Evolutie van de Bij Van één naar duizenden soorten Met dank aan: Arie Koster voor de foto’s en Ray Meur voor de illustratie Deze les is een introductie voor de opracht Evolutie van de Bij. Het doel van deze les is om leerlingen te laten nadenken over natuurlijke selectie die soortvorming stimuleert. Bijen zijn hiervoor een goed voorbeeld aangezien de variatie in levenswijze, kleur en vorm duidelijk te onderscheiden zijn. Maar tussen de soorten zijn ook veel overeenkomsten te vinden, waardoor de familie banden ook nog goed te zien zijn. Deze powerpoint is een leidraad, ik hoop dat iedereen deze les aan kan passen naar behoefte. Voor vragen, zie de website of stuur een email naar intothewildbees@gmail.com

Wat is een bij? Vliegende insecten Verwant aan wespen en mieren Ruim 16.000 soorten wereldwijd Meerderheid leeft alleen en maakt geen honing Foto: Gewone Dubbeltant. Je ziet hier goed dat deze bij lijkt op zowel een mier (kop) als een wesp (kont).

Waar leven bijen De meeste bijensoorten maken tunnels onder de grond, bijvoorbeeld in het zand tussen de stoeptegels. Hier leggen zij hun eitjes. Honingbijen worden voornamelijk door imkers gehouden en komen in Nederland (bijna) niet in het wild voor. In de natuur zouden ze bijvoorbeeld in holle boomstammen nestellen met een hele kolonie. Een deel van de solitaire bijensoorten nestelt boven de grond, bijvoorbeeld in voorgeboorde tunnels in hout (door boktorren of mensen).

Wat doen bijen 357 soorten bijen in NL 1 soort honingbij Bloemen als voedsel Verschillende levensstijlen Sociaal (hommels) Solitair Parasitair (koekoeksbijen) Foto: de Gewone Maskerbij. Er zijn veel verschillende soorten bijen. Alle bijensoorten eten nectar uit bloemen en verzamelen pollen voor hun nageslacht. Ze hebben drie type levensstijlen, sociaal (in kolonies met koningin, werkster en darren: honingbijen & hommels), solitair (geen kolonie, alleen manntjes en vrouwtjes (geen werkster/koninginnen etc.)) en parasitair (net als de koekoeksvogel leggen koekoeksbijen hun eitjes in het nest van een andere bijensoort).

Waarom al die verschillen? Bloemen als enige voedselbron Veel verschillende bloemvormen Specialisatie om concurentie te voorkomen en efficientie te vergroten Illustratie van de grootste en kleinste bijensoort in Nederland. Hier maken we een brug naar de opdracht. Deze slide is een voorbeeld van een antwoord op de opdracht: Een reden voor de verschillende vormen en grootte van bijen is hun aanpassing aan de bloemvorm.

De Opdracht Werk samen Noteer een reden voor het ontstaan van verschillende vormen/kleuren/levensstijlen van bijen Leg goed uit waarom Drie teams gaan hun idee voordragen Mogelijke redenen zijn bijvoorbeeld seksuele selectie, het vervoeren van pollen (aan de poten of op de buik), mimicry (het nadoen van giftige/gevaarlijke soorten als de wesp) en wellicht camouflage? Het gaat hier niet om kloppende voorbeelden maar het nadenken over de druk tot natuurlijke selectie die op een bij rust en hoe bijen daar op verschillende manieren op reageren. Het idee is dat de leerlingen in discussie gaan over natuurlijke selectie en het leven van bijen en uiteindelijk een idee opschrijven, zodat ze een concreet plan bedenken.