Stookjerijk2015 Nijmegen 30 april 2015 ‘Energiebesparing en betaalbaarheid in de Nijmeegse huursector‘

Programma Stookjerijk Nijmegen Opening met Volkert Vintges, directeur GNMF Presentaties Woonbond (oa actualiteit, prestatieafspraken) en GNMF (energieprestaties 2014) Interviews met wethouder Bert Velthuis, Peter Hopmans (Energieambassadeur Huren met Energie) en Johan Noppe (nul-op-de-meter) Rondetafels met corporaties, met huurdersverenigingen en met raadsleden Vervolgafspraken

“Energiebesparing en Betaalbaarheid in prestatieafspraken” Stook Je Rijk Nijmegen 30 april 2015 “Energiebesparing en Betaalbaarheid in prestatieafspraken” Zoals u weet hebben we niet alleen de opdracht om iets aan het klimaat te doen via energiebesparing. Er is echter ook een serieus en almaar groeiend betaalbaarheidsprobleem Vraag aan de zaal: Hoe hoog denkt u is het percentage huishoudens in Arnhem en Nijmegen met een betaalbaarheidsprobleem? Betaalbaarheidsonderzoek Companen: in totaal 15 % over alle huishoudens In de koopsector is dat 4 tot 5 %; in de huursector echter 30 % in Arnhem en Nijmegen zelfs 32 - 33 %. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat dat probleem zich niet alleen voordoet bij huishoudens met de laagste inkomens, maar ook bij de bescheiden middeninkomens (zeg tot 38.000 – 39.000,=) Kortom: de vraag is hoe we dit probleem kunnen aanpakken Jaap van Leeuwen, Energieconsulent Nederlandse Woonbond

Beleid SER Energie-akkoord (2013) Lagere woonlasten Energielabel B in 2020 Energieneutraal in 2050

Beleid SER Energie-akkoord (2013) Lagere woonlasten Energielabel B in 2020 Energieneutraal in 2050 Melick N.O.M.

Actualiteit Huren stijgen fors, energieprijzen stagneren Krachtiger prestatieafspraken, met huurders! Woningwet Nieuwe woningwet, ligt al voor in de eerste kamer, daar is een wijziging op voorgesteld door het nieuwe kabinet, dat heet een novelle en die term zie je dus wel eens in het nieuws als het over wonen gaat Er gaat behoorlijk wat veranderen voor de corporaties, zoals welke activiteiten ze mogen uitvoeren Precieze einduitkomst is nog onzeker, wellicht dat de parlementaire enquête daar ook nog invloed op heeft Voor huurders is van groot belang dat de prestatieafspraken van 2 partijen naar 3 gaan: de huurders komen er bij Bovendien worden de afspraken minder vrijblijvend Dit zijn behoorlijk zekere onderdelen van de nieuwe wet, wij adviseren dat nieuwe colleges daar op voorsorteren en huurdersorganisaties de prestatieafspraken mee bepalen Huren, inkomen en energieprijsontwikkeling De koopkracht is de afgelopen jaren afgenomen, zeker in de huursector waar de huren in 2013 en 2014 veel harder stijgen dan de inflatie Energieprijzen stagneren Op de korte termijn is het verhaal van het terugverdienen minder gunstig dan voorheen Betaalbaarheid is het onderwerp van nu in de sector

Prestatie-afspraken Huurders betrekken Leiden, Amsterdam, pilots Woonbond Onderzoek Tilburg, Maastricht Samen een aanpak ontwikkelen Den Bosch, Zwolle, Zeist 1 Algemeen, proces: verzoek aan: gemeente en corporaties Betrek huurdersorganisaties als volwaardige partner bij het formuleren en jaarlijks evalueren van woonvisie en prestatieafspraken. (nieuwe woningwet/novelle, 2015) Stel een jaarlijks moment vast voor (tussentijdse) evaluatie van de voortgang wordt gedaan en hoe (meting). Zorg voor passend budget zodat huurdersorganisaties passende ondersteuning voor dit proces kunnen inschakelen. (WOHV) Bepaal welke informatie inzichtelijk gemaakt moet worden voor alle partijen om afspraken over energiebesparing en woonlasten te kunnen maken (woonlastenonderzoek, inzicht in energielabels, monitoring realisatie prestatie-afspraken gemeente etc.) zorg dat de informatie tijdig beschikbaar is voordat er over gesproken wordt. (WOHV) 7

