Jeugdwerk, burgerschap en democratie Filip Coussée UGent

Overzicht 1. Democratie, samenleving en burgerschap: een sociaalpedagogische analyse 2. Jeugdbeleid 3. Jeugdwerk en jeugdwerkbeleid 4. Conclusies

Democratie Jeugdwerk was en is een instrument ter promotie van een bepaald samenlevingsmodel  N-Irl, Duitsland, B, …  Scouting Twee centrale vragen - Sociaal: Hoe systematiseren we ons samen-leven? - Pedagogisch: Hoe integreren we ‘nieuwkomers’? In een democratie: - Hoe kan iedereen gelijk deel hebben/deel nemen?

Democratie Dit zijn geen technische, methodische vragen. Onder de HOE vragen schuilen heel wat politieke ‘wat en waarom’ vraagstukken. - Wat met tegengestelde belangen tussen burgers? - Wat als individuele aspiraties niet stroken met maatschappelijke verwachtingen? Kern: vertalen van sociale problemen in individuele vraagstukken en omgekeerd

Maatschappelijk debat Omgaan met tegenstellingen en spanningen  - - Functionalisme: integratie is een individueel product - - Constructivisme: integratie is een sociaal proces Dat leidt tot onderscheiden sociaal-pedagogische strategieën (ook voor jeugdwerk!) - - Functionalisme maakt paradoxen hanteerbaar door te sturen in de richting van de goede oplossingen (of die op te leggen) - - Constructivisme focust op het vinden van altijd tijdelijke evenwichten door dialoog en discussie

Democratisch kapitalisme Systeem van ongelijkheid EN gelijkheid Systeem van ongelijkheid EN gelijkheid Sturing via solidariteit  maatschappelijk debat Sturing via solidariteit  maatschappelijk debat Opvoeden tot solidariteit, vrijheid, prestatie, … Opvoeden tot solidariteit, vrijheid, prestatie, … Dilemmas  discussie, debat, dialoog op macro, meso en micro Dilemmas  discussie, debat, dialoog op macro, meso en micro Onderling verbonden met elkaar Onderling verbonden met elkaar Sterke neiging naar neo-liberalisme Sterke neiging naar neo-liberalisme

Gelijk deel hebben? BNP 1948: 43% naar de top 20% rijkste burgers, slechts 5% naar 20% armsten. BNP 1948: 43% naar de top 20% rijkste burgers, slechts 5% naar 20% armsten. 1975: 40% vs 5,6% - herverdeling? 1975: 40% vs 5,6% - herverdeling? 2010: 48,1% vs 4% - herverdeling! 2010: 48,1% vs 4% - herverdeling!

Armoede en gelijk deel nemen? 1. Armoede heeft positieve functies 2. Paradox van de positionele goederen Inclusie?  morele kruistocht Social beleid?  nevenprojectjes + voortrajectjes + nepstatuutjes + …

democratie Kapitalistische democratie There Is No Alternative  anti-democratischer kan niet There Is No Alternative  anti-democratischer kan niet Alternatieven zat - baken, toetsteen? Alternatieven zat - baken, toetsteen? 10 december 1948

De welvaartstaat Ontzuiling en depolitisering  groeiende vrijheid, maar ook: morele dilemma’s niet langer simpelweg om te zetten in technische vraagstukken Ontzuiling en depolitisering  groeiende vrijheid, maar ook: morele dilemma’s niet langer simpelweg om te zetten in technische vraagstukken De sociaal-pedagogische sfeer in een samenleving ligt meer open dan ooit én is meer kwetsbaar dan ooit! De sociaal-pedagogische sfeer in een samenleving ligt meer open dan ooit én is meer kwetsbaar dan ooit! Wat is de democratische betekenis van onze publieke voorzieningen? Wat is de democratische betekenis van onze publieke voorzieningen? Rechten zijn afdwingbaar, maar niet absoluut  risico op identity-politics Rechten zijn afdwingbaar, maar niet absoluut  risico op identity-politics Hang naar cohesie en groeiende diversiteit Hang naar cohesie en groeiende diversiteit

Blankenberge, 2009 private public SOCIAL Transit zone Forum SOCIALISATION versusSUBJECTIFICATION

Herverbinden van jeugdwerk en democratie Een social pedagogisch perspectief houdt in dat we kritisch stilstaan bij de rol van onze sociale en pedagogische voorzieningen. Culturele actie staat voor bevragen, demythologiseren en ‘historiseren’ van die rol. Die bewustwording leidt tot de potentiële verandering van onwaardige processen door het expliciteren van het sociale, politieke en culturele project waar onze voorzieningen op ingezet worden.

“We've been through a period where too many people have been given to understand that if they have a problem, it's the government's job to cope with it. 'I have a problem, I'll get a grant.' 'I'm homeless, the government must house me.' They're casting their problem on society. And, you know, there is no such thing as society. There are individual men and women, and there are families. And no government can do anything except through people, and people must look to themselves first. It's our duty to look after ourselves and then, also to look after our neighbour.”

