Tussen gisteren en morgen: theologisch denken over hedendaagse ervaringen van gezinnen Annemie Dillen, Faculteit Godgeleerdheid, K.U.Leuven

2 Gisteren en morgen n Intergenerationele verhoudingen n ‘Vroeger was alles beter’? Is vandaag het gezin in crisis?

3 Schema crisis

4 n Crisis – en nood aan verandering – verbetering (optimistisch beheersingsstreven en pessimisme over gezin) (deficiëntie) n Verandering, long live families (goed!) (Judith Stacey) n Verandering, neutraal, cf. Beck ‘individualiseringsthese’, ‘pluraliseringsthese’ – gevaar: relativisme n Geen crisis – cf. ‘entdramatisierung’: huwelijk blijft belangrijk, onmacht en beperking staan centraal – gekwetst verlangen (! Deficiëntie)

5 Enkele vragen Aan de hand van een beeld-reflectie Josip Botteri Dini, At the Cross, 2004.

6

7 Verhoudingen tussen a. ideaal en werkelijkheid b. gezin en samenleving Verhouding tussen pluraliteit van gezinsbelevingen & kwetsbaarheid van gezinnen en het ideaalbeeld van gezinnen Is er hoop voor mensen in moeilijke gezinssituaties?

8 Hoop voor mensen in moeilijke situaties: het begrip resilience – veerkracht n “Het vermogen van een mens of een sociaal systeem om zich te ontwikkelen en doorheen grote moeilijkheden te groeien” n Aandacht voor het goede vlees rondom het litteken n Geen deterministische interpretatie van statistische gegevens (bv. ervaring echtscheiding leidt niet altijd tot moeilijkheden om zelf relaties aan te gaan): cijfers handelen over ‘gemiddelde gegevens’. n Geen volledig ‘worden zoals vroeger’, wel een ‘doorgroeien’ n Resilience veronderstelt gedragenheid door anderen, zingeving, eigenwaarde, humor, persoonlijke vaardigheden

9 Resilience en spiritualiteit n Resilience verwijst naar menselijke ervaringen die geloofsthema’s begrijpelijk maken: o.a. verrijzenis n Christelijke gezinsethiek: mensen moeten niet zichzelf redden, niet alles is maakbaar, God is er ook in de diepste ellende

10 Resilience en de ‘crisis’ van het gezin n Veelheid aan gezinsvormen: resilience- denken biedt ‘hoop’ n Overdreven verwachtingen van gezinsleven, o.a. wat betreft de opvoedingstaak: ouders hebben niet alles zelf in de hand, vermijden van krampachtigheid (wél stimuleren van competenties van kinderen) n Opgelet met perfectiedenken, bv. gezinsleven & werkleven – belang van vertrouwen in God n ‘Goed genoeg’ ouderschap

11 Focus op het gezin? n Het gezin in bijbel en traditie

12 Heilige familie, heilig huisje? n Ideaal & werkelijkheid…aan de hand van Max Ernst, La vierge corrigeant l’enfant Jésus devant trois témoins

13

14 Een kind, Jezus, geslagen… n Kinderen zijn geen ‘heiligen’ n Reflectie over het slaan van kinderen in de opvoeding

15 Heilige families? n Opgelet met de idee van het ‘perfecte gezin’ n Maar: geweld en onrecht mag niet getolereerd worden onder het motto ‘niemand is perfect’

16 Christelijke traditie en huiselijk geweld n Op zoek naar een bevrijdende interpretatie van theologisch-ethische concepten, zoals vergeving, eer uw vader en uw moeder, zelfopoffering, …

17 Verantwoordelijkheid als rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid n Niet enkel liefde, ook rechtvaardigheid n Rechtvaardigheid: voorzien in ontwikkelingskansen voor de ander, stimuleren van gelijkwaardigheid n Gelijkwaardigheid verwijst ook naar de dubbele roeping van mannen en vrouwen n Gelijkwaardigheid in ouder-kindrelaties (participatie & democratische opvoeding)

18 Gezin en samenleving n Getuigen – toezien? n Privacy is belangrijk, maar niet onaantastbaar n Culturele opvattingen (waarde van kinderen als subjecten) n Sociale niveau: verbondenheid tussen mensen is belangrijk – gezinnen zijn geen eilanden n Sociale ondersteuning van gezinnen

19 Het gezin: adieu en/of à-Dieu? n ‘Het’ gezin: adieu: veelheid aan belevingswijzen ernstig nemen: ‘gezinnen’ – maar ook verantwoordelijkheid centraal stellen (à-Dieu): niet alles kan en mag… n À-Dieu: niet één bepaalde gezinsvorm sacraliseren – ruimte laten voor sporen naar God n Géén adieu tegen gezinnen: gezin blijft heel belangrijke waarde n Blijven hoop vinden in en geven aan gezinnen, op basis van het geloof in God, het zich richten à-Dieu