels en omgangsvormen  Gezins- en overgangsfasen

Hoe verhoudt deze maatschappelijk werk diagnose zich tot de psychopathologie ?  Moet de maatschappelijk werker de medisch psychiatrische diagnose negeren of mag hij deze gebruiken in zijn probleemanalyse als verklaring voor de samenwerkingsproblemen?

Een poging tot oplossing  CMM van Pearce en Cronen › Verschillende contexten van waaruit we dingen kunnen interpreteren. (kultuur, relatie, episode, taaldaad, eigen geschiedenis, …) Toegepast op ons probleem :  Welke is onze hoogste haak? De psychiatrische diagnose of de samenlevings- of samenwerkingsdiagnose?

schematisch Samenwerkingsdiagnose Medisch (psychiatrische) diagnose Samenwerkingsdiagnose Medisch (psychiatrische) diagnose Versus

Effecten van de 2 kijken.  Kijk 1 › Medisch (psychiatrische) wordt verklaring voor samenwerkingsmoeilijkheden › doorverwijzen Kijk 2  Medisch psychiatrische diagnose heeft invloed op samenwerkingsmoeilijkheden.  Hoe hiermee omgaan?

 Vragen vanuit kijk 2 : › Wat betekent diagnose voor cliënt? › Wat betekent diagnose voor omgeving van cliënt? › Hoe merkt cliënt dat diagnose en symptomen de samenwerking met anderen bemoeilijkt? › Wat heeft cliënt in het verleden al geprobeerd om minder last te hebben van diagnose en symptomen? › …

De vraag van 1 miljoen  Moet ik als maatschappelijk werker kennis hebben van medisch psychiatrische diagnoses en hoe het ziektebeeld er uit ziet?  Of zit kennis omtrent ziektebeelden een open benadering van de cliënt in de weg?