Algemene relativiteitstheorie

Slides:



Advertisements
Verwante presentaties
Jo van den Brand & Tjonnie Li 1 December, 2009 Structuur der Materie
Advertisements

Kosmologie 17 april 2014 prof Stan Bentvelsen en prof Jo van den Brand
§3.7 Krachten in het dagelijks leven
Jo van den Brand 10 November, 2009 Structuur der Materie
Gravitatie en kosmologie
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie
Jan Brekelmans & Yous van Halder Modelleren B Barry Koren
Jo van den Brand & Mark Beker Einsteinvergelijkingen: 27 oktober 2009
J.W. van Holten Metius, Structuur en evolutie van de kosmos.
Verleden, heden en toekomst van ons absurde heelal
Waar is dit goed voor? doel: conceptuele grondslag voor moleculaire binding, moleculaire structuren. benadering: fundamentele, fysische wetmatigheden,
Newton - VWO Energie en beweging Samenvatting.
College Fysisch Wereldbeeld 2
College Fysisch Wereldbeeld 2
1212 /n Korte herhaling van vorige keer Vermelding van meetresultaten zonder nauwkeurigheid is uit den boze ! Conclusies trekken zonder betrouwbaarheids-intervallen.
Large-scale structure
Het Uitdijend Heelal Prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP
1. Newtoniaanse Kosmologie GeschiedenisGeschiedenis De FriedmannvergelijkingenDe Friedmannvergelijkingen Open en gesloten heelalOpen en gesloten heelal.
HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 2011 prof.dr. Paul Groot dr. Gijs Nelemans Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen.
Het Relativistische Heelal prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen.
Alles uit (bijna) Niets
Ontstaan van het heelal
Relativiteitstheorie (4)
dr. H.J. Bulten Mechanica najaar 2007
Gideon Koekoek 21 November 2007
Gideon Koekoek 8 september 2009
Jo van den Brand Relativistische inflatie: 3 december 2012
Jo van den Brand Relativistische kosmologie: 26 november 2012
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie Jo van den Brand & Jeroen Meidam
Jo van den Brand & Jeroen Meidam ART: 5 november 2012
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie
Een tijdelijk bestaan. Een tijdelijk bestaan Een tijdelijk bestaan deel 4 Kosmologische tijd Gerard Bodifee Maastricht 2012.
6. De Kosmologische Constante
HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 2011
en de waarschijnlijke toekomst Astrofysisch Instituut
Jo van den Brand & Mathieu Blom Les 1: 5 september 2011
Quantumzwaartekracht
Jo van den Brand Relativistische kosmologie: 1 december 2014
Jo van den Brand HOVO: 13 november 2014
Jo van den Brand HOVO: 4 december 2014
Samenvatting Conceptversie.
Jo van den Brand HOVO: 27 november 2014
Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Elektrische geleiding.
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie
Jo van den Brand & Joris van Heijningen Speciale relativiteitstheorie: 6 oktober 2015 Gravitatie en kosmologie FEW Cursus Copyright (C) Vrije Universiteit.
Kracht en beweging De nettokracht of resulterende kracht F res heeft invloed op de snelheid waarmee het voorwerp beweegt: Als de nettokracht nul is, blijft.
Jo van den Brand & Joris van Heijningen Kromlijnige coördinaten: 13 oktober 2015 Gravitatie en kosmologie FEW cursus Copyright (C) Vrije Universiteit 2009.
Jo van den Brand & Joris van Heijningen ART: 27 oktober 2015
Jo van den Brand & Joris van Heijningen ART: 3 November 2015
Jo van den Brand Les 5: 3 december 2015
De grens van het waarneembare heelal Space Class Sonnenborgh 5 oct 2010 John Heise, Universiteit Utrecht SRON-Ruimteonderzoek Nederland.
Jo van den Brand & Joris van Heijningen Sferische oplossingen: 10 November 2015 Gravitatie en kosmologie FEW cursus Copyright (C) Vrije Universiteit 2009.
het Multiversum een heelal gevuld met andere werelden
Conceptversie.
Kosmologie Het is maar hoe je het bekijkt... Marcel Haas, Winterkamp 2006.
Jo van den Brand Relativistische kosmologie: 24 november 2014
Vandaag les3 Vorige: inleiding – Big Bang Big bang Heelal als geheel
Energie in het elektrisch veld
Relativiteitstheorie
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie
Stroming rond deeltjes
Vorige keer: Hoe weten we dit allemaal? Wordt alles steeds complexer?
In het nieuws. In het nieuws Herhaling vorige les: Hubble kijkt mbv roodverschuiving buiten de Melkweg en ziet expanderend heelal met meerdere andere.
Speciale relativiteitstheorie
Algemene relativiteitstheorie
FEW Cursus Gravitatie en kosmologie
Prof.dr. A. Achterberg, IMAPP
Jo van den Brand & Tjonnie Li Kromlijnige coördinaten: 19 oktober 2010
Jo van den Brand HOVO: 6 november 2014
Newtoniaanse Kosmologie College 7: Inflatie
Transcript van de presentatie:

Algemene relativiteitstheorie Newtons gravitatie Einsteins gravitatie Ruimtetijd is een gekromd pseudo-Riemannse varieteit met een metriek met signatuur (-,+,+,+) Het verband tussen materie en kromming van ruimtetijd wordt gegeven door de Einsteinvergelijkingen Eenheden: c = 1 en soms G = 1

Energie-impuls tensor: `stof’ Energie nodig om gas te versnellen Afhankelijk van het referentiesysteem 0 – component van vier-impuls Beschouw `stof’ Verzameling deeltjes die in rust zijn t.o.v. elkaar Constante viersnelheid Flux viervector Rustsysteem n en m zijn 0-components van viervectoren Deeltjedichtheid in rustsysteem Massadichtheid in rustsysteem Energiedichtheid in rustsysteem Bewegend systeem N0 is de deeltjesdichtheid Ni deeltjes flux in de xi – richting is de component van tensor Het gas is drukloos!

Energie-impuls tensor: perfecte vloeistof Perfecte vloeistof (in rustsysteem) Energiedichtheid Isotrope druk P diagonaal, met In rustsysteem Tensor uitdrukking (geldig in alle systemen) We hadden Probeer We vinden In additie Componenten van zijn de flux van de impulscomponent in de richting In GR is er geen globaal begrijp van energiebehoud Einsteins vergelijkingen vs Newton:

Lokaal Lorentz Frame – LLF We beschouwen gekromde ruimtetijd Op elk event P in ruimtetijd kunnen we een LLF kiezen: - we vallen vrij (geen gravitatie effecten volgens het equivalentieprinciple (EP)) - in LLF hebben we dan een minkowskimetriek Lokaal euclidisch LLF in gekromde ruimtetijd Op elk punt is de raakruimte vlak

Geodeten Parallel transporteren Geodeet: lijn, die zo recht als mogelijk is Componenten van de viersnelheid Geodetenvergelijking Vier gewone tweede-orde differentiaalvergelijkingen voor de coördinaten en Gekoppeld via de connectiecoëfficiënten Twee randvoorwaarden Ruimtetijd bepaalt de beweging van materie

Relativistische kosmologie Theorie van de oerknal: ontstaan van ruimtetijd, het heelal dijt uit Er zijn grenzen aan het waarneembaar gebied: de deeltjeshorizon Nachthemel ziet er in elke richting hetzelfde uit op een schaal groter dan 100 Mpc Kosmische microgolf achtergrondstraling (CMBR) T  2.725 K zwarte straler binnen 50 ppm isotroop binnen 10 ppm Voorspeld door Gamow Ontdekt door Penzias en Wilson (1965)

Isotropie van heelal: materieverdeling Galaxy Redshift Survey: SDDS > 1 miljoen objecten (sterrenstelsels) In binnengebied: gaten, knopen en draden Op grote schaal isotroop Aanname: aarde neemt geen speciale plaats in Heelal ziet er hetzelfde uit vanuit elke positie Homogeniteit SDDS Kosmologisch principe: combinatie van isotropie en homogeniteit Energie en materie gelijkmatig verdeeld op schaal groter dan 100 Mpc

Kosmologisch principe en metriek Metriek die consistent is met KP kent geen voorkeursrichting of voorkeurspositie (dan heeft de energieverdeling dat ook niet) Voeg tijdafhankelijkheid toe aan Minkowskimetriek (dat is consistent met KP) Schaalfactor a(t) Snelheid waarmee heelal uitdijt Vlakke Robertson – Walker metriek Neem aan en zo klein dat constant Er geldt dus kosmologische roodverschuiving ( ) Wet van Hubble Hubble constante

Friedmannvergelijkingen Wat is de exacte vorm van de functie voor de schaalfactor a(t)? Metriek volgt uit Einsteinvergelijkingen voor correcte energie-impulstensor Tmn Complicatie: tijdafhankelijkheid metriek heeft invloed op Tmn (e.g. ballonmodel en P) Kosmologisch principe: geen plaatsafhankelijkheid perfecte vloeistof Gebruik CMRF Bereken Riccitensor en Riemannscalar voor Robertson-Walker metriek Invullen van Rmn, R en Tmn in Einsteinvergelijkingen Relaties (twee) tussen schaalfactor, druk en energiedichtheid Voor

Oerknal en friedmannvergelijkingen Dichtheid en druk zijn positieve grootheden (voor ons bekende materie en velden) Dan negatief volgens Uitdijingssnelheid neemt af in de tijd Volgens experiment, , dijt heelal nu uit Schaalfactor heeft ooit de waarde nul aangenomen Friedmannvergelijkingen voorspellen alle materie en energie ooit opgesloten in volume V = 0 ruimtetijd is begonnen als singulariteit met oneindige energiedichtheid generieke conclusie voor alle oplossingen van friedmannvergelijkingen Leeftijd van het heelal helling Leeftijd van het heelal < 15 Gjaar