Pastoraat & mediation rond echtscheiding Jeanine Geijtenbeek, historica, MfN registermediator, trainer, coach Ervaringsdeskundige Thema: de wisselwerking tussen pastoraat en mediation in echtscheidingssituaties. Kan je samenwerken? Kan je elkaar versterken? - Interactief.

Opbouw presentatie: Wat is een echtscheiding? Wat is mediation? Hoe verhouden pastoraat en mediation zich? Wat kan een pastor doen? Toen ik mijn presentatie aan het voorbereiden was, merkte ik dat ik jullie vanmiddag veel zou kunnen en willen vertellen, ook jullie zou willen bevragen, en dat het ook lastig is om het te structureren. Er zitten zoveel kanten aan deze problematiek. Zoveel invalshoeken die je kan belichten, zoveel ervaringen die je kan delen. Het thema is complex, huwelijk, gezin en scheiding raken aan de diepste lagen van ons menszijn en daarmee ook aan de diepste lagen die God als Schepper in ons mensen heeft gelegd. !. Wat is een echtscheiding? Niet in juridische zin, breder, wat doet het met je ziel. Eerlijjk, interactief en zoekend samen met jullie. Jullie hebben om een bepaalde reden voor deze cursus gekozen. Ik heb mijn eigen praktijk sinds 2013 en sindsdien ca 15 stellen begeleid.

I. De ‘donkere nacht van de ziel’ kent in en na een scheiding vele gezichten van gezamenlijke vrienden van een systeem van verbondenheid met één ander SCHEIDING van materiele voorspoed van innerlijke onbevangenheid van een schoonfamilie van een gezinsleven Een scheiding is zo pijnijk De term ‘de donkere nacht van de ziel’ heb ik niet van mijzelf. Het is van Thomas Moore, psychotherapeut, filosoof, katholiek. Hij heeft een boek geschreven met als titel: De donkere nachten van de ziel  over de kracht van een crisis in je leven

Wie een scheiding wil begrijpen, moet het moeras van het huwelijk en de liefde kennen… De ziel houdt de intimiteit uit het huwelijk voorgoed vast. Aan de oppervlakte is echtscheiding een einde, in de diepte is het een begin. De intimiteit van een huwelijk dat verbroken wordt, draagt een extra last mee: het onvermogen tot intieme harmonie Een huwelijk, het samenkomen van twee mensen die hun leven willen delen, is heilig. Het heeft een religieuze, bijna kosmische betekenis. Als pastores weten jullie dit en onderschrijven jullie dit. Als we een intieme relatie met een ander hebben, zijn we allemaal een beetje ervaringsdeskundigen. Thomas Moore: Het huwelijk is een langdurig proces waarin verschillen in achtergronden, waarden en ervaringen, temperatmenten en verlangens zich met elkaar verzoenen.Dat is een struggle, waarin de ziel meedoet. Daar kunnen destructieve krachten zich voordoen, daar kunnnen mensen innerlijk tot bloei komen, maar daar kunnen mensen ernstig aan gewond raken. In dat kader een boek aanraden waarin heel goed beschreven staat wat het met iemand doet die in een intieme relatie staat met iemand die niet tot intimiteit in staat is, door zijn eigen beschadigde ontwikkeling. Ik denk dat het vaker voorkomt dat we vermoeden. De diepte van dit proces wordt voor de opvallende lezer en luisteraar aangetipt in Johannes 2, de bruiloft te KANA. Een onmogelijk alchemisch proces, water in wijn veranderen, dat is als het huwelijk Maar als het je lukt om werkelijk dat proces in te gaan en te ontvangen, wordt het beste voor het laatst bewaard. De ziel is betrokken bij het huwelijk, maar ook bij een scheiding. Eerste tip voor pastores en begeleiders: heb compassie met degenen die gaan scheiden, want hoe dan ook is de ziel erbij betrokken. Dat is de rode draad in mijn begeleiding. Aan de oppervlakte is echtscheiding een einde, in de diepte is het een begin. Voor velen is een scheiding een struggle, blijft het een struggle. De ziel heeft een eigen dynamiek en trekt zich niets aan van onvermogen, van haat,

