ASTMA IN HET ONDERWIJS Astma is een veelvoorkomende ziekte. In deze presentatie staan we stil bij de betekenis van deze ziekte binnen het onderwijs. Deze presentatie is zowel gericht op onderwijsgevend en ondersteunend personeel, als op leerlingen. Voor beide groepen is het belangrijk te weten wat de gevolgen zijn van ieders handelen op leerlingen die met astma te maken hebben. De presentatie laat zien wat astma is, wat de symptomen zijn, wat eraan gedaan kan worden en op welke wijze leerlingen tijdens een aanval geholpen kunnen worden.

VEELVOORKOMENDE AANDOENING ongeveer 7% van de kinderen onder 18 jaar heeft last van astma in een klas van 30 leerlingen hebben mogelijk 2 of meer kinderen last van astma. Astma is een veelvoorkomende aandoening. In iedere klas zitten potentieel leerlingen die last van astma hebben. Omdat het zo’n veelvoorkomende ziekte is, is het goed om te beseffen op welke wijze het eigen gedrag van invloed kan zijn op leerlingen die met astma te maken hebben en is het goed te weten welke maatregelen waarom getroffen worden, om de leersituatie voor leerlingen met astma zo gunstig mogelijk te doen zijn.

WAT IS ASTMA? Een chronische ziekte Steeds terugkerende perioden met ademhalingsproblemen Hoesten Fluitende ademhaling Beklemmend gevoel op de borst Kortademigheid Een ziekte die niet te genezen valt, maar wel beheerst kan worden Astma is een chronische aandoening, waarvan en niet kan genezen. Door het treffen van maatregelen, zowel door de omgeving, als door de leerling zelf, kan de ziekte wel redelijk beheerst worden. Op de sheet zijn een aantal van de symptomen van astma weergegeven.

WAT GEBEURT ER TIJDENS EEN AANVAL? de binnenkant van de luchtwegen zet op er wordt dik slijm geproduceerd de spieren rond de luchtwegen verstrakken en maken de luchtwegen nauwer Als een leerling een astma-aanval krijgt, zal hij minder lucht krijgen. De ademhaling wordt met andere woorden moeilijker. Dit komt enerzijds door een verhoogde slijmproductie en anderzijds door het nauwer worden van de luchtwegen.

WAARDOOR WORDT ASTMA VERERGERD? (1) allergenen warmbloedige dieren (honden, katten, vogels e.d.) stofmijt kakkerlakken stuifmeel teelaarde Astma wordt met name verergerd door stoffen in de lucht. Het is dan ook belangrijk dat een astmapatiënt in een zo schoon mogelijke omgeving kan leven.

WAARDOOR WORDT ASTMA VERERGERD? (2) irriterende stoffen sigaretten- en houtrook geparfumeerde producten (haarspray, cosmetica en schoonmaakproducten) sterke geuren (net aangebrachte verf, kookluchten) uitlaatgassen en andere luchtvervuiling chemicaliën (bestrijdingsmiddelen e.d.) Zie vorige sheet voor toelichting.

WAARDOOR WORDT ASTMA VERERGERD? (3) infecties van de bovenste luchtwegen fysieke inspanning sterke gevoelsuitdrukkingen (huilen en lachen) veranderingen in weer en temperatuur Daarnaast kan astma verergerd worden door ziekte (luchtweginfecties), inspanning, emoties en klimatologische omstandigheden.

HOE KAN ASTMA BEHEERST WORDEN? (1) maak gebruik van een individueel astma-managementplan voorkom ongecontroleerde blootstelling aan zaken die astma verergeren gebruik de medicatie op de juiste wijze gebruik medicijnen om de aanval te verlichten Het beheersen van astma kan op verschillende manieren gebeuren. In de eerste plaats is er de individuele component. Iedere astmapatiënt is anders. De wijze waarop iemand met astma het leven inricht, is daarom per individu verschillend. In overleg met de behandelend arts, zal iedere patiënt een eigen aanpak hebben om astma in zijn of haar situatie zo goed mogelijk de baas te kunnen. Het juiste gebruik van de medicijnen maakt daarvan onderdeel uit. Daarnaast is het belangrijk dat de blootstelling aan stoffen en situaties die astma kunnen verergeren zoveel mogelijk vermeden wordt.

