Levenslooppsychologie Hoorcollege 6 Jennifer de Vries-Aydogdu Med.hro.nl/vrije vrije@hr.nl

Vandaag De jong volwassenheid (20-40 jaar) Cognitieve ontwikkeling Sociale en persoonlijke ontwikkeling

Cognitieve ontwikkeling

Theorieën na Piaget Situatie: Linda en Mark zijn 7 jaar getrouwd en hebben 2 kinderen van drie en vijf jaar. Linda heeft altijd gezegd dat als Mark vreemd gaat de relatie absoluut over is en hij zijn koffers kan pakken. Nu heeft Mark dit weekend vertelt dat hij 2 weken geleden ontrouw is geweest met een collega. Het was slecht éénmalig en hij zegt dat hij niet verliefd is. Wat gaat Linda doen?

Volgens Piaget: Piagets laatste stadia: Formeel denken = pure logica (Zwart-Wit) De adolescent zegt: Linda heeft altijd gezegd dat ze weg zou gaan, dus dat doet ze ook. Relatie is voorbij Linda blijft bij Mark

Theorieën na Piaget Cognitieve ontwikkeling gaat door Labouvie-Vief: - Kijken naar alle aspecten van een situatie, afwegen tegen eigen waarden en normen (grijstinten) - postformeel denken: denken dat rekening houdt met het feit dat de lastige situaties waarin volwassenen terecht kunnen komen soms op relativerende wijze moeten worden opgelost

Theorieën na Piaget Perry: - onderzoek postformeel denken onder studenten - van dualistisch denken naar meervoudig denken - alle kennis en waarden worden als relatief beschouwd

Dus wat doet Linda??? - Ze gaan tijdelijk uit elkaar om na te denken - Relatie is voorbij - Ze blijven bij elkaar en gaan naar een psycholoog - Ze blijven bij elkaar en krijgen een open relatie - ……….

Schaie’s stadia van ontwikkeling Hoe wordt informatie gebruikt Kindertijd - Adolescentie Jong volwassenheid Middelbare leeftijd Ouderdom Verwervend stadium Verwerven van kennis Opgeslagen voor toekomstig gebruik Uitvoerend stadium Toepassen van kennis voor lange termijn doelen (carrière, relatie, gezin) Verantwoordelijk stadium: Beschermen en verzorgen partner, gezin, carrière Ondernemend stadium Verbreding interesse Verzorgen maatschappelijke instituten Reïntegratief stadium Verwerven kennis ter verdieping van persoonlijke interessegebieden

Intelligentie Sternberg: triarchische theorie over intelligentie Componentiële component Experimentele component Contextuele component

Sternberg Traditionele IQ score zegt niets over hoe succesvol je later in je carrière zult zijn Praktische intelligentie Emotionele intelligentie

Hoger onderwijs volgen Iets meer vrouwen dan mannen Merendeel is autochtoon 10% is 25 jaar of ouder (2005) Aanpassingsreactie 1e jaar: cluster van psychologische symptomen (eenzaamheid, angst, terugtrekken, depressie) die samenhangt met de overgang van middelbare school naar hoger onderwijs

Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling

Wat zijn belangrijke ontwikkelingstaken in de jongvolwassenheid??? - Loskomen van de ouders - Verantwoordelijkheid voor eigen lichaam accepteren - Bewust worden van eigen persoonlijkheid - Seksuele ervaringen integreren - Intimiteit aandurven - Beslissen of men wel / geen kinderen wil - Kinderen krijgen en ermee leren omgaan - Een beroep kiezen - …. → zie tabel 2-1 uit boek

Wat maakt jou het gelukkigst?? Vraag Wat maakt jou het gelukkigst??

Gelukkig zijn.. Geluk in de jongvolwassenheid wordt geassocieerd met momenten waarop jouw psychologische behoeften vervuld worden (ipv materiële)

Sociale klok = psychologisch uurwerk dat belangrijke mijlpalen in het leven bijhoudt

Erikson tot nu toe Vertrouwen versus wantrouwen stadium (0-18 mnd) Autonomie versus schaamte en twijfel stadium (18 mnd-3 jaar) Initiatief versus schuldgevoel (3-6 jaar) Vlijt versus minderwaardigheid (6-12 jaar) Identiteit versus identiteitsverwarring (12-20 jaar)

Intimiteit versus isolatie (20-30) Erikson Intimiteit versus isolatie (20-30) Aangaan van relaties op lichamelijk, emotioneel en intellectueel niveau versus Eenzaamheid, angst voor relaties met anderen & isolatie