Twee kanten in een echtscheiding: De emotionele kant: de innerlijke wond, de pijn van de afwezigheid van de liefde, de weerstand tegen de ander, het teruggeworpen worden op je eigen identiteit, de veroordeling van de omgeving, de pijn van je kinderen; De praktische kant: verdeling van inboedel, regelen van financiën, zoeken van huisvesting, verhuizing, juridische afwikkeling, begeleiden van kinderen. De combinatie van deze twee kanten maakt een echtscheiding loodzwaar. Anders dan bij het sterven van een levenspartner, waarin je vaak niet hoeft te strijden tegen negatieve beeldvorming. Waarin je de materiele kant vaak veel minder zwaar is: je kan in je huis blijven wonen, financieel is niet direct een dramatische achteruitgang.

II Wat is mediation? Bemiddeling  samen tot een oplossing/afspraak komen Mensen moeten met elkaar in gesprek komen Leren luisteren naar de diepere lagen onder het verhaal Vrijwillig, vertrouwelijk, veilig, Structuur: Feiten, emoties, behoefte, verzoek Hoe doet de mediator dat? Luisteren, doorvragen, tot de kern van het probleem is geraakt ‘tweezijdig partijdig’ Spelregels bewaken Handelingsperspectieven aanreiken waar nodig Informatie geven mn als het om kinderen gaat Mensen komen bij een mediator als ze er zelf niet meer uitkomen en er toch een afhankelijkheidsrelatie is. Beide partijen willen gehoord worden en zij worden ondersteund om hun eigen 'verhaal' te vertellen, zonder onderbreking van de ander. De  mediator luistert goed en vraagt door naar onderliggende verlangens en behoeften en vat samen. Hij is daarin 'tweezijdig partijdig', hij leeft zich in beide partijen in.   Er wordt doorgevraagd tot beide partijen erkennen dat de kern van het probleem is benoemd. Dat is geen eenvoudig traject en gaat vaak samen met heftige emoties. Dat is logisch en geeft aan dat de kern van het probleem wordt geraakt.  Verschil therapie: Gericht op verandering Mediation is afpellen van de ‘stand van zaken’  wat is er aan de hand, wat zit er voor verlangen

Mediation is in opkomst Veel rechtbanken verwijzen zaken “terug/door” naar een mediator Initiatiefwet Mediation (van der Steur) Ook in arbeidsgerelateerde wetgeving wordt mediation steeds meer als verplichting opgenomen Kennelijk sluit het instrument aan bij een ontwikkeling in onze samenleving. Voor kerken buitengewoon zinvol is om dit instrument serieus te nemen.

Mediation in echtscheiding Mediation in het gesprek over de oorzaken van de verwijdering; Mediation in de zakelijke afwikkeling: - opstellen van een convenant met afspraken over huis, inboedel, alimentatie, vermogen, schulden. - opstellen van een ouderschapsplan waarin zorg voor de kinderen wordt geregeld Gezinsgesprekken  waarin kinderen zich kunnen uiten en het plan doorgenomen wordt Waarin gesproken wordt over wat er verandert en wat er blijft Waarin ouders zich kunnen uitspreken richting kinderen Kracht van mediation zit in deze combinatie. Leer en leven hebben met elkaar te maken. De afspraken die je met elkaar maakt hebben te maken met de vraag hoe je elkaar wil zien de rest van je leven. Daarom spreek ik met ouders over welke waarden zij hun kinderen mee willen geven, in twee ouderschapsplannen heb ik iets over de doopbelofte opgenomen  waardevols, positiefs in een negatief traject.