HOE KAN ASTMA BEHEERST WORDEN? (2) houd de reactie op de behandeling goed in de gaten let op de symptomen laat regelmatig controles uitvoeren Daarnaast is het belangrijk goed op reacties te letten: In welke situaties wordt de astma verergerd? Wat gebeurt er dan? Hoe reageert iemand op de medicijnen? Enzovoort. Door hier goed op te letten kan in overleg met de behandelend arts het individuele astma-managementprogramma bijgesteld worden.

HOE KAN EEN AANVAL BEHEERST WORDEN? onderken de signalen dat de astma verergert. behandel de symptomen van verslechtering direct. houd de reactie op de behandeling goed in de gaten roep medische hulp in als dat nodig is Indien er symptomen zijn dat er een aanval aankomt, dient direct begonnen te worden met de behandeling. Voor medewerkers van de bedrijfshulpverlening is het belangrijk dat zij op de hoogte zijn van de leerlingen die astma hebben en de normale reacties tijdens een aanval. Indien zich andere reacties voordoen, of in een mate die afwijkt van hetgeen normaal gebruikelijk is, dient medische hulp ingeroepen te worden.

DOELSTELLINGEN VOOR DE SCHOOL gezonde schoolomgeving goed opgeleide bedrijfshulpverleners astma voorlichting ondersteunende activiteiten De onderwijsinstelling kan veel doen om het voor een astmapatiënt mogelijk te maken zo goed mogelijk het onderwijs te volgen. Op deze sheet staan de doelstellingen genoemd. In de volgende sheets worden deze nader uitgewerkt.

GEZONDE SCHOOLOMGEVING rookverbod beperk blootstelling aan veroorzakers van astma (tabaksrook, chemische stoffen, dieren, huismijt, kakkerlakken, krijtstof, teelaarde) houdt temperatuur en luchtvochtigheid constant onderhoud luchtbehandelingsystemen goed In de eerste plaats is het van belang te zorgen voor een goede leef- en werkomgeving. In deze werkomgeving mogen geen stoffen voorkomen die het optreden van astma-aanvallen uitlokken. Daarom is het van het allergrootste belang dat er een algeheel rookverbod in de school komt. Verder dient erg veel aandacht besteed te worden aan hygiëne. Zorg dat er goed schoongemaakt wordt. Zorg daarnaast voor een goede klimaatregeling en onderhoudt luchtbehandelingsystemen goed. Deze moeten periodiek schoongemaakt worden, om te voorkomen dat zich schadelijke stoffen ontwikkelen die vervolgens door de verschillende ruimten in de school worden gecirculeerd.

BEDRIJFSHULPVERLENING bedrijfshulpverleners zijn op de hoogte van leerlingen met astma. bedrijfshulpverleners zijn opgeleid om leerlingen met astma te helpen Zorg dat er een goede bedrijfshulpverleningsorganisatie is en dat de bedrijfshulpverleners goed op de hoogte zijn van de leerlingen die astma hebben en wat er in specifieke gevallen gedaan moet worden. Leg dit voor elke leerling met astma vast in een dossier. Zorg ervoor dat de bedrijfshulpverleners goed op de hoogte zijn van de manier van handelen bij een astma-aanval.

VOORLICHTING breng alle leerlingen op de hoogte van de problemen die leerlingen met astma kunnen ondervinden breng leerkrachten en ondersteunend personeel op de hoogte van het onderkennen en behandelen van astma-aanvallen Voorlichting is eveneens een belangrijke component. Zorg ervoor dat iedereen weet wat astma is en wat er gedaan moet worden om een aanval te voorkomen. Als er toch een aanval optreedt, moeten de leerlingen weten wat ze wel en niet moeten doen. De voorlichting is ook van belang om een ieder te laten inzien wat het eigen gedrag (roken, overmatig cosmeticagebruik e.d) voor gevolgen kan hebben voor iemand met astma.

ONDERSTEUNENDE ACTIVITEITEN zorg voor een goede voorbereiding en warming-up voorafgaande aan fysieke inspanningen zorg dat medicijnen steeds onder handbereik zijn. heb aandacht voor schoolproblemen voortvloeiend uit astma Ook de leerling met astma kan zelf veel doen. In de eerste plaats is het van belang zich goed voor te bereiden op bijvoorbeeld fysieke inspanningen. In de tweede plaats is het van belang de medicijnen steeds bij de hand te hebben om bij de eerste symptomen van een naderende aanval maatregelen te kunnen nemen. Leerlingen met astma kunnen vaker verzuimen. Heb daar als school aandacht voor en neem maatregelen om achterop raken van leerlingen zoveel mogelijk te voorkomen.