De cognitief gedragstherapeutische benadering Behaviorisme Reactie op de psychoanalyse Principes van de gedragstherapie Houdt zich bezig met waarneembaar gedrag Gedrag wordt aangeleerd Cognitieve psychologie De principes van de cognitieve therapie Reactie op het behaviorisme Gaat niet om de werkelijkheid maar om een interpretatie van de werkelijkheid

Wie? John B. Watson (1878 – 1958) B. F. Skinner (1904 – 1990) Ivan Petrovich Pavlov (1849-1936). Albert Bandura (1925 – heden)

John B. Watson: Give me a dozen healthy infants, well-formed, and my own specified world to bring them up in and I'll guarantee to take any one at random and train him to become any type of specialist I might select – doctor, lawyer, artist, merchant- chief and, yes, even beggar-man and thief, regardless of his talents, penchants, tendencies, abilities, vocations, and race of his ancestors. I am going beyond my facts and I admit it, but so have the advocates of the contrary and they have been doing it for many thousands of years. (1930)

Inleidende begrippen Attributie Locus of control Aangeleerde hulpeloosheid Automatische verklaringen

Inleidende begrippen: Attributie Het toeschrijven van een gebeurtenis aan een bepaalde oorzaak Stabiel versus instabiel Intern versus extern Globaal versus specifiek

Inleidende begrippen: Locus of control Geeft aan waar je het controlepunt legt over de zaken die je meemaakt. Interne locus of control: indruk dat je invloed hebt Externe locus of control: idee dat je geen invloed hebt

Inleidende begrippen: Aangeleerde hulpeloosheid Je hebt geleerd dat je hulpeloos bent en daar ga je je naar gedragen Externe locus of control

Inleidende begrippen: Automatische verklaringen Cognitieve psychologie Niet de dingen zelf, maar de manier waarop we over dingen denken, roept emoties en gedrag op We moeten anders gaan denken om gevoelens en emoties te kunnen veranderen

Gedragstherapie * (Afwijkend) gedrag is aangeleerd en kan weer worden afgeleerd * Emotionele problemen zijn gedragsproblemen * Over gevoelens praten is niet effectief

Gedragstherapie * Exposure technieken Blootstelling aan angstige situaties Net dat laten doen wat mensen vermijden Principe van de draak In vivo en in vitro

Klassieke conditionering

Klassieke conditionering Klassiek conditioneren van emoties (little Albert): leren bang te zijn voor ... Contiguïteit niet altijd nodig Samengaan CS en OCS leidt niet altijd tot conditionering Conditionering kan zich ook na verloop van tijd voordoen

Klassieke conditionering Klassieke conditionering als het leren van betekenissen Een OCS, bv bankgebouw krijgt betekenis (wordt CS) door een bepaalde gebeurtenis (overval) Betekenisverlening na specifieke ervaring tav OCS, maar ook na informatie, fantasieën,... Contingentie ipv contiguïteit Het ervaren van een logische samenhang is belangrijk!

Klassieke conditionering Cue-exposure Blootstelling aan CS zonder dat OCS optreedt Systematische desensitisatie bij angsstoornissen Blootstelling aan steeds angstwekkender stimuli Flooding In één keer confrontatie met angstwekkende stimulus Extinctie of uitdoving Koppeling CS – UCS blijft lange tijd uit, CR blijft uit Soms spontaan herstel

Klassieke conditionering Generalisatie CR breidt uit naar aan CS verwante stimuli Differentiatie Men leert genanceerder reageren op op bepaalde stimuli

Klassieke conditionering: therapeutische toepassingen Leren CS (moeilijke situatie) uit de weg te gaan in b.v. leefstijltraining Leren CS anders te evalueren dmv cognitieve technieken Cue-exposure: CS zonder OCS zodat CR vermindert Leren omgaan met CS, geven van geruststellende info CR beïnvloeden door ontspanning, zelfcontrole, medicatie

Operante conditionering

Operant conditioneren

voorbeeld: Een kind dat te lang buiten blijft krijgt geen eten en komt de volgende keer eerder thuis = negatieve straf voorbeeld: Een hardrijder krijgt een bekeuring en rijdt langzamer weg. = positieve straf de kans dat het gedrag afneemt voorbeeld: een ouder stopt met aandringen nadat de dochter haar kamer heeft opgeruimd = negatieve bekrachtiging voorbeeld: een werknemer krijgt een bonus voor goed werk en blijft hard werken = positieve bekrachtiging de kans dat het gedrag toeneemt stimulus verwijderen (negatief) stimulus toedienen (positief) effecten

Operante conditionering Liever negatieve aandacht dan geen aandacht! We * belonen soms ongewenst gedrag * negeren soms gewenst gedrag * denken soms te belonen terwijl we straffen * denken soms te straffen terwijl we belonen

Operante conditionering Continue bekrachtiging effectief om gedrag aan te leren Shaping: het stap voor stap aanleren en belonen van grotere gedragseenheden Variabel belonen om gedrag te behouden b.v. gokken Schema's Vaste (bv token economy)– variabele ratio Vast – variabel interval

Operante conditionering Belonen > straffen! Positieve en negatieve bekrachtiging Positief en negatief straffen Twee-factoren theorie bij fobie Door klassieke conditionering krijg je bv angst Vermijdingsgedrag vergroot nadien de angst

Functieanalyse Concreet in kaart brengen van probleemgedrag Functieanalyse Concreet in kaart brengen van probleemgedrag! Antecedenten – gedrag - consequenten

Model-leren Bandura (1925-...) stelt dat de mens ook leert door het gedrag van anderen te observeren. Dit proces noemt hij 'modelling'. Imitatie speelt hierbij een belangrijke rol. Het wordt dus duidelijk dat Bandura zich niet tot het innerlijk van het individu beperkt, maar ook veel belang hecht aan de omgeving van dat individu.

Sociale vaardigheidstraining Goldstein-training Operante technieken en model-leren Inoefenen van kleine deelvaardigheden Transfertraining