De Franse samenleving en cultuur ten tijde van Jean-Philippe Rameau ( ) Lezing Emeritiforum 17 december 2014 Hans Cools

Voor een vroegmoderne man is Jean-Philippe Rameau erg oud, maar niet uitzonderlijk oud geworden. Toch heeft hij tijdens zijn lange leven slechts twee koningen gekend: Lodewijk XIV (1638/' ) en Lodewijk XV (1710/' ).

Voornaamste karakteristieken van de regering van Lodewijk XIV - Koning op zijn vijfde - Regentie waargenomen door zijn moeder, feitelijke macht in handen van kardinaal Mazarin - Burgeroorlog: Frondes tussen 1648 en Besluit zelf te regeren na het overlijden van Mazarin (1661) - De koning als een stralende zon verplaatst het hof naar Versailles - Streven naar Europese dominantie: eindeloze oorlogen van 1672 tot Poogt religieuze conformiteit op te leggen binnen Frankrijk: herroeping van het Edict van Nantes (1685), Guerre des camisards in de Cevennen, harde vervolging van de jansenisten

Jules Mazarin ( ), minister-favoriet vanaf 1643

Lodewijk XIV, die een uitstekend danser was als een nieuwe Apollo

Plafondschildering in de Spiegezaal van het paleis te Versailles Lodewijk XIV regeert (Charles le Brun)

Lodewijk XIV steekt de Rijn over bij Lobith door Frans van der Meulen (1672)

Angélique Arnauld abdis van Port-Royal door Philippe de Champaigne

Voornaamste karakteristieken van de regering van Lodewijk XV ( ) - Lodewijk XV wordt troonopvolger op zijn tweede en koning op zijn vijfde, intelligent, maar verlegen en weinig besluitvaardig. - De regentie wordt waargenomen door Philippe d'Orléans (neef van Lodewijk XIV; ). - De regering verhuist tijdens de regentie van Versailles terug naar Parijs; bloei van het culturele leven in Parijs (vb. Rameau als artistiek leider van het orkerst van Alexandre Le Riche de la Pouplinière tussen 1727 en 1739). - Kardinaal de Fleury treedt op als eerste minister van 1726 tot Na diens overlijden wil Lodewijk XV in het voetspoor van zijn overgrootvader stappen en zelf regeren. Hij mist echter diens charisma. - Lodewijk XV verplaatst het hof opnieuw naar Versailles. - In 1745 wordt Madame de Pompadour ( ) Lodewijk XV’s maîtresse en titre.

Voornaamste karakteristieken van de regering van Lodewijk XV ( ) De persoonlijke regering van Lodewijk XV wordt een drama: - Politieke nederlaag bij de Oostenrijkse Successieoorlog ( ) en militaire en politieke nederlaag tijdens de Zevenjarige Oorlog ( ) - Steeds stijgende staatsschulden - Opspelen van de jansenistische kwestie - Verlies van persoonlijk aanzien van de vorst: van Louis le bien aimé naar algemeen misprijzen. De koning wordt uiteindelijk stiekem ‘s nachts begraven om opstootjes te vermijden.

Staatsieportret van de jonge Lodewijk XV

De kardinaal van Fleury door Hyacinthe Rigaud

Première van La Princesse de Navarre in 1745 in Versailles

Madame de Pompadour door François Boucher