Verliefd worden Gaat meestal als volgt: Steeds meer met elkaar omgaan Delen steeds meer persoonlijke informatie, intimiteit + en – dingen met elkaar delen Overeenstemming doelstelling relatie Reacties op situaties meer vergelijkbaar Psychologisch welzijn hangt mede af van succes relatie Start begin wij ipv ik Gaat meestal als volgt: Bernard Murnstein: Stimulus-Waarde-Rol (SWR) theorie Stimulus: uiterlijke zaken, 1e ontmoeting Waardestadium: 2-7e ontmoeting: toenemende overeenkomsten waarden en opvattingen Rolstadium: relatie gebaseerd op specifieke rollen

Liefde Gepassioneerde (romantische) liefde: sterke betrokkenheid bij iemand, intense lichamelijke belangstelling, arousal en betrokkenheid bij de behoefte van de ander Kameraadschappelijke liefde: diepe genegenheid voor degenen, met wie ons leven nauw verbonden is Labelingtheorie over gepassioneerde liefde (Hatfield en Berscheid): 2 aspecten vinden plaats: intense fysiologsche arousal + situationele cues die aangeven dat het liefde is

Liefde Sternbergs driedimensionale theorie Liefde bestaat uit 3 componenten: - intimiteit: innigheid, genegenheid, verbondenheid - passie: aantrekkingskracht, lichamelijke nabijheid - beslissing/verbintenis: perceptie ik heb iemand lief en ik blijf bij jou

Een partner kiezen Over welke eigenschappen moet hij/zij beschikken? - Wederzijds aantrekkingskracht / liefde - Emotionele stabiliteit en rijpheid - Betrouwbaar karakter - Intelligentie Wel cultuurverschillen! Betrouwbaar! Emotioneel stabiel! Liefde!

Wie blijft er over? Filtermodel Janda en Klenke: steeds fijner werkend filter Aantrekkelijkheid 2. Culturele aspecten: Homogamie; neiging om relatie aan te gaan met iemand die gelijk is in leeftijd, ras, opleiding, religie en andere basale demografische kenmerken Huwelijks gradiënt: neiging van mannen om een jongere, kleinere vrouw die lager in status is te kiezen en andersom

Hechting en relaties Veilige hechting (55%) Gaan makkelijk relaties aan Voelen zich gelukkig Hebben vertrouwen in toekomst en succes van relatie Vermijdende hechting (25%) Minder betrokken in relatie Voelen zich eenzaam Relaties lopen vaak spaak Ambivalente hechting (20%) Verliezen zichzelf in relatie Lage zelfachting Zelfde relatie vaak op springen

Trouwen of samenwonen? 80% kiest eerst voor samenwonen, redenen: Willen nog niet voor leven binden Goede oefening voor het trouwen Trouwen = verouderd instituut, niet realistisch binden voor gehele leven Succesvol huwelijk? Affectieve relatie naar elkaar Weinig negatieve communicatie Onderling afhankelijk koppel: geen 2 onafhankelijke individuen maar ‘wij’ Sociale homogamie (vrijetijdsbesteding en rolverdeling)

Kinderen? Meer dan 90% van getrouwden heeft 1 kind of meer. Psychologische behoefte: blijdschap successen van kind, plezier, bevrediging rol als opvoeder Egoïstische behoefte: zorg oude dag, overname familiebedrijf Sociale norm Soms ongepland: kwetsbare groepen grootste risico (jong, arm, minder hoog opgeleid) Is huwelijk bestand tegenkrijgen van kinderen: Vaak relatiedip: vooral voor vrouw Gottman: Huwelijk bestand tegen krijgen van kinderen als: Blijven werken aan gevoelens van genegenheid en tederheid Alert blijven op belangrijke gebeurtenissen in leven van elkaar Problemen zien als oplosbaar en beheersbaar

Alleenstaanden / singles neemt toe In de grote steden bestaat 40% uit 1-persoons huishoudens Dit komt door: Vergrijzing (helft van toename) + mensen gaan uit elkaar Bewuste keuze geen partner: Negatief beeld van huwelijk: kans op echtscheiding = groot en paren leven al ruziënd met elkaar. Huwelijk = te beperkend, persoonlijke ontwikkeling en groei = belangrijk en huwelijk stagneert. Geen geschikte partner gevonden Nadeel = vrouwen minder geaccepteerd, behoefte aan kameraadschap en seks en financiële onzekerheid.

Werk Keuze werk: geld, status, gevoel van eigenwaarde, bijdrage aan de maatschappij Vaillant: Carrièreconsolidatie = 20e – 40e jaar = periode van focus op carrière 20-25: mannen gevoelig voor autoriteit ouders (studie: onafhankelijke en onderzoekende geest) 25-35 autonomer, trouwen, kinderen + carrière (gezagstrouw en conformatie norm beroep)