GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout

Rooster 10/9college 1 5/11college 8 17/9 college 212/11college 9 24/9college 319/11college 10 1/10college 4 26/11college 11 8/10college 5 3/12college 12 15/10college 610/12 college 13 29/10college 7 Zaal: Lipsius/011

Te bestuderen stof 5 ECTS voor studenten GLTC (= hoorcollege in combinatie met Methodenblok OG): alleen de collegestof 5 ECTS: collegestof en Sarah Iles Johnston ed., Religions of the ancient world. A guide (Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press 2004) pp. ix-xiv, 1-240, en van ieder thema (de 20 key topics op pp ) de introductie en de delen over Griekenland, Etrurië en/of Rome NB: eerste deeltentamen alleen de collegestof van colleges 1 t/m 6

College-thema’s 1Inleiding: religie en religies 2Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5(On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 6Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 7Intermediairs [Religious personnel] 8Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 9Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 10Divinatie [Divination and prophecy] 11Mysterieculten [Mysteries] 12Magie [Magic] 13Synthese Bij de elf thema’s staat aangegeven welke delen van het boek relevant zijn voor het betreffende thema: indien gewenst kan men met de colleges meelezen. NB: dit overzicht omvat niet alle te lezen pagina’s. Men dient de lectuur ook zelf te plannen.

ZIEKTE EN DOOD

Crises  religieuze reactie Extreme crisis voor het individu: aantasting van het eigen lichaam Stoornis (ziekte, aandoening, gebrek) Een toestand te voorkomen, of te bestrijden door niet- medische ingrepen of door (para-)medisch handelen. De bovennatuur kan in een niet-medische of in een medische rol interveniëren

Ziekte Trauma RSI Handicap Stigma Oorzaken: De goden: straffen met ziekte De medemens: het ‘boze oog’ of vervloeking maken ziek Het eigen lichaam (endogeen) Exogene zaken als impact of ‘ziekteverwekkers’

Genezende goden

DE DOOD Een zekerheid! Burkert: “fear of death is a fact of life” Ontsnappen aan de dood  de bovennatuur als hulp Het lichaam houdt op te functioneren. En de geest? Sterven/rouw : rite-de-passage “Lijkbezorging”: crematie, begrafenis Enige vorm van bijzetting is belangrijk

Indien de geest voortleeft… 1 wijdverspreid geloof in een voortbestaan van de mens na de dood, in enigerlei vorm en op enigerlei plaats (   re-incarnatie) 2 In het graf en/of in een hiernamaals 3 Het hiernamaals heeft in de antieke culturen vaak de vorm van een onderwereld: vgl. het thema van de weg naar de onderwereld: psuchopompoi etc. 4 Straf of beloning in hiernamaals voor daden verricht in deze wereld

De weg naar de onderwereld

Straf en beloning

Geen terugkeer maar misschien wel een uitzonde- ringspositie?