Geluid Toevoeging van geluid aan film, markeerde het volwassen worden van een film. Door Michiel Decoster 1MMPa

Goed geluid Goed geluid wordt meestal niet opgemerkt (slecht daarentegen is onverteerbaar) Door slecht geluid worden zelfs de beste beelden slecht.

Onderbewust Veel geluiden werken op het onderbewustzijn Geluid lijmt onderbewust shots mooi aan elkaar Geluid brengt emotie

Functies van geluid & muziek Geluidsweergave Het weergeven van geluid uit de scène Sfeersuggestie Geluid bepaald sfeer en inleving bv vogeltjes – lente Emotionele suggestie Verwant aan sfeersuggestie Kan extra perspectief geven

Functies van geluid & muziek Suggestie gebeurtenissen buiten beeld Suggereren van gebeurtenissen is een goede functie Continuïteitssuggestie Montagesequentie (losse beelden begeleid door muziek) Muziek maakt een soepel doorlopend geheel Aandacht sturen Geluid kan onopvallende objecten doen opvallen

Soorten geluid Direct geluid Sfeer en locatiegeluid Effectgeluid Wordt tegelijk met het beeld opgenomen Sfeer en locatiegeluid Bepaald de sfeer van de scène of locatie Effectgeluid Geluiden zoals het dichtslaan v/e deur

Soorten geluid Muziek Voice over Filmmuziek Achteraf over de scène gezet Muziek – onlosmakelijk v/e scène Je hoort en ziet het orkest spelen Sfeermuziek Achtergrondmuziek Voice over Vertelstem of gedachtenstem

Dynamiek Variatie tussen hard en zacht Dynamiek van video is niet groot Contrasten vergroten dynamiek & spanning Bv. Herrie is pas goed na stilte

Geluidsapparatuur Microfoons Microfoon op camera volstaat meestal niet Losse microfoon = beter 3 soorten microfoons Rondom gevoelig (evenveel in iedere richting) Nier of cardioïde (richtinggevoelig) Hyper-richtinggevoelig of hypercardioïde

Geluidsapparatuur Hengel De stok waar een microfoon aanhangt Een goede hengel is heel duur Een microfoon aan een hengel =een boom

Geluidsapparatuur Dasspeldmicrofoons Micro hangt aan de persoon zelf Vele soorten en bevestigingsmanieren Vaak gebruikt bij televisie 2 Soorten Gewone dasspeldmicrofoons Zend microfoons De persoon heeft een zendertje in zijn achterzak Voordeel – geen snoeren = bewegingsvriendelijk

Geluidsapparatuur Koptelefoon Mixer Geluidsman heeft altijd een koptelefoon Controleren van kwaliteit, volume, ongewenste bijgeluiden De koptelefoon moet buitengeluiden uitsluiten Mixer Meer dan 2 microfoons – gebruik mixer Liefst gebruik meersporenrecorder Meeste goede mixers hebben ingebouwde meersporenrecorder

Geluidsapparatuur Geluidsrecorder Kan met camera maar beter apart Apart is professioneler geluid Meer dan 2 sporen = meerspoorrecorder

Opname Geluid apart opnemen? Afhankelijk van beschikbare apparatuur Afhankelijk van de situatie Geluid los van het beeld Vergt een gedegen administratie Of timecode synchronisatie

Opname Microfoonkeuze bij fictiefilms Hangt van de situatie af Over het algemeen heb je bepaalde keuzes Liefst een hengel Hengel voldoet niet? – dasspeldmicrofoons Verborgen microfoons op vaste plekken Gebruik best dezelfde microfoons voor akoestiek Verwisselen van microfoons in scènes vermijden Meerdere mogelijkheden tegelijk kan ook Nooit microfoon op camera gebruiken Tenzij voor een guide track (p 456)

Opname Microfoonkeuze bij documentaires & bedrijffilms Draadloze dasspeldmicrofoon = veel gewoner Subjecten kunnen zich vrij bewegen Minder last van omgevingsgeluid Minder geïntimideerd door hengel Soms wel akoestische problemen

Opname Mono of stereo Eigenlijk altijd mono Tenzij meerdere microfoons worden gebruikt Stereo wordt achteraf gemaakt Heb je een stereomicrofoon? Praktischer om te mixen naar mono Sfeergeluiden (bv vogels in natuurgebied) Best meteen in stereo

Opname Positioneren van microfoon Camera is het oog, microfoon het oor Een oor dat los te plaatsen is v/h oog Zie de microfoon als het oor Zo weet je meteen waar het te plaatsen Bv. Bij fluisteren – moet je het oor dichtbij plaatsen Je moet geluidniveaus anticiperen Perfecte microfoonpositie voor spraak 30cm – 1m van de mond Maar altijd iets hoger of lager Camera is wel baas – geluid past zich aan Geluid vermindert kwadratisch

Opname Hengelen en geluidskwaliteit Meestal wordt er boven gehengeld Het is mogelijk van de zij of onderaan te hengelen Dit gebeurt niet vaak omdat (breder dan hoger) Vaak moet je hengelen van achter een object Maar vanboven is het best (meest flexibel) Door de hengel te draaien kan je richten (tweegesprek) Bij drama gebruik je een richtingsgevoelige microfoon

