Welkom bij de bijeenkomst

Programma Inleiding Kennismaking Terugblik op: Mantelzorg in beeld Mantelzorg in contact Theorie: De driehoek: cliënt-mantelzorg-professional Vier rollen van mantelzorgers Oefenen met: Contact leggen met mantelzorgers Herkennen van eigen voorkeursrol als mantelzorger en als verzorgende Resterende vragen en evaluatie Sluiting

Doelen van de bijeenkomst Je hebt inzicht in de drie posities in de driehoek. Je herkent, erkent en respecteert de vier rollen van de mantelzorgers. Aan de hand van casuïstiek oefen je met????vanuit opdracht 1 (eind van module mantelzorg in beeld.) Je herkent signalen van overbelaste mantelzorger en kunt naar juiste organisatie of collega verwijzen.

Cijfers mantelzorg 3,5 miljoen mensen van 18 jaar en ouder verlenen mantelzorg 2,6 miljoen mensen bieden meer dan 8 uur per week en/of langer dan drie maanden hulp; dit is 20% van de volwassen bevolking 1,1 miljoen mantelzorgers geven zowel intensieve als langdurige zorg Van de 50-plussers verleent bijna een derde mantelzorg (31%), zij besteden hieraan gemiddeld 14 uur per week. 60% van de mantelzorgers is vrouw (60%) De cijfers en informatie over de ontwikkelingen van de mantelzorg, de effecten van het overheidsbeleid zijn te vinden op verschillende sites bijvoorbeeld: www.mezzo.nl www.expertisecentrummantelzorg.nl De studenten kunnen zich aanmelden voor de verschillende nieuwsbrieven die er zijn en dan regelmatig de meest up-to-date informatie ontvangen.

Vervolg cijfers mantelzorg De helft van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar. 71% van de mantelzorgers tussen de 18 en 65 jaar heeft naast de zorgtaken ook betaald werk. Het aantal mantelzorgers neemt toe met 5%. 450.000 mantelzorgers voelen zich ernstig overbelast (SCP, 2010) Een kwart van alle jeugdigen van 12-15 jaar groeit op met ziekte en zorg in de thuissituatie. 80 plussers leveren de meeste mantelzorg (veel uren)

Beweegredenen Liefde, vanzelfsprekendheid en plichtsbesef, dat zijn de belangrijkste drijfveren. Mantelzorgers die zorg verlenen aan hun partners noemen vooral liefde en genegenheid als reden Kinderen die mantelzorg verlenen aan hun ouders of schoonouders noemen plicht als belangrijkste beweegreden. Het overgrote deel van de mantelzorgers ervaart de zorg voor hun naaste als waardevol. Slechts 7% heeft geen positieve ervaringen bij het verlenen van mantelzorg.

Zingeving De meeste mantelzorgers vinden de zorg niet alleen belastend. Er ligt een relatie ten grondslag aan de zorg en die relatie blijft belangrijk. Dat geeft zin aan hun werk. Mantelzorgers vinden het belangrijk om van betekenis te kunnen zijn voor hun naaste. Professionele zorgverleners zijn geneigd de nadruk te leggen op de belastende kant van mantelzorg. Juist ook de positieve kant, zingeving, betekenis, is van belang

Overbelasting Ongeveer 1 op de 5 mantelzorgers voelt zich overbelast en ervaart beperkingen in vrijetijdsbesteding of huishoudelijke taken. Dit aantal is gelijk voor zorg aan thuiswonende mensen en voor mantelzorgers van mensen die in een instelling of tehuis verblijven. Mantelzorgers van chronisch zieken kinderen en van mensen met gedragsproblemen en allochtone mantelzorgers lopen een groter risico op overbelasting. Dit komt door: op jonge leeftijd als mantelzorger beginnen, een lange periode mantelzorger zijn, mogelijkheden tot ondersteuning onvoldoende kennen.

Opdracht ‘Mantelzorg in beeld’ Stel dat iemand die je dierbaar is een ongeneeslijke ziekte heeft. Zijn / haar levensverwachting is waarschijnlijk nog een aantal maanden. Jouw dierbare heeft veel zorg nodig. Jij bent een van de mantelzorgers. Schrijf in 150 woorden hoe je als mantelzorger je rol wil vervullen. Het kan ook zijn dat je al mantelzorger bent. Kijk dan naar je rol als mantelzorger. Hoe gaat het met je en wat wil je misschien anders hebben of organiseren?

