Nagalmproblemen in Sportaccommodaties Door: ing. T. Appeldoorn Acour Lawaaibestrijding B.V.

Inleiding: Vermoeidheid, Hoofdpijn en zelfs Gehoorschade! Sportaccommodatie zijn vaak ruimtes met zeer veel nagalm. Dit is de consequentie van het grote volume van de ruimte en het gebruik van harde bouwmaterialen in zowel het dak als de wanden en de vloer. Bij het ontwerp wordt vaak onvoldoende aandacht besteed aan het uiteindelijke akoestische klimaat in de hal. Door een te hoge nagalmtijd wordt de ruimte minder geschikt voor haar primaire functie: Onderwijs geven aan leerlingen en instrueren van personen tijdens het beoefenen van hun sport. Er ontstaan hoge geluidniveaus, veel interferentie en een zeer slechte spraakverstaanbaarheid. Hierdoor is er een grote kans op klachten als: Vermoeidheid, Hoofdpijn en zelfs Gehoorschade!

Nagalmproblemen in Sportaccommodaties Wat zijn de huidig geldende richtlijnen? Hoe beïnvloedt nagalm het geluid? Hoe beïnvloedt nagalm de spraak? Multifunctionele ruimtes Wat veroorzaakt een te hoge nagalmtijd? Een praktijkvoorbeeld.

Wat zijn de huidig geldende richtlijnen? Een juiste keuze van vloer, wand en plafondafwerking kan de nagalmtijd beperken. De gemiddelde absorptiecoëfficiënt (α) van de sportruimte dient ten minste 0,25 te zijn. De gemiddelde nagalmtijd (Tgem) in het frequentiegebied 125 – 4000 Hz is maximaal 1,0 s. voor een gymzaal / sportzaal van 14 x 22 x 5.5 m. De nagalmtijd per frequentieband (Tmax/fb) wordt berekend door Tgem te delen door Tmax/fb en dient: ≥ 0,7 te zijn. Het achtergrondgeluidsniveau is maximaal 40 dB(A). Dit geldt zowel voor externe geluiden zoals verkeer van buiten, als ook voor interne geluidsbronnen zoals ventilatie- en verwarmingssystemen. Bron: Normen gymnastieklokalen en sportzalen / delen van sporthallen met schoolgebruik 2005. Projectgroep normen KVLO

Wat zijn de huidig geldende richtlijnen? Tabel voor alle categorieën sportzalen / hallen. Soort ruimte Afmeting [m] Nagalmtijd [s] A.1 Gymnastieklokaal Tot 14 x 22 x 5,5 ≤ 1,0 A.2 Sportzaal 13 x 22 x 7 ≤ 1,1 A.3 1/3 Sporthal / Sportzaal 14 x 24 x 7 ≤ 1,2 B.1 16 x 28 x 7 ≤ 1,3 B.2 22 x 28 ≤ 1,4 B.3 2/3 Sporthal 32 x 28 ≤ 1,5 C.1 Sporthal 24 x 44 ≤ 1,6 C.2 28 x 48 x 9 ≤ 1,7 C.3 ≤ 1,9 D.1 28 x 88 x 7 ≤ 2,0 D.2 35 x 80 x 10 ≤ 2,3 Bron: Normen gymnastieklokalen en sportzalen / delen van sporthallen met schoolgebruik 2005. Projectgroep normen KVLO

Hoe beïnvloedt nagalm het geluid? Problemen die ontstaan in sportruimtes met een te hoge nagalmtijd: Geluid door klimaatsystemen (verwarming, ventilatie, airco’s) en de gebruikers (kinderen, leraren) wordt niet of nauwelijks geabsorbeerd. Er ontstaan situaties waarbij het geluidsniveau boven de toegestane waarde van 80 dB(A) komt en er gehoorschade kan optreden. In een lawaaiige omgeving is het concentratievermogen laag en wordt de intelligentie van kinderen minimaal geprikkeld. Er kunnen gevaarlijke situaties ontstaan doordat kinderen alarmsignalen, waarschuwingen en instructies niet kunnen horen. Hoge geluidniveaus kunnen pijn veroorzaken bij kinderen.