Opname Boom check Ruis Een hengel-afstand test Zo weet de geluidsman hoever hij kan hengelen Ruis Ruis ontstaat in alle niet digitale apparatuur Meestal zacht, hoe zachter hoe beter Geluidsniveau liefst zo hoog mogelijk Dan is de ruis in verhouding zo zacht mogelijk Kan met de computer vermindert worden Voorkomen blijft beter dan genezen

Opname Geluidsniveau Stuk sterkte Op letten dat het zo hoog mogelijk is Meters zo ver mogelijk uitslaan, niet in rood Rood = vervormd geluid Stuk sterkte Vraag acteurs voor maximale praatniveau Je kan de meters dan precies instellen Op een enkele piek na, niet in het rood Rood is onvermijdelijk met effecten Zolang dat er geen dialoog is, geen probleem

Opname Tekstoverlap Neem de teksten los op Zo kunnen ze in montage geplakt worden Anders kan je ze nooit uit elkaar trekken Dit is in Over The Shoulder shots

Opname - Problemen Boom in beeld Boomschaduw Vliegtuig Wind Teveel ongewenste bijgeluiden Wind Draad- en andere storingen

Geluidscontinuïteit Ongewenste bijgeluiden Een vliegtuig in dialoog “onmogelijk” om gemonteerd te worden Pas goed op met achtergrondgeluiden Als je record met achtergrondgeluiden De geluiden moeten continu zijn (bv. Autosnelweg)

Geluidscontinuïteit Voorbereiding Filmen op locatie Van tevoren op zoek gaan naar achtergrondgeluiden Airconditioning Ijskasten Computers

Geluidscontinuïteit Gewenste bijgeluiden Moet los worden opgenomen Soms kan achtergrondgeroezemoes direct opgenomen zijn Meestal neemt men geen risico’s Vaak dansen acteurs zonder muziek Want deze is los opgenomen

Geluidscontinuïteit Bijgeluiden in een documentaire Hier zijn bijgeluiden vaak niet te vermijden Laat de cameraman ook eerst shots maken Zodat het geluid al verklaard is Vraag aan mensen of het geluid uitmag Dit kan later nog toegevoegd worden

Geluidscontinuïteit Akoestische continuïteit Microfoon ver houden = meer akoestische vorming Gesloten opname Zo min mogelijk omgevingsgeluid & akoestiek Open opname Veel omgevingsgeluid & akoestiek Bv door gebruik van een rondomgevoelige microfoon Groot totaal

Geluidscontinuïteit Akoestische continuïteit Gedurende een scene Liefst constante akoestiek Geen wisseling van soort opname (het kan wel) Bij hengelen Komt er altijd wel wat achtergrondgeluid mee Waar je naar wijst heeft invloed op geluidscontinuïteit Wees bewust waar achtergrondgeluiden vandaan komen

Geluid achteraf Wilds Zijn geluidopnames op set, maar los v/h beeld Voorbeelden Effectgeluiden bv Het dichtklappen van een autodeur Geluid buiten beeld Als het makkelijk te maken is op set, doe het daar Set noise Nodig in de montage bv In een weiland – vogels bv In een kantoor - airco

Geluid achteraf Nasynchronisatie (ADR) Foley Als geluidsopnames niet goed gelukt zijn Als geluidsopnames niet gelukt zijn door omgevingsherrie Wordt gedaan na de montage Hoe nasynchronisatie in praktijk? (p 413) Foley Expert in een vorm nasynchronisatie Maakt geluiden na die niet goed op band staan

Geluid achteraf Geluidseffecten Aangewezen op creativiteit Gebruikt bibliotheek van geluidseffecten Bv “Holeywood Edge” & “BBC sound-effects” Deze zijn heel prijzig

Geluid achteraf Muziek Wordt pas gecomponeerd na de montage Videokopie wordt verstuurd naar componist Deze componeert zo snel mogelijk de muziek Muziek wordt opgenomen Dit gebeurt wanneer de film speelt op een beeldscherm De muziek wordt in de mixage toegevoegd Dit gebeurt in een andere volgorde als De muziek een rol speelt in de film

Geluidsmontage & nabewerking Professionele geluidsnabewerking Het directe geluid knippen De set noise toevoegen Andere geluidssporen gebruiken voor oneven scenes Vaste geluidssporen anhouden voor muziek & voice-overs Sporen reserveren voor nasynchronisatie (ADR)

Geluidsmontage & nabewerking Mixage Hoe hard moet elk geluid zijn Mengpanelen & computers Geluid stereo maken Kan ook gemixt worden in 5.1 Een geluidsspoor ≠ geluidskanaal Geluidsspoor is een drager Een kanaal is een speaker Geluidssporen worden samengevoegd in kanalen (12of18)

Geluidsmontage & nabewerking Ruimtelijkheid Niet de bedoeling om stemmen links/rechts te horen Met het voorbijrijden van een auto is het aangeraden Belangrijke geluiden luid genoeg maken

Geluidsmontage & nabewerking 5.1 Uitgangspunten Voice over uitsluitend speaker middenvoor Dialoog uitsluitend middenvoor Muziek stereo Geluiden buitenbeeld van waar ze komen Special effects alle boxen buiten middenvoor Sfeergeluiden: alle boxen buiten middenvoor Wees behoedzaam met de achter-speakers LFE-kanaal kan leeggelaten worden

Geluidsmontage & nabewerking Lowbudget geluidsafwerking Er zijn voldoende mogelijkheden voor amateurs Genoeg mixmogelijkheden in de software paketten Houd wel vaste sporen aan voor direct geluid Fouten in mixen zijn achteraf te corrigeren