Basisprincipes omgaan met mantelzorgers Starten vanuit de behoeften en waarden van mensen Hoe kunnen mensen een waarde-vol leven leiden? Ieder mens is anders en heeft een andere behoefte aan ondersteuning Aansluiten bij gezonde deel in de mens

Driehoekskunde Drienamiek is de naam die Chiel Egberts gegeven heeft aan zijn werkzaamheden in het kader van de Driehoek. In het hoofdstuk Driehoekskunde van de website staan de hoofdpunten van de methodiek Samenwerken in de Driehoek beschreven. Verder lees je een overzicht van de werkvormen die in het kader van Driehoekskunde zijn ontwikkeld. Tenslotte lees je iets over de publicaties die sinds 2002 zijn verschenen over de Driehoek. Vrijwel elk kind wordt geboren in een driehoek met een vader en een moeder, de allerbelangrijkste driehoek in een mensenleven. En alle ouders vertrouwen vroeg of laat hun kind toe aan professionals: dokters, leerkrachten, badmeesters, en vele anderen. Zij vormen de derde hoek van een nieuwe driehoek: cliënt, familie en professional. Sommige kinderen zijn zorgenkinderen. Hun ouders maken zich zorgen over hen. En vooral als er een chronische beperking is, zijn deze kinderen levenslang op zorg aangewezen. Dat betekent dus een levenslange driehoeksverhouding. Samenwerken in de Driehoek is ontwikkeld om alle hoeken van de driehoek te helpen om een vruchtbare samenwerking te ontwikkelen. Driehoekskunde is ontwikkeld vanuit de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking maar de principes en adviezen zijn bruikbaar en herkenbaar in alle professionele driehoeken waarin sprake is van langdurige samenwerking tussen professionals en familieleden.

Systeemdriehoek: drie partijen, drie posities Bewoner Familie Professional

De opgave voor de cliënt: zo goed mogelijk aangeven wat zij wil Dan helpt het wel als zij samenwerken!

De opgave voor de familie/mantelzorger: loyaliteit Wij kunnen het niet meer aan. Nu moeten jullie het samen doen! Maar wij willen wél graag betrokken blijven. Hoe moet dat nu?

De opgave voor de verzorgende: professionaliteit Samen komen we tot de beste oplossingen. De bewoner voelt zich thuis en kan haar eigen leven leiden. De familie levert een passende bijdrage aan het welzijn van de bewoner.

Johnny the bagger Deze film gaat over Johnny the bagger, in een kwaliteitsprogramma in een supermarkt keten. De film geeft heel mooi aan hoe door aandacht en ‘werken vanuit het hart’, de klant wordt gezien en zich ook gezien voelt. Dit is de toegevoegde waarde die de verzorgende kan hebben naar de mantelzorgers, door ze te zien, te erkennen. In de zorg geldt dat de meeste medewerkers vooral voor de zorg kiezen vanuit iets willen betekenen. In feite laat deze film dat de ander herkennen en erkennen voldoening geeft aan zowel de professional als de client, en dat klanttevredenheid hierdoor toeneemt.

