De stralingsarts: zin of onzin! dr. Frank Jungbauer (A&G – UMCG)

Kernenergiewet 1963 Wet en regelgeving Arbowet 1994 Besluit stralingsbescherming 2001 Hoofdstuk 7: bescherming stralingswerkers Art 77 dosis limieten Art 79 indeling van werkers in categorieën Art 96 keuringen

Artikel 96 Keuringen Stralingsarts voert medisch toezicht uit A- werker: aanstellingskeuring op medische geschiktheid Jaarlijkse keuring op medische geschiktheid van A-werker “Onderzoek” van ex-A werkers zolang als noodzakelijk

Wat is een stralingsarts? Opgeleid tot medisch specialist in Arbeid & Gezondheid Niveau 3 stralingsdeskundige

VRAAG Waarom keuren we jaarlijks? ANTWOORD: omdat het wettelijk verplicht is!

Stralingsgeneeskunde wat en hoe….. Aanstellingskeuring: Monitoren van gezondheidschade bij werkenden: Monitoren lange termijneffecten: moet wel, maar doen we niet hoeft niet, doen we wel mag wel, doen we niet

Enkele publicaties over 100 jaar…..

Dosis per interventie voor de operateur

Risico van blootstelling aan 30 ụSv staat gelijk aan 2 dagen blootgesteld staan aan de luchtkwaliteit van New York 500 km rijden in een auto 40 eetlepels pindakaas (vanwege aflotoxine) 10 keer BBQ roken van 1 sigaret

Vragen Is er dan geen risico voor de A-werker Vragen Is er dan geen risico voor de A-werker? Is monitoren van gezondheidschade niet zinvol? Dosistempo laag voor directe schade bij reguliere werkzaamheden Echter: Ioniserende straling is zintuiglijk niet waarneembaar Incidenten, kunnen hoge dosis opleveren

Interesse van de stralingsarts Effecten van eenmalige hogere dosis bij (onverwachte) incidenten Effecten van langdurige blootstelling aan lage dosis

Stralingsincident/ ongeval Onverwachte blootstelling van personen aan straling ten gevolge van een stralingsincident Directe analyse van het ongeval: Aantallen personen die zijn betroffen Type straling Inwendige besmettingsmogelijkheid, zo ja via welke route (inademing, ingestie, huid) Geometrie: welke delen van het lichaam zijn blootgesteld: hoelang, hoe vaak en in welke periode Schatting van omvang van blootstelling: worse case scenario schatten.

Stralingsongeval Acute medische actie nodig of niet? Maximale(worse case) scenarium < jaardosislimiet (20mSv) Melden, geen acute interventie Maximale(worse case) scenarium tussen 1 en 5x jaardosislimiet (20 en 100 mSv) Melden, geen acute interventie, tenzij: misselijkheid, braken, vermoeidheid, koorts en diarree, huid: erytheem, blaren necrose. Maximale(worse case) scenarium < 5x jaardosislimiet (100 mSv) en bij elke potentiële inwendige besmetting: Telefonisch aanmelden stralingsongeval bij CSO Direct insturen naar CSO Excretia verzamelen Stralingsarts informeren Vanaf potentiële blootstelling > 100 mSv biologische dosimetrie mogelijk

`Geen plaats voor jaarlijkse screening Stralingsincident? Blootstelling personen? Stralingsongeval: Onverwachte blootstelling van personen aan straling ten gevolge van een stralingsincident. Directe analyse van het ongeval: Aantallen personen die zijn betroffen Type straling, Inwendige besmettingsmogelijkheid, zo ja via welke route (inademing, ingestie, huid) Geometrie: welke delen van het lichaam zijn blootgesteld: hoelang, hoe vaak en in welke periode Schatting van omvang van blootstelling: worse case scenario schatten. Wel of geen acute medische interventie starten? Inwendige stralingsblootstelling waarschijnlijk: Telefonisch aanmelden stralingsongeval bij CSO Direct insturen naar CSO Excretia verzamelen Stralingsarts informeren Geen risico op inwendige besmetting en blootstelling minder dan jaarlijkse dosis limiet: geen acute medische actie nodig. Melden van incident bij stralingsarts Geen risico op inwendige besmetting en potentiële totale lichaamsblootstelling tussen 20 en 100 mSv en bij potentiële partiële lichaamsblootstelling minder dan 5x dosislimiet van bestraald lichaamsdeel: Afgaan op klachten van blootgestelde persoon, indien geen klachten: geen acute medische zorg nodig. Klachten om uit te sluiten: misselijkheid, braken, vermoeidheid, koorts en diarree, huid: erytheem blaren necrose. Indien deze klachten wel aanwezig / ontstaan na blotstelling en bij twijfel wel insturen naar CSO Geen risico op inwendige besmetting en potentiële totale lichaamsblootstelling meer dan 100 mSv en partiële lichaamsblootstelling meer dan 5x dosislimiet van bestraald lichaamsdeel: Vanaf een geschatte blootstelling van 100 mSv kan het zinvol zijn materiaal in te sturen voor biologische dosimetrie voor microkernanalyse, vanaf een potentiële blootstelling van 300 mSv is ook chromosoomanalyse en mn aanwezigheid van dicentrische chromosomen zinvol.

Langdurige blootstelling aan lage dosis Statistieken op kanker risico nog erg onbetrouwbaar Vergelijking met atoombom overlevenden ERR ERR: toegenomen (excess) relatieve risico t.o.v de mensen die atoombom overleefden (<4 Gy dosis) 8 verschillende studies van occupational exposure

Excess Relative Risk ERR

Atoombom overlevenden Groep van 86955 mensen ( uit 283000 overlevenden) Gemiddelde totale dosis 160 mSv Tussen 1950-2000 verwacht 9647 kanker doden Gevonden 10127 kanker doden 1 op 15 kanker doden extra tgv atoombom!!

SBE en de rol van de stralingsarts Kernenergiewet 1963 Arbowet 1994

Stralingsgeneeskunde: stand van zaken Indelen van medewerkers in risico categorie vaak nog niet op basis van een RI&E Methode van RI&E voor stralingsrisico’s nog onduidelijk Werkwijze keuringen nog niet passend in Arbowet Geen aanstellingskeuringen Keuren op effectschade Geen blik op lange termijn effecten

Risico-inschatting?

VRAAG Waarom dragen we een badge? ANTWOORD: omdat het wettelijk verplicht is! en: om het risico te schatten!

Wat kunnen we doen met de badgegegevens? Werken we netjes? Externe vergelijking Werk ik netjes? Vergelijk je werkwijze met die van een collega Risico inschatting Let op: geen zicht op incident risico!

Samenvattend RI&E methode voor classificatie in risicogroepen is nodig Badge dragen is meer dan een verplichting Risico categorie is meer dan badgewaarde Aanstellingskeuring: op geschiktheid voor functie Monitoren op effectschade: alleen bij specifieke groepen mogelijk zinvol A-werkers met substantiële lifetime exposure: kanker incidentie melden

Take home message RI&E methode voor classificatie in risicogroepen is nodig Badge dragen is meer dan een verplichting Risico categorie is meer dan badgewaarde Aanstellingskeuring: op geschiktheid voor functie Monitoren op effectschade: alleen bij specifieke groepen mogelijk zinvol A-werkers met substantiële lifetime exposure: kanker incidentie melden

Dank voor de aandacht Vragen?