Toepassen woonlastenwaarborg; zorg wegnemen over woonlasten. Woonlastenfonds als een soort ‘plus’ op de huurtoeslag. Denk vooruit met renovatie: liever een onderdeel heel goed doen zodat dat ook in energieneutrale concepten past dan 2 onderdelen redelijk (bijv. van dubbel glas naar HR++ in combinatie met

Nijmegen 1. Onderzoek Companen betaalbaarheid Arnhem-Nijmegen 2. Startnotitie Woonvisie Primaire doelgroep groeit, 25.500 in 2012 (1450 meer dan 2011) Alle woningen minimaal op label B in 2018 “Betaalbare” nieuwbouw Bij woonlastenquote > 40 % ondersteuning NB: resterend besteedbaar inkomen (NVMT) 3. Huurdersverenigingen als volwaardige partner Hoe groot is de armoede in Nijmegen onder huurders - 3 typen bestedingspatronen 15 % van alle bewoners heeft een betaalbaarheidsrisico, (NVMT), oftewel 11.000 huishoudens, waarvan grootste deel in huursector komt het meeste voor bij huren boven de 524,=/maand Bijv. over de beschikbaarheid van de betaalbare woningen

Meersporenbeleid Energiebesparing Komende jaren Kleine verbeteringen Renoveren (naar C, B of A) Energieneutrale projecten (Nul Op de Meter) Vlecht lange termijn visie in: voor 2018 een p.v.a. Energieneutraal 2050? Hoe ga je om met je woningvoorraad? Toepassen woonlastenwaarborg; zorg wegnemen over woonlasten. Woonlastenfonds als een soort ‘plus’ op de huurtoeslag. Denk vooruit met renovatie: liever een onderdeel heel goed doen zodat dat ook in energieneutrale concepten past dan 2 onderdelen redelijk (bijv. van dubbel glas naar HR++ in combinatie met

Voorbeelden Onderzoek onder huurders (Maastricht) Woonlastenfonds (Tilburg) Woningtoewijzing (toets betaalbaarheid) Armoede (NVMT)( …. ) Slechte labels én lage inkomens (Tilburg) Energiecoach, Budget coach ( …. ) Zelf onderhoud doen tegen huurverlaging website “Woonlasten de Baas” (Den Bosch) Betaalbaarheidsdebatten (Zwolle, Zeist) Hoe stelt de gemeente voor om de huren betaalbaar te houden Hoe zorgt de gemeente ervoor dat de corporaties zich er ook aan houden (zie afwijking door Vestia, 55 % onder hoogste aftoppingsgrens) Aanvullende suggestie: neem ook de lagere middeninkomens (bijv. 34.000 tot 39.000 bruto jaarinkomen) in deze aanpak. Gebruik hierbij het NVMT-criterium. Uit meerdere onderzoeken blijkt ook deze groep kwetsbaar,  omdat zij altijd het volle pond betalen en niet voor toeslagen e.d. in aanmerking komen. Om te meten of een huishouden in armoede leeft hanteer de NVMT-norm van het SCP (zoals in Rigo onderzoek Den Bosch). http://energiesprong.nl/wp-content/uploads/2014/11/20131007-Woonlasten-Den-Bosch-2.0.pdf Voorbeelden van concrete voorstellen: Door energiebesparing en andere maatregelen in 2019 een halvering ten opzichte van 2015 van het aantal huurders, dat in armoede leeft door te hoge woonlasten Uit onderzoek is gebleken dat in wijk x veel huishoudens wonen met lage inkomens en slechte energielabels. De woningen in die wijk worden voor 2017 verbeterd naar energielabel B of A met inzet van de woonlastenwaarborg én huuraftopping op de hoogste aftoppingsgrens. In de wijken waar ook veel lage inkomens wonen en slechte energielabels zijn, maar die nog niet voor 2017 in aanmerking komen voor verbetering, worden energiecoaches en budget coaches ingezet die worden opgeleid door de corporatie om huishoudens te helpen te besparen op energie. (zie voorbeeld Woonbond Energiecoaches Ede) Een eventueel aan te leggen warmtenet zal een Minder-Dan-Nu prijs (dit is dus scherper dan NMDA) voor huurders hanteren, zodat de woonlasten per definitie zullen dalen. De woningen die worden aangesloten op het warmtenet worden ook geïsoleerd. De woonlastenwaarborg wordt daarbij ingezet. De nul-op-de-meter woningen in wijk x zullen na mutatie niet geliberaliseerd worden, zodat ze beschikbaar blijven voor de doelgroep.   Spreek af dat er scenario’s doorgerekend worden van de effecten die de afspraken hebben op de woonlasten. Bijvoorbeeld: Door 5.000 woningen te verbeteren naar energielabel A, het aanleggen van een warmtenet in wijk x en een streefhuurbeleid van 70% en het gerichter toewijzen van woningen met lage woonlasten aan huurders met lage inkomens dalen de woonlasten in de doelgroep huurders met te hoge woonlasten gemiddeld met 10% in 2020 waardoor er in 2020 een halvering van het aantal huurders in armoede is ten opzichte van 2015. 11