Hoe beïnvloedt nagalm de spraak? Problemen die ontstaan in sportruimtes met een te hoge nagalmtijd: Het spraakgeluid gaat verloren in het galmveld. Woorden vermengen waardoor de spraakverstaanbaarheid zeer slecht is en instructies niet worden begrepen. Leerdoelen worden niet gehaald omdat leerlingen de leraar niet kunnen verstaan en vice versa. Leraren gaan harder praten en zelfs schreeuwen om zich verstaanbaar te maken. Hierdoor kunnen stemproblemen ontstaan.

Multifunctionele ruimtes Vaak worden sportaccommodaties ook gebruikt voor andere doeleinden zoals: Feesten Optredens Examenruimte Theatervoorstellingen Buurtbijeenkomsten Etc. Juist deze multifunctionele toepassingen maken van sportaccommodaties economisch rendabele gebouwen. Echter deze extra functies vereisen niet alleen de grootte en toegankelijkheid van een gymzaal of sporthal, maar ook een goede akoestiek. Als deze ontbreekt zullen bijvoorbeeld bij een theatervoorstelling de acteurs slecht te verstaan zijn voor het publiek en moet dus gezocht worden naar een andere locatie.

Wat veroorzaakt een te hoge nagalmtijd? Nagalmtijd is een maat voor de akoestiek en is als volgt gedefinieerd: De tijd die nodig is om het geluiddrukniveau in de ruimte, na uitschakeling van een geluidsbron, met 60 dB te laten afnemen. Deze parameter hangt af van de totale absorptie en het volume van een ruimte en is vastgelegd in de formule van Sabine: T60 = Nagalmtijd (s) V = Volume (m3) A = Totale absorptie oppervlak (m2) α = Absorptiecoëfficiënt Bron: www.sonus.nl

Wat veroorzaakt een te hoge nagalmtijd? Factoren die een rol spelen zijn: Het volume van de ruimte (V). Hoe groter het volume, des te hoger de nagalmtijd. Deze factor is in sportaccommodaties echter niet of nauwelijks niet te beïnvloeden. Het geluidsabsorberende oppervlak (A) i.c.m de absorptiecoëfficiënt (α). In sportaccommodaties worden veelal harde afwerkmaterialen gebruikt, i.v.m. de stootbestendigheid, die een lage absorptiecoëfficiënt. Met de juiste materialen is deze factor (α) in bestaande situaties eenvoudig te beïnvloeden en zijn nagalmproblemen in sportruimtes goed oplosbaar!

Een praktijkvoorbeeld Situatieschets: Vier bestaande gymzalen bij een grote scholengemeenschap. Vele klachten door gymdocenten over het lawaai tijdens de lessen Na aanhoudende (fysieke) klachten is er onderzoek uitgevoerd door een arbeidshygiënist (RIE). Conclusies uit het onderzoek: Veel te hoge geluidbelasting bij docenten (dagdosis ca. 88 dB(A)) Nagalmtijd in alle gymzalen ver boven de richtlijnen (gem. 2,5 s.)

Een praktijkvoorbeeld Op basis van de metingen zijn berekeningen gemaakt om het haalbare resultaat vast te leggen. Bouwkundig onderzoek wees uit dat het plafond van elke gymzaal ongeschikt was om geluidsabsorberend materiaal aan te bevestigen omdat het een klimaatplafond betrof. Er werd een wandsysteem voorgesteld dat zowel de juiste geluidsabsorberende eigenschappen heeft als ook bestand is tegen zeer zwaar balcontact. Na inmeten ter plaatse werd de exacte maatvoering van het wandsysteem bepaald. In 1 week (krokusvakantie) zijn alle gymzalen voorzien van het nieuwe geluidsabsorberende wandsysteem.

Gerealiseerde nagalmtijd Een praktijkvoorbeeld Zaal Gemeten nagalmtijd