Geheugenhuis Amsterdam De memex van Vannevar Bush – Voorloper van de Hypertext Revolutie – dr. Albert Benschop Universiteit van Amsterdam Don’t disturb, genius at work

Misschien denken we wel zo… 1.Vannevar Bush: “As we may think” ─ juli 1945 “As we may think” – juli 1945 Lessen uit WO II 2.Discrepantie tussen: Gigantische ‘store of knowledge’ Gebrekkige ontsluitingsmogelijkheden 3.Hoe wij creatief denken: associatief Intelligentie kan niet volledig kunstmatig worden gedupliceerd. Maar kan wel worden ondersteund. Mechanisatie van het principe ‘selectie door associatie’: MemexMemex  Vrije toegang  Schaalbaarheid: uitbreidbaarheid  Nieuwe informatie invoer mogelijk Vannevar Bush [ ]

Notitie 1.Hypertekst heeft een verrassend lange geschiedenis. Een vroege computer-wetenschapper, Vannevar Bush, was waarschijnlijk de eerste die (op papier) speculeerde over hypertekst (hoewel hij die term nog niet gebruikte - dat zou pas twee decennia later gebeuren). “The Godfather of our wired age”. 2.In juli 1945 schreef Bush in het tijdschrift The Atlantic Monthly een artikel met als titel: As We May Think. [7 blz.] Daarin introduceerde hij de fundamentele concepten die later bekend zouden worden als hypertekst.As We May Think 3.Bush maakte zich zorgen om de toenemende discrepantie tussen de enorme 'store of knowledge' die de mensheid inmiddels heeft opgebouwd en de gebrekkige instrumenten om toegang te krijgen tot deze kennis. “The means we use for threading through the consequent maze to the momentarily important item, is the same as it was used in the days of square rigged ships”. 4.Bush keek eerst naar de manier waarop ons denken werkt en komt tot de conclusie dat wij vooral associatief denken. Terwijl we over het ene thema nadenken springen onze gedachten onmiddellijk naar het volgende thema dat ons door gedachtenassociatie wordt gesuggereerd. Bush beseft dat men dit mentale proces niet volledig kunstmatig kan dupliceren, maar dringt er wel op aan dat we hiervan iets moeten leren. Hij bedacht dat het mogelijk was om het principe van 'selectie door associatie' te mechaniseren. Dit bracht Bush tot de ontdekking van een systeem voor het associatief verbinden van informatie, de 'memex' (memory extension). 5.Bush was een wetenschapper van formaat. Hij fungeerde als decaan van de engineering school van het Massachusetts Institute of Technologie (MIT), president van de Carnegie instelling in Washington D.C. en as de topadviseur van de president tijdens de II Wereldoorlog. Hij was voorzitter van de presidentiële National Defense Research Committee (1940), Directeur van het Office of Scientific Research and Development ( ). Voorzitter van de National Advisory Committee for Aeronautics ( ), oprichter van de National Science Fountdation en was een centrale figuur in de ontwikkeling van atoomsplitsing and het Manhattan Project.

“Denk aan een toekomstig instrument voor individueel gebruik dat een soort gemechaniseerde privébestand en bibliotheek is. Het heeft een naam nodig, en om er willekeurig een te stem- pelen, voldoet ‘memex’. Een memex is een instrument waarin een individu al zijn boeken, bestanden en communicaties opslaat en dat zodanig gemechaniseerd is dat het met toenemende snelheid en flexibiliteit geraadpleegd kan worden. Het is een vergroot intiem supplement voor zijn geheugen. Het bestaat uit een bureau, en terwijl het waarschijnlijk vanaf afstand bediend kan worden, is het primair een meubelstuk waaraan hij werkt. Bovenop het bureau staan schuine doorzichtige schermen, waarop materiaal geprojecteerd kan worden voor gerieflijk lezen. Er is een toetsenbord, en series knoppen en hendels. Voor de rest lijkt het op een gewoon bureau”. Vannevar Bush: As we may think.

Memex “Memex in de vorm van een bureau zou bestanden en materiaal over elk onderwerp direct onder de vingertoppen van de operator brengen. Schuine doorzichtige schermen vergroten supermicro- films opgeslagen naar codenummers. Links is een mechanisme dat automatisch notities, plaatjes en brieven fotografeert, en dan opslaat in het bureau voor latere referentie” [Life 19(1):123].

1.Het is een gedachtenexperiment, maar wat Bush voor ogen stond was een moderne PC gecombineerd met een geavanceerd hypertekst softwareprogramma. De manier waarop hij het gebruik van deze memex omlijnt, is een perfecte beschrijving van de manier waarop de huidige lezer zich door een hypertekst beweegt: –"...he builds a trail of his interest through the maze of materials available to him." 2.De memex maakt “associatieve indexering” mogelijk. Bush bedacht de notie van tekstblokken die door links aan elkaar verbonden worden. Om zijn concept van tekstualiteit te beschrijven introduceerde hij de termen links, sporen en web. 3.Een aantal computergeleerden was enthousiast over de ideeën van Bush. Maar het zou nog meer dan twintig jaar duren voordat iemand de term 'hypertekst' introduceerde en daaraan handen en voeten gaf. 4.Bush schreef zijn artikel 30 jaar voor de uitvinding van de persoonlijke computer en 50 voor de uitvinding van het web. 5.Originele tekst: “Slanting translucent viewing screens magnifying supermicrofilm filed by code numbers. At left is a mechanism which automatically photographs longhand notes, pictures and letters, then files them in the desk for future reference.” Notitie

“Een wetenschapper van de toekomst legt experimenten vast met een kleine camera met een universele focuslens. Het kleine vierkant in het linker brilglas ziet het object [LIFE 19(11), p. 112].