Depressie bij ouderen Project: Alcoholisme, Depressie en Positieve Psychologie Vanhaecke Sigrid 1BaTP A1

Inhoudstafel Wat is depressie? Prevalentie Diagnostiek Behandeling Verpleegkundige zorg Preventie Bronnen

Wat is depressie? Neerslachtigheid (houdt tenminste 2 weken aan) Dagelijks functioneren staat onder druk Weinig tot geen levenslust Bij ouderen: Grotere afhankelijkheid: Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen Leiden vaak onder chronische aandoeningen  Depressie versterkt deze aandoeningen Een hoger risico om een depressie te krijgen  meer stressvolle gebeurtenissen (bv: verlies van dierbaren, chronische ziekten, pijn…) Eerder aandoeningen in centraal zenuwstelsel: stemming (bv: dementie, Parkinson)

Prevalentie Depressie verschilt in ernst Volgens het Trimbosinstituut Minor depressive disorder (beperkte depressie) neemt toe naarmate mensen ouder worden Prevalentie van de major depressive disorder (depressieve stoornis) neemt af in frequentie Bij ouderen: minder verschil in geslacht

Factoren bij ontstaan en beloop van depressie predisponerend kwetsbaarheid precipiterend beïnvloedende factoren bij ontstaan perpetuerend beïnvloedende factoren bij beloop Biologisch erfelijke factoren, eerdere depressies, slaapproblemen alle (onverklaarbare) somatische ziekten (met name ziekte van Parkinson, cerebrovasculair accident (CVA)) depressogene medicatie, alcohol, chronische ziekte, chronische pijn Psychologisch trauma’s, zoals oorlogservaring, jong verlies ouders, verlies kinderen psychotrauma, chronische conflicten, angst, vergeetachtigheid beperkte coping strategie Sociaal sociale isolatie (>8 x per jaar huisartsbezoek opname in een ziekenhuis, verpleeghuis) armoede, analfabetisme, heimwee recente (1 tot 2 jaar) levensgebeurtenissen (bijvoorbeeld verlies dierbaren, verhuizing, pensionering) te veel steun, weinig steun

Diagnostiek DSM-IV (Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders) Major depressive disorder: min 5 van de criteria Minor depressive disorder: 2-4 van de criteria Criteria: 1. verdrietig, leeg, down, sombere gelaatsuitdrukking; 2. interesseverlies; 3. verlies van eetlust, gewichtsverandering; 4. moeite met in- of doorslapen; 5. snel geïrriteerd, vijandige houding of juist geremd en apathisch; 6. moe en lusteloos, verlies van energie; 7. schuldgevoelens en gevoelens van waardeloosheid; 8. zich moeilijk kunnen concentreren en/of beslissingen kunnen nemen; 9. telkens aan de dood denken of dood willen.

Diagnostiek Deze symptomen belemmeren Dagelijks functioneren Diagnose stellen ≠ eenvoudig Verlies van eetlust, concentratieverlies, vermoeidheid en slapeloosheid : kunnen oorzaken zijn van somatische aandoeningen Criterium 9: speciale aandacht bieden!

Behandeling Eerst : Lichamelijk onderzoek, screening en observatie Stepped Care  interventie door arts: bepalen welke soort depressie Antidepressiva medicijn Psychotherapie therapie Beweging Elektroconvulsieve therapie (ect)

Verpleegkundige zorg Herkenning: oorzaak en gevolg Verpleegkundige diagnose en start interventies Voorspelbaarheid en minimale eisen Contact blijven houden, presentie Hulp en steun Stap vooruit : Prettige dingen doen Stap terug: stress Overige interventies

Preventie Kennis en kunde professionals Psycho-educatie Balans draagkracht, draaglast en vaardigheden Interventiestudies, zelfmanagement en welbevinden Dagbesteding, ondersteunende begeleiding, GGZ begeleiding

Bronnen Asplund, LA, MacRae, PG, & Schnelle, JF. (1996). A walking program for nursing home residents: effect on walk endurance, physical activity, mobility, and quality of life. Journal of the American Geriatrics Society, 44,175-180 Babayak, MA, Blumenthal, JA, Moore, KA, e.a. (1999). Effects of exercise training on older patients with major depression. Archives of Internal Medicine, 159, 2349-2356 Beck AT, Emery G, Rusch AJ, Shaw BF. Cognitive therapy of depression. 1979, New York Guilford press Bowen Patricia D. MSN, APRN, BC Use of Selective Serotonin Reuptake Inhibitors in the Treatment of Depression in Older Adults: Identifying and Managing Potential Risk for Hyponatremia. GeriatrNurs 2009;30:85-89

Bronnen CBO Multidisciplinaire richtlijn Depressie, Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van volwassen cliënten met een depressie, 2005 Guthrie, MF, Mather, AS, Rodrigues, C.e.a. (2002). Effects of exercise ondepressive symptoms on older adultswith poorly responsive depressivedisorder. The British Journal of Psychiatry,180, 411-415 Heeren TJ dr, Kat MG, Stek ML.Handboek Ouderenpsychiatrie,hoofdstuk 8Depressieve stoornissen, de Tijdstroom,2001, ISBN 9058980189 Jongenelis K, Pot AM, Smalbrugge M.et al. The impact of depression andanxiety on well being, disability anduse of health care services in nursing home patients. Int J Geriatr Psychiatry 2006A; 21: 325-332 Jüngen IJD, Tervoort MJ. Toegepaste geneesmiddelenkennis. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2011 Kok R. Multidisciplinaire richtlijndepressie, Addendum ouderen. 2008, CBO/Trimbosinstituut

Bronnen Marwijk van HWJ, Grundmeijer HGLM,Bijl D, Van Gelderen MG, De Haan M,Van Weel-Baumgarten EM.NHG-Standaard Depressieve stoornis(depressie). Huisarts Wet 2003;46:614-23. Meeuwissen J, Weeghel J van. (2003).Ontwikkeling, evaluatie en implementatie van een stepped care-programma voor depressie –Eindrapportage. Utrecht: Trimbosinstituut. NIGZ Factsheet alcohol en ouderen ,juni 2005 Schoemaker C (RIVM), Poos MJJC(RIVM), Spijker J (Trimbos-instituut).Hoe vaak komt depressie voor?In: Volksgezondheid ToekomstVerkenning, Nationaal KompasVolksgezondheid. Bilthoven: RIVM,www.nationaalkompas.nl Gezondheid enziekte\ Ziekten en aandoeningen\Psychische stoornissen\ Depressie,13 december 2005

Bronnen Sjösten, N, & Kivelä, S-L. (2006). The effects of physical exercise ondepressive symptoms among the aged:a systematic review. InternationalJournal of Geriatric Psychiatry , 21, 410-418 Steverink N. Gelukkig en gezond ouderworden: welbevinden, hulpbronnen enzelfmanagementvaardigheden.Tijdschrift Gerontologie en Geriatrie 2009;40, 244-252 Velde V van der. Multidisciplinairerichtlijn depressie, richtlijn voor dediagnostiek en behandeling vanvolwassen cliënten met een depressie,2005, Trimbos-intstituut, ISBN 9052535086