Werkt mediation altijd naar een scheiding toe? In mijn praktijk niet. Altijd maatwerk. Stel die dacht over scheiden, toch doorgegaan. Iedere zes weken bij mij om over lastige thema’s te praten. In mijn praktijk niet

III. Verhouding pastoraat en mediation Mediation in pastoraat Pastoraat in mediation Onderzoek in Leiden Eigen grenzen bewaken Herkenbaar: pastores zijn mediators, Mediator is pastor  zieleleven Op dit moment is een student van de CHE bezig met een onderzoek in de omgeving van mijn praktijk in Leiden naar de verhouding mediation en pastoraat. Voorzichtige uitkomst is: Er is pastoraat aan de voorkant van een scheiding  sterk gericht op herstel Er is pastoraat na de scheiding  gericht op begeleiding en opvang Er is een zwart gat rond de echtscheiding zelf  pastores trekken zich daar terug, De indruk die hierdoor ontstaat is: het vuile werk wordt aan iemand anders overgelaten. Bij mijzelf behoefte om te sparren met

IV. Een paar tips voor pastores: Altijd maatwerk; geen mens, geen situatie is hetzelfde -> probeer te duiden wat er speelt Veroordeel niet. Luister en zoek naar de onderliggende problematiek. Probeer de problematiek te structureren: emotioneel, zakelijk en religieus. Geef aandacht aan de factor tijd: groeien van inzicht. Soms is een scheiding nodig om inzichten te doen groeien. Benadruk het perspectief van kinderen, geef informatie over de valkuilen  empower ex-partners in de ouderrol; Zorg voor een kwalitatief goed ontwikkeld netwerk van professionals die begrijpen wat een echtscheiding betekent. In een relatie zitten altijd twee unieke mensen, vanuit twee unieke opvoedingssituaties en gezinsculturen, met hun eigen pijn. Dat is de werkelijkheid van deze gebroken wereld. Mensen met onze eigen pijn, met ons eigen temperament, Veroordeel niet. Noch de vrouw die sterk verlangt naar ontplooiing en verbinding, noch de man die meerdere soms louter sexuele relaties heeft gehad. Luister en zoek naar de onderliggende problematiek. Ik zou zo graag met pastores/predikanten/pastorale teams willen samenwerken

Vragen: Wat vind je in je eigen leven/werkervaring het lastigste rond het thema echtscheiding? Herken je de stelling dat echtscheiding aan de oppervlakte een einde lijkt, maar in de diepte een begin is? Wat heb jij nodig om mensen te helpen om te transformeren naar een nieuwe relatie met de ex? Kan je een onderscheid maken tussen de juridische scheiding en de zieleverbondenheid? (de wet houdt niet voor niets de mogelijkheid open om 3x met dezelfde partner te trouwen) Heb jij een goed professioneel netwerk waar je een beroep op kan doen? Kijk eens vanuit een totaal ander perspectief naar deze problematiek. Niet alleen van: we moeten het voorkomen. Berkhof: Paradoxen in God: woedende liefde, veranderlijke trouw. Het leven en ook de pastorale praktijk is niet eenduidig, het leven en de houding van Jezus maakt dat meer dan eens duidelijk. Aan de ene kant zijn opdracht: Wees volmaakt, aan de andere kant zijn openminded houding tegenover tollenaars, hoeren

Literatuur: - Jan Storms, ‘Destructieve relaties op de schop’, Deventer, 2010 Thomas Moore, ‘De donkere nachten van de ziel’, Utrecht, 2004 Anselm Grun: ‘Innerlijke tweestrijd’, Kampen, 2006 ‘Je eigen levensweg’, Kampen, 2005 ‘De weg van de liefde’, Baarn, 2010 Sue Johnson, ‘Houd me vast’, Utrecht, 2009 Destructieve relaties op de schop: geeft duidelijk aan hoe bepaalde gedragspatronen en persoonlijkheidsstructuren destructief kunnen zijn in een relatie en hoe bevrijding van zo’n relatie noodzakelijk kan zijn voor de levenspartner. Maar hoe die levenspartner door zijn of haar eigen patroon vatbaar is voor die ander en zich laat uitputten. Thomas Moore: prachtig boek over de weg van de ziel in dit leven, in relaties, in sexualiteit, Anselm Grun: in staat om het bevrijdende evangelie van Jezus te koppelen aan het moderne leven. Sue Johnson: Therapeutische vlak. Tips voor zeven gesprekken met echtelieden om emotionele band te bevorderen en verkeerde patronen te herkennen en te bestrijden. Behoefte aan emotionele verbondenheid in een relatie. Geen makkelijke conclusies Er speelt altijd een diepe psychologische problematiek mee.

Mailadressen