Jeugdbeleid? Transitorisch Transitorisch Transversaal Transversaal Jeugdwerk werkt samen met school, VDAB, sportclub, …  probeert enigszins te repedagogiseren én resocialiseren Jeugdwerk werkt samen met school, VDAB, sportclub, …  probeert enigszins te repedagogiseren én resocialiseren Gras groeit niet door eraan te trekken Gras groeit niet door eraan te trekken

Puur functionalistisch jeugdbeleid Werken aan jongeren Werken aan jongeren Wat werkt is, niet toegankelijk, wat toegankelijk is, werkt niet. Wat werkt is, niet toegankelijk, wat toegankelijk is, werkt niet. Het opleggen van een eenvoudige wenselijkheid aan een complexe werkelijkheid: empowering the powerful, cooling out the vulnerable Het opleggen van een eenvoudige wenselijkheid aan een complexe werkelijkheid: empowering the powerful, cooling out the vulnerable Pistacchio – creaming – cherry picking! Pistacchio – creaming – cherry picking! Jeugdwerk  het spook van de instrumentalisering drijft tot apathie of uitverkoop Jeugdwerk  het spook van de instrumentalisering drijft tot apathie of uitverkoop

Jeugdwerkbeleid Ruimte scheppen voor transitie en forum! Ruimte scheppen voor transitie en forum! Erkennen van spanningen en dilemmas Erkennen van spanningen en dilemmas Het heruitvinden van het sociale: post- communist, post-koloniaal, post-welvaartstaat Het heruitvinden van het sociale: post- communist, post-koloniaal, post-welvaartstaat

Geen afdoende antwoorden Grote uitdagingen: Grote uitdagingen: Sociale media Sociale media Superdiversiteit Superdiversiteit Sektarische benaderingen Sektarische benaderingen … New public management? New public management? Terug naar caritas en repressie? Terug naar caritas en repressie? 100% controle 100% controle Preventie! Preventie! Ketenbenadering Ketenbenadering

Jeugd(werk)beleid Jeugdbeleid is gericht op deelnemen  een gedesocialiseerde pedagogiek Jeugdbeleid is gericht op deelnemen  een gedesocialiseerde pedagogiek Participatie is deelnemen aan (bijvoorbeeld) jeugdwerk Participatie is deelnemen aan (bijvoorbeeld) jeugdwerk Leren voor toekomstig burgerschap Leren voor toekomstig burgerschap Vlotte, individuele integratie Vlotte, individuele integratie Hoe kunnen we de dingen beter doen? Hoe kunnen we de dingen beter doen? Sociale stabiliteit Sociale stabiliteit Jeugdwerkbeleid is gericht op deelhebben: een sociale pedagogiek Jeugdwerkbeleid is gericht op deelhebben: een sociale pedagogiek Participatie is deelhebben door jeugdwerk Participatie is deelhebben door jeugdwerk Leren van actueel burgerschap Leren van actueel burgerschap Inclusieve, open samenleving Inclusieve, open samenleving Doen we de goede dingen? Doen we de goede dingen? Sociale verandering Sociale verandering

Constructieve feedback op transitietrajecten van jongeren Pistacchio Pistacchio cherrypicking cherrypicking For godsake, tie your ropes together! For godsake, tie your ropes together! Alternatieve trajecten Alternatieve trajecten Connectie met leefwereld en potentieel niveau van aspiraties Connectie met leefwereld en potentieel niveau van aspiraties Welvaartstaat  correctie op marktafhankelijkheid! Welvaartstaat  correctie op marktafhankelijkheid!

Jeugdwerk is een democratisch forum Dit werkveld is zwaar nodig omwille van de democratie zelf! Dit werkveld is zwaar nodig omwille van de democratie zelf! Sociaalpedagogische basisvoorziening in het 3 de opvoedingsmilieu Sociaalpedagogische basisvoorziening in het 3 de opvoedingsmilieu Fundamentele missie Fundamentele missie 1. Recreatie 2. Associatie - Bonding  Bridging 3. Creatieve, constructieve en kritische feedback op integratietrajecten die jongeren (kunnen, willen en mogen) afleggen 4. Start waar jongeren zijn HIER en NU, niet bij vooropgestelde eindtermen

Jeugdwerkbeleid Jeugdwerk is voor ALLE jongeren Jeugdwerk is voor ALLE jongeren Jeugdwerk is NIET de opvangbak voor die jongeren die geen aansluiting bij ons functionalistische transitiebeleid Jeugdwerk is NIET de opvangbak voor die jongeren die geen aansluiting bij ons functionalistische transitiebeleid Jeugdwerk heeft ruimte nodig, omwille van de democratische opvoeding, omwille van de democratie zelf Jeugdwerk heeft ruimte nodig, omwille van de democratische opvoeding, omwille van de democratie zelf én

Jeugdwerk en competenties Verwerven van vaardigheden en toegang tot maatschappelijke hulpbronnen Biografisch Biografisch Institutioneel Institutioneel Politiek PolitiekJeugdwerk - Antwoordt op noden - Neemt verantwoordelijkheid - Legt verantwoording af  en geeft stem aan de stemlozen!

Jeugdwerk en the big society Wie zal die big society vorm geven? Waar halen we het financieel, cultureel, sociaal, … kapitaal vandaan? Welvaartstaat is correctie op marktafhankelijkheid! Jeugdwerk heeft een basiserkenning en –subsidiëring als forum (recreatie, associatie, participatie) en kan bijkomende middelen verwerven met integratieprojecten allerhande  niet omgekeerd!

We make the road by walking Paolo Freire and Myles Horton