De vier rollen van de mantelzorger Belangrijk is dat zorgmedewerkers en mantelzorgers hun verwachtingen naar elkaar uitspreken. Daarvoor is, behalve het herkennen van de vier verschillende rollen, belangrijk de mantelzorger te erkennen. Dit doe je door oprecht, open, rustig met een kopje koffie of thee erbij in gesprek te gaan met de mantelzorger. In module 1 heb je geleerd dat er 4 rollen voor mantelzorgers bestaan: cliënt, ervaringsdeskundige, betrokkene en samenwerkingspartner. De mantelzorger neemt in princiep alle 4 de rollen op zich, de 4 rollen zijn ‘integraal’ aanwezig in de persoon. Waarschijnlijk heeft iedereen in de rol als mantelzorger een voorkeur voor 1 van de vier rollen. Of wordt door cliënt of omgeving van de mantelzorger wordt er een van de rollen nadrukkelijk(er) verwacht van de mantelzorger. Het is prettig als jij weet welke rol de mantelzorger op zich neemt en welke vraag of reactie je kunt verwachten vanuit de verschillende rollen.Het is handig als je deze rollen herkent zodat je jouw rol kunt afstemmen op de mantelzorger. Samenwerkingspartner: als de mantelzorger ook een deel zorg verleent. Het is belangrijk samen te werken: vraag wat de mantelzorger graag zelf wil doen. En geef informatie over de zorg die de mantelzorger helpt om (zorg)taken uit te voeren. Cliënt: als de zorg te zwaar of te veel wordt. Het is belangrijk dit te zien en op te merken. En met de mantelzorger in gesprek te gaan, hem/haar de vraag te stellen hoe het met haar gaat. Betrokkene: als de mantelzorger een partner, kind, ouder, familielid is. Het is belangrijk hiervoor oog te hebben en je cliënt en mantelzorger privacy te gunnen. Ervaringsdeskundige: de mantelzorger kent je cliënt vaak al een belangrijk deel van haar leven, weet daardoor gewoonten, kent hobby’s, favoriet eten. Het is belangrijk hierover dingen af te stemmen.   Dit is nog de theorie maar om de mantelzorger te erkennen is het helpend voor jezelf te herkennen hoe het zit, wat het betekent mantelzorger te zijn en bij welke rol van mantelzorger je je het meest op je gemak voelt of je je juist het minst mee verbonden voelt. En op welke manier je in gesprek kunt gaan met de mantelzorger. Gezamenlijk beelden bedenken bij de verschillende rollen. Welk beeld roept de mantelzorger als cliënt, als collega, als expert en als persoonlijke relatie (of persoonlijk betrokkene) bij je op? Welk beeld heb je bij mantelzorger als samenwerkingspartner? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen? Welke vragen kun je bedenken om met deze mantelzorger in gesprek te gaan?

De open vraag Erkennen van de mantelzorger is het belangrijkst. Dit kun je doen door oprecht, open, rustig met een kopje koffie of thee erbij in gesprek te gaan met de mantelzorger. Een mantelzorger wisselt de vier rollen af, wees je hier bewust van. Welk beeld heb je bij mantelzorger vanuit de vier verschillende rollen? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen?

Welke beeld heb je bij de mantelzorger als Welk beeld heb je bij mantelzorger als samenwerkingspartner? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen?

Welk beeld heb je bij de mantelzorger als Welk beeld heb je bij mantelzorger als cliënt? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen?

Welk beeld heb je bij de mantelzorger als Welk beeld heb je bij mantelzorger als ervaringsdeskundige? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen?

Welk beeld heb je bij de mantelzorger als Welk beeld heb je bij mantelzorger als persoonlijk betrokkene? Wat is de kracht van deze rol? Wat is de valkuil van deze rol? Wat heeft deze mantelzorger nodig? Hoe kun je deze mantelzorger ondersteunen?

Basishouding in contact met mantelzorger AANDACHT luisteren, tijd en ruimte maken, vooral nieuwsgierig zijn naar de ander en hoe hij de dingen ziet en beleeft, er nog even niks van vinden, et cetera… RESPECT de ander erkennen in zijn positie en zijn eigenheid, altijd beleefd blijven, de ander ruimte geven om te zeggen wat hij op zijn hart heeft, et cetera… OPENHEID jezelf laten zien, vertellen hoe jij de dingen ziet en beleeft, je ‘kwetsbaar’ opstellen, zeggen wat je graag wilt, je grenzen aangeven, relevante feiten op tafel leggen, et cetera...

In contact met mantelzorger(2) Als je merkt dat jijzelf of de ander in een vecht-vlucht reflex zit of dreigt te raken, neem dan je toevlucht tot LSD: Luisteren: richt je aandacht op de ander en wat hij zegt en uitdrukt, Samenvatten: geef regelmatig in je eigen woorden weer wat je begrepen hebt van de ander – zowel wat betreft de inhoud als de emoties - en check bij de ander of je samenvatting klopt, Doorvragen: help de ander om zijn gedachten verder te ontwikkelen door open vragen te stellen. LSD is een perfect middel om onaangename spanning uit een gesprek te halen. Op een gegeven moment komt er vanzelf ruimte bij de ander om ook naar jouw kant van de zaak te luisteren.

