Kracht van Koeien Springplank naar een duurzame (melk)veehouderij 8-4-2017 Hoe lossen we de duurzaamheidsknelpunten op? Wageningen UR Livestock Research

Optimaliseren en aanpassen Beperkt effect: 5-10% beter Nieuwe ongewenste neveneffecten Dichte vloeren tegen emissies  dierenwelzijn  Stallen afsluiten tegen emissies  dierenwelzijn  Methaanemissie koe  door meer krachtvoer  externe milieueffecten krachtvoer  Covergisting om ‘mestprobleem’ op te lossen  hoge energie-input voor restproducten en waardevol voedsel Drijfmestinjectie tegen emissies  bodemleven  Behoeften lastig te verenigen !

Optimaal gebruiken Denk ook aan zuiniger omgaan met water en energie, of het scheiden van afval.

Verbeteren van proces of product Tornado 1966 versus Toyota Prius. Absoluut een verbetering (zuiniger, veiliger, schoner), maar laat omringende infrastructuur onaangetast (benzine nodig, nog steeds individueel transport, files blijven hetzelfde, ruimtegebruik etc).

Verduurzamen, hoe doen we dat? Optimaal gebruiken Niet verspillen, beter benutten, recyclen, efficiëntie Al maximum bereikt?; Neveneffecten? Verbeteren van proces of product Zelfde product, en zelfde productieproces, maar met minder ongewenste neveneffecten; aanpassen Ontstaan andere ongewenste neveneffecten? Hoe anders ? Algemene detour over drie strategieën voor verduurzaming

Verduurzamen, hoe doen we dat? Inbreken in het gangbare Opnieuw doordenken van functies & behoeften Ontkoppelen van ‘perverse koppelingen’: structurele verbindingen tussen gewenste en ongewenste effecten Systeem-innovatie --> herontwerpen Algemene detour over drie strategieën voor verduurzaming

Inbreken in het gangbare Van filerijden naar de Puma van Segway (experimenteel model 2009): opvouwbaar, en in de visie van Segway aaneen te schakelen in een soort treintje. Stadsvervoer. Maar systeeminnovatie hoeft niet alleen technisch te zijn! Bv. Van filerijden naar telewerken. Een sociale systeem-innovatie. Er moet nogal wat veranderen (in onze manier van werken en samenwerken, overleggen, combineren van zorg en arbeid) om dit op grote schaal ingang te laten vinden, maar het gebeurt. Natuurlijk ook techniek nodig (ICT, telecommunicatie).

Als we factor 20 willen halen, zijn optimaal gebruiken en ‘verbeteren van proces en product’ niet voldoende. Het effect op de langere termijn is te beperkt. Betekent niet dat we dat moeten laten, overigens.

Toekomstvisie ministerie EZ 2023 Niet haalbaar zonder in te breken in het gangbare Niet alleen technische innovatie nodig Maar ook sociale en culturele En niet alleen door boeren Systeeminnovatie nodig.

Ontwerpen voor Systeeminnovatie 8-4-2017 Op weg naar duurzame veehouderij(-systemen) Fundamenteel herontwerp Schijnbare tegenstellingen overwinnen Behoeften dier, ondernemer, burger en eisen milieu verenigen Ontwerpen als springplank, niet als blauwdruk Kapstok en wenkend perspectief Met ruimte voor eigen invulling Praktijkexperimenten door boeren, bedrijfsleven, ketenpartners en anderen Systeeminnovatie nodig om schijnbare tegenstellingen tussen dierenwelzijn, milieu, economie etc. te overwinnen Fundamenteel herontwerp betekent breken met het gangbare. Dat houdt ook ook zekere tegendraadsheid in: 100% acceptatie is een contra-indicatie voor radicale potentieel. Technologische en praktische doorontwikkeling zeer noodzakelijk. Daarom geen blauwdrukken. Wel verwachting op basis van historie WUR (‘wageningen schrijft voor hoe het moet’). Dat willen we dus niet. Ontwerpen maken plausibel dat de tegenstellingen tussen behoeften van dier, ondernemer, milieu en maatschappij geen natuurwetten zijn, en geven een kader voor de verdere ontwikkeling in de praktijk. Schets voor praktijkexperimenten: doorontwikkeling door boeren, bedrijfsleven, ketenpartners en anderen Wageningen UR heeft dat eerder gedaan: Comfort Class en Houden van Hennen (varkens en legkippen)

Kracht van Koeien: Herontwerpen Met onder meer: Analyse Probleemanalyse en Systeemanalyse: Analyse voorraden en stromen Analyse van huidige noodzakelijkheid van standaarden van werken Structurele oorzaken duurzaamheids-issues Reflectie op onbewuste vooronderstellingen Van behoeften naar oplossingen Programma’s van Eisen (PvE) vaststellen op basis van behoeften boer, dier, burger/consument, milieu (Sleutel)oplossingen voor nieuw bedrijfssysteem

