BRAVO De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2 Hoorcollege 2: Leefstijl 2 - Roken, Alcohol, Ontspanning Sport, Gezondheid & Management Door: J. Bruining SBG leswk 1, HC1 - Jim Lo-A-Njoe

De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2 Determinanten gezondheid Roken Anatomie van de longen Gaswisseling Gevolgen Alcohol Stress Leefstijl Vorige week: Energie inname (Voeding) Energie verbruik (Bewegen) Deze week: Roken Alcohol Ontspanning SBG leswk 1, HC1 - Jim Lo-A-Njoe

Determinanten gezondheid Rivm, 2012 Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Determinanten gezondheid Fysieke omgeving geluid/ lucht woning wijk Sociale omgeving Sociale steun Eenzaamheid Cohesie Bewegen Roken Alcohol Voeding Ontspanning Erfelijkheid/ aanleg Bloeddruk Persoonlijkheid Interesse Motieven Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken Wat weten we na blok 1.1? Prevalentie? Werking Gevolgen Koolmonoxide Teer Nicotine (long) kanker COPD HVZ Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Anatomie Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Anatomie Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Gaswisseling Hoe komt de lucht in de longen? Spiergebruik Drukverschillen Spiergebruik Middenrif/ diafragma Tussenribspieren/ intercostaalspieren Versnelling ademhaling Koolstofdioxide receptoren in het bloed Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Gebakken lucht Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Gaswisseling Uitwisseling O2 en C02 Longblaasjes/ Alveoli Diffusie Drukverschil Partiele druk Concentratie De ademhaling Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Koolmonoxide Samenstelling lucht: o.a. koolmonoxide Hemoglobine + Koolmonoxide = Carboxyhemoglobine (COHb) Roken verhoogd het koolmonoxide gehalte van het bloed 3 tot 12 keer! Koolmonoxide bindt 200x sneller aan hemoglobine dan zuurstof Binding tussen koolmonoxide en hemoglobine is 250x sterker dan tussen zuurstof en hemoglobine. Koolmonoxide bindt aan hemoglobine. Minder mogelijkheid voor zuurstof om aan hemoglobine te binden Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

GIF Vitale organen (o.a. hart, lever, hersenen) krijgen te weinig zuurstof. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken – Teer Luchtwegen < elastisch < alveoli < gaswisseling Long emfyseem Rook in de longen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Roken - Nicotine Nicotine  Afgifte epinefrine (adrenaline) in bijnieren  zorgt voor een ‘roesje’ Nicotine  afgifte van dopamine in de hersenen  gevoel van genot en welzijn Werking van nicotine: link Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Alcohol Cijfers Metabolisme Hersenen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Cijfers Gemiddeld: M>V Alcohol gebruik neemt af als leeftijd stijgt. Religieuzen < Niet religieuzen (muv katholieken) Studenten > niet studenten Groep 7-8: 36% heeft alcohol gedronken Maatschappelijke kosten alcoholgebruik 2,6 miljard euro. (2001) Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Anatomie Opname in het bloed: Maag; 10-30% Dunne darm; 70-90% Maag: Opname via maagwand Afbraak via eiwitten Dunne darm Kleine bloedvaten in darmwand Alcohol naar lever Alcohol circuleert in het bloed Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Alcohol - Metabolisme Eiwitrijk voedsel Opname duurt 2-3x zo lang Invloed van voeding  metabolisme gaat langzamer! Concentratie alcohol in het bloed na consumptie verschilt per individu: Lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling Alcohol verspreid zich alleen over vetvrije delen van het lichaam Mannen hebben gemiddeld meer vetvrije massa dan vrouwen Mannen hebben gemiddeld meer lichaamsvocht dan vrouwen Bij gelijke alcohol consumptie hebben mannen een lagere alcoholconcentratie in het bloed dan vrouwen. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Alcohol - Metabolisme Alcohol afbraak in de lever m.b.v. enzymen Alcohol (oxidatie)  acetaldehyde (giftig) Enzym: Alcoholdehydrogenase Breekt kleine hoeveelheden af Bedoeld voor lichaamseigen alcohol Acetaldehyde  acetaat (energiebron) Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5 20

Alcohol - Metabolisme De lever Secretoire functie: Galproductie en afgifte Vasculaire functie: Bijdrage aan ontwikkeling rode bloedcellen Metabole functie: Bijdrage aan stofwisseling van koolhydraten, vetten. Ontgifting Hormoonafbraak Opslag van ijzer Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Gevolgen – Maag Maag: Overmatig alcohol gebruik  beschadiging van slijmvlies in de maag. Maagpijn, overgeven Maagvliesontsteking en maagzweer Hart- en bloedvaten: Hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, en hersenbloedingen

Gevolgen - Lever Lever is de chemische fabriek in ons lichaam. Opname voedingsstoffen uit het bloed. Lever is de chemische fabriek in ons lichaam. Onschadelijk maken giftige stoffen en opruimen afvalstoffen. Langdurig overmatig alcoholgebruik  langdurige leverontsteking  Levercirrose Gezonde cellen sterven af en worden vervangen door littekenweefsel. Functie afname Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5

Alcohol - Hersenen Neurotransmitters & receptoren Dopamine, serotonine Verdovend effect op alle neuronen Frontale cortex: zelfcontrole & sociaal functioneren Hippocampus: korte termijn geheugen. Cerebellum: Motoriek, coördinatie, evenwicht. Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Don’t drink & drive “De totale hoeveelheid alcohol die het lichaam per uur kan afbreken wordt geschat op ca. 7 gram alcohol per uur.” “Eén standaardglas alcoholhoudende drank bevat 10 gram alcohol, dit betekent dat het 1,5 uur duurt voor dit is afgebroken.” “De lever breekt 90-98% van de alcohol af, restproducten worden gebruikt als energiebron. Slechts een klein deel van de alcohol (in totaal 2 – 10%) verlaat onveranderd het lichaam via urine, adem, zweet en traanvocht.” Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

BAG = Bloedalcoholgehalte Don’t drink & drive BAG = Bloedalcoholgehalte BAG = (a x 10)/(g x r) - (u - 0,5) x (g x 0,002) a = aantal glazen g = lichaamsgewicht r = bij mannen 0,7 en bij vrouwen 0,5 u = het aantal uren vanaf het eerste glas Max 0,5 ‰ Max 0,2 ‰ Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

BRAVO Vorige week: Energie inname (Voeding) Energie verbruik (Bewegen) Deze week: Roken Alcohol Ontspanning Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Ontspanning vs Stress Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

(ont)spanning of stress? Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Ontspanning vs Stress Fight or flight Effectief functioneren Verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk Verhoogde spierspanning Verhoogde omzet glycogeen in glucose. Effectief functioneren Verhoogde productie adrenaline Korte termijn reactie Verhoogde productie cortisol Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Onstpanning vs Stress Lange termijn stress?? Problemen met hartritmevariabiliteit Verhoogde bloeddruk Maag- darmklachten Homeostase van het lichaam is verstoord Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management

Literatuur Literatuur: Stress als aanjager van het metabool syndroom Van gezond naar beter! (H3) Gezonde spanning of stress. Opdracht A2: - Samenvatting - Quizvragen Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid en Management