Luisteren, Samenvatten, Doorvragen

Actief omgaan met mantelzorgers Mantelzorgers zijn belangrijke relaties van de bewoner – en dus ook van jou als zorgverlener ( in de driehoek!). Jij hebt hen nodig, zij hebben jou nodig. Samen kom je een eind. Er is een ingebouwde spanning in jouw relatie met de mantelzorger van de cliënt waar jij voor zorgt – belangen en waarden zijn niet altijd gelijk. De relatie met mantelzorger vergt altijd aandacht en onderhoud. Dit hoort gewoon bij je werk! In het algemeen geldt: bij twijfel of onzekerheid niet terugtrekken; ER OP AF!

Oefening: De kracht van de mantelzorger Maak groepjes van drie. Eén persoon is observator. Persoon A: kies een van de rollen van mantelzorger en vertel aan B wat de kracht is van die rol is. Persoon B: luister zo goed mogelijk naar wat A zegt, luister in het bijzonder naar de gevoelens achter die woorden. De observator bekijkt: - de houding van de gesprekspartners de toon, het stemgebruik, hoe het gesprek verliep Doe dit gesprek een paar minuten. Bespreek hoe het gesprek verliep. De observatie geeft observaties. Wissel daarna van rol.

Oefening: De valkuil van de mantelzorger Maak groepjes van drie. Eén persoon is observator. Persoon A: kies een van de rollen van de mantelzorger en vertelt wat de valkuil van deze rol is. Persoon B: luister zo goed mogelijk naar wat A zegt en in het bijzonder naar de gevoelens achter die woorden. Doe dit gesprek een paar minuten. Daarna vertelt persoon B welke rol persoon A had gekozen Bespreek hoe het gesprek verliep. De observator geeft observaties. Wissel van rol.

Huiswerkopdracht: mantelzorg in contact Je hebt een verhaal van ongeveer 150 woorden geschreven, neem dit verhaal er weer bij om na te denken over de onderstaande vraag: Wat zou jij nog te weten willen / kunnen komen van familie/vrienden?  Welke vragen zou je willen stellen? Om de zorg aan je cliënt of familielid te verbeteren. Stap 1 Maak een lijstje van vragen op papier. Stap 2 Stel je de vragen ook daadwerkelijk aan de familie/vrienden van je client. Stap 3 Neem de vragen en de antwoorden mee op een lijstje. Je mag de antwoorden ook verbeelden door middel van een tekening, uitgeknipte foto uit een tijdschrift, o.i.d. Deze vragen en antwoorden worden concreet gemaakt zodat ze ook daadwerkelijk gebruik kunnen worden in gesprekken met mantelzorgers.

Ervaringsoefening: Genoeg te drinken Maak groepjes van drie. Eén persoon is observator. Een persoon is de dochter van meneer De Keijzer. De dochter wil weten of haar vader, die Parkinson heeft en nogal beeft, genoeg te drinken krijgt van de verzorging. Hij heeft altijd zo’n dorst! De verzorgende probeert de dochter van meneer De Keijzer ervan te overtuigen dat ze echt goed voor hem zorgen. Zij legt uit hoe vaak hij drinken krijgt. Probeer de vraag van de dochter te beantwoorden vanuit de rol als cliënt, ervaringsdeskundige, persoonlijk betrokkene of samenwerkingspartner. Doe dit gesprek een paar minuten. Bespreek hoe het gesprek verliep.

Ervaringsoefening: Genoeg te drinken vervolg Ruil van rol, iemand anders is nu observator. Iemand anders speelt de dochter van meneer De Keijzer. Zij wil nog steeds weten of haar vader, die Parkinson heeft en nogal beeft, genoeg te drinken krijgt van de verzorging. Hij heeft altijd zo’n dorst! De verzorgende stelt vragen aan de dochter. Probeer zo lang mogelijk door te gaan met vragen stellen. Doe dit gesprek een paar minuten. Bespreek hoe het gesprek verliep.

Mantelzorg in beeld en contact Bedankt voor je aandacht Veel ervaringsplezier in contact met de mantelzorgers Mantelzorg in beeld en contact