VUmc Basispresentatie Palliatieve zorg: generalistisch of specialistisch? Perspectief vanuit de ouderengeneeskunde 4th Amsterdam Symposium on Palliative Care 9 oktober 2014 prof. dr. Cees Hertogh Ouderengeneeskunde & Ethiek van de Zorg VUmc

Welke ouderengeneeskunde? Sociale geriatrie Klinische geriatrie Interne geneeskunde, deelgebied ouderengeneeskunde Specialisme ouderengeneeskunde

Chron. zorg

Transitiezorg GRZ

Eerste lijn

Transitiezorg GRZ Eerste lijn Chron. Zorg  PZ???

Chronische zorg of palliatieve zorg? Gem. verblijfsduur somatiek = 1,5 jr Gem. verblijfsduur pg = 2,4 jr Per 100 bedden per jaar = 34 overlijdens

Ouderengeneeskunde: Probleemgerichte en proactieve zorg voor kwetsbare ouderen met multimorbiditeit en (dreigende) functiebeperkingen Vormgegeven in een triadische hulpverleningsrelatie Door middel van zowel patiëntgerichte als zorggerichte interventies Gericht op functioneren en kwaliteit van leven

Gevolgengeneeskunde: Accent op functioneren en kwaliteit van leven “Concentrating on diagnosing the disease for which often little can be done, can lead to ignoring or underplaying symptoms or disabilities for which often much can be done.” (Tinetti, 1986)  functionele autonomie ‘een zo zelfstandig mogelijke leefwijze’  van evidence-based naar preference-based medicine

SO = SPZ??? Ja: SO is ‘laatste dokter’ ! Ja: specifieke ervaring en expertise op gebied van medische zorg voorbij het traditionele medische leerboek Ja: sterke overeenkomst PZ-model en OZ-model

SO = SPZ??? Nee: normalisering van de setting Nee: specifieke GPZ-expertise onvoldoende gedeeld (multidisciplinair) en verspreid (door het veld) Nee: wel erkenning dementiegerelateerde zorg, niet overige diagnosegroepen Cave: alzheimerisering langdurige zorg! Nee: conceptuele en inhoudelijke uitdagingen!

Geriatric palliative care An approach that improves the quality of life of patients and their families facing the problems associated with life-threatening illness (WHO, new) Integral multidisciplinary care for patients with incurable diseases, aimed at reaching and maintaining optimal quality of life for both patients and their relatives. (WHO, old) The medical care and management of older patients with health-related problems and progressive, advanced disease for which the prognosis is limited and the focus of care is quality of life (EUGMS, 2007) A philosophical stance and a structured, interdisciplinary model of care delivery that guides care to patients and families during the last 5 years of life, irrespective of disease. The goal of geropalliative care is to promote well-being to older patients and their families through interventions that reduce suffering and enhance quality of life (Lee & Coakley, 2011) Prognosis/prediction is intrinsically difficult: this has been shown in research of my department. Chronic disease is not life threatening per se  terminal heart failure. Not in the dramatic sense that the word ‘life threatening’seems to suggest. Another reason for this, is that many older persons already live in a psychological reality where the nearness of death and dying is an inevitable dimension of their daily life. Death can still come unexpectadly, as a consequence of the intrinsic ageing / loss of reserve capacity superimposed on the effect of chronic disease. Incurable disease in old age = universal chronic disease. = early onset, progressive, symptom treshold and multifactorial in cause: arteriosclerosis, dementia, osteoporosis and osteoarthritis

Conceptuele dilemma’s: VUmc Basispresentatie Conceptuele dilemma’s: Dominantie oncologisch model Dominantie nosologisch paradigma Palliatieve zorg als complementaire zorg Begin = diagnose gerelateerd Voorspelbaar ziektetraject None of this is applicable for older patients with multi-morbidity

Niet één op één vertaalbaar naar GPZ: VUmc Basispresentatie Niet één op één vertaalbaar naar GPZ: Geen curatieve interventies voor chronische aandoeningen  vraagt aanpassing complementaire model Geen helder te demarkeren diagnose-gerelateerde aanpak  nosologisch gerichte aanpak vraag aanpassing Ziektetraject relatief onvoorspelbaar / prognose inherent onzeker  oncologisch model faalt! Levensbedreigende ziekte of laatste levensfase?  laatste levensja(a)r(en)?  kwalitatief?

Inhoudelijke uitdagingen Wanneer starten met PZ-benadering? Hoe om te gaan met prognostische onzekerheid? Hoe vorm te geven aan ACP?  ACP project

Inhoudelijke uitdagingen Andere symptoomlast bij niet-oncologische aandoeningen  pijn (CVA, dementie)  probleemgedrag  moeheid, apathie Meerdere interacterende aandoeningen  hoofd- versus nevenaandoening?  hoe levensverlengend handelen op nevenaandoeningen wegen? Beperkingen beslissingsbekwaamheid  shared decision making, maar dan anders  andere timing ACP

Competenties in opleiding Opleiding tot SO Zeer algemeen geformuleerd Asessment op domeinen palliatieve zorg Geen specifieke GPZ- competenties Opleiding tot kaderarts Zorg voor zichzelf + zorg voor zorgenden Focus op specifieke complicaties terminale fase Geen specifieke GPZ-competenties EUGMS SI group PC ism EAPC Define specific (physician related?) GPC competencies Delphi procedure

Ik oefen als een vogel op de rand Van ‘t nest dat ik verlaten moet In kleine haperende vluchten En sper mijn snavel Vasalis

Ouderdom Ik oefen als een vogel op de rand Van ‘t nest dat ik verlaten moet In kleine haperende vluchten En sper mijn snavel Vasalis

Old age ain’t for sizzies!