Ervaringen van Energiecoaches Enthousiasme en ervaringen delen Inspireer elkaar en pak het echt op! Corporaties zullen geneigd zijn om wel de huur van de hoge labels te verhogen na mutatie, maar niet de huur van lage labels te verlagen na mutatie. Bij huren lager dan 100 % van maximaal redelijk hoeft dat immers ook niet. bespaarenergiemetdewoonbond.nl/Energiecoach

Er zit geld in je huis Nieuwe campagne www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl/toolkit

Prijsuitreiking Stookjerijk Trofee 2015 25 november 2015, Slotbijeenkomst Utrecht

Prijswinnaars Stookjerijk Trofee 2011-2014

Energieprestaties corporaties 2014 Huur-woningen 2014 Energie- Index 2014 Verbetering Energie-Index 2014 (2013) Woningen met Zonnepanelen/ zonneboilers in 2014 Portaal Nijmegen 9.970 1.60 0.03 (0.04) 1/0 Talis 9.370 1.52 0.06 (0.09) 299/24 Standvast 4.450 1.48 0.05 (0.07) 64/ 309 De Gemeenschap 2.110 1.77 0.01 (0.01) 1200 panelen/0 Woongenoot 1.480 1.51 Niet correct ingevoerd (geen meting) 0/0 Totaal / gemiddeld Nijmegen 27.380 1.56 0.04 (0.07) Landelijk tempo 2014 1.65 0.04/ 0.04 Tempo nodig voor Energie-akkoord 2020 0.05 (1.56 -> 1.25 in 6 jaar) 1.56->1.20 in 4 jaar: 0.09 / jaar Energieprestaties corporaties 2014

Toelichting energieprestaties 2014 Nijmeegs tempo gezakt van 0.07 naar 0.04 / jaar Nijmeegse tempo (verbetering Energie-Index met 0.04) zit in 2014 op 80% van tempo nodig om energiedoelstelling SER Energieakkoord 2020 te halen (gemiddeld energielabel B). Nijmeegs tempo zit op 45% van tempo om doel collegeakkoord te halen (0.09). Talis en Standvast aan kop met verbetering Energie-Index 0.06 en 0.05. Enkele corporaties hebben investeringsprognose 2015-2020 opgesteld. Zie voorbeeld Apeldoorn, gezamenlijke investeringsprognose 2013-2020.

Aanbeveling Monitoring verbetering Energie-Index van Nijmeegse corporaties en totale Nijmeegse huursector door corporaties zelf Woonlastenontwikkeling in Nijmeegse huursector: som van huur en werkelijk energieverbruik. Zie oa tool Alliander (Energie-atlas, Christian Klep)