Analyse: schijnbare tegenstrijdigheden? Ruimte per koe t.o.v. kosten voor infrastructuur Ruimte per koe t.o.v. ammoniak emissies Voeren voor gezondheid t.o.v. voeren om mineralen (N & P) efficiency te vergroten Efficiënte productie t.o.v. natuur Schaalgrootte t.o.v. landschap Delen van investeringen t.o.v. zelfstandigheid Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Hoe werkt de nieuwe ontwerpaanpak? Wie zijn de actoren of belanghebbenden in de melkveehouderij? Wat zijn de behoeften van deze actoren? Hoe de behoeften vervullen in het ontwerpen? Wat zijn de “functies” in het nieuwe ontwerp, die zorgen voor het vervullen van de behoeften? Wat zijn de oplossingen voor die functies in het ontwerp voor een houderijsysteem voor melkvee? Voldoen de oplossingen aan de eisen, die aan functies worden gesteld?

Voorbeeld van aanpak van ontwerpen Actor: dier Behoefte dier: beschutting (wind, regen en zon) Functie in ontwerp om behoefte te vervullen: bied beschutting aan dieren Oplossingen voor deze functie: dak, parasol, bomen en struiken, etc. Eisen (functies) aan oplossing (vb): geen tocht, bepaalde luchtvochtigheid Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Wie zijn de actoren in de melkveehouderij? Dier Boer Burger (omgeving) Milieu (eventueel ook landschap en andere ketenpartijen, zoals retail) Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Wat zijn de behoeften van de actoren? Voorbeelden Dier: bewegen, rusten Boer: inkomen, arbeidsplezier Burger: goede verzorging van het dier, natuurlijk landschap Milieu: minder uitstoot van ammoniak en broeikasgassen Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Welke functies voor het ontwerp komen voort uit behoeften? Voorbeelden Dier: bewegen: voorzie gebieden voor bewegen en rusten Boer: inkomen: creëer rendement uit kapitaalgoederen Burger: natuurlijk landschap: creëer meer natuurlijk landschap Milieu: minder uitstoot van ammoniak: mest en urine gescheiden houden Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Welke oplossingen uit de functies? Voorbeelden Dier: bewegen: voorzie gebieden voor bewegen: weiland of uitloop of natuurgebied Boer: inkomen: creëer rendement uit kapitaal goederen: machines delen, natuurgebied delen Burger: natuurlijk landschap: creëer meer natuurlijk landschap: singels, akkerranden Milieu: minder uitstoot van ammoniak: mest en urine gescheiden houden: mestrobot, urinedrainage Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Voldoen de oplossingen aan eisen (functies) ? Voorbeelden Dier: voorzie gebieden voor bewegen: weiland of uitloop of natuurgebied: ≥ 360 m2 per koe Boer: inkomen: creëer rendement uit kapitaal goederen: machines delen, natuurgebied delen: flexibiliteit Burger: natuurlijk landschap: creëer meer natuurlijk landschap: singels, akkerranden: behoud aantal soorten dieren en planten Milieu: minder uitstoot van ammoniak: mest en urine gescheiden houden: mestrobot, urinedrainage: geen gladde vloeren Three contradictions between requirements, if we introduce other requirements than those of the cow as well.

Programma van Eisen (PvE aan functies) Gebaseerd op de behoeften van de melkkoe voorbeelden: voer, water, beweging Een eis is: een precieze en kwantificeerbare omschrijving van een element of een functie in de omgeving (van de koe) die van belang is voor de vervulling van één of meer behoeften (van de koe). VEM, leidingwater, zachte vloer

PvE formuleert eisen, geen oplossingen PvE is oplossings-vrij Voordeel: meer oplossingsmogelijkheden Vergroot de kans op het verenigen van eisen (bv van milieu of economie), die nu tegenstrijdig lijken Behoeften en systeemanalyse zijn leidend in het vaststellen van de sleutelfuncties. Resultaat: PvE melkkoe is lijst met ±100 items Gebaseerd op >500 wetenschappelijke en praktische bronnen BoR does not say that you should use or avoid rubber, straw, or concrete, but abstracts from concrete solutions. This increases the number of possible solutions. Eg low cost price = voldoende vergoeding voor uren en voor risico afdekking (risk for investment)

Behoeften koe met PvE aan functies: nog een aantal voorbeelden Rusten: Eis aantal rustplekken: >1 per koe Vrijheid tot beweging en gedrag: Eis ruimte: ≥ 360 m2 per koe Vrije toegang tot beschutting en buiten Liggen: Grootte van de ligplek Vrije rustplek, zonder obstakels Lopen: Vloertype: Stroef, effen, droog, zacht Some quantitative data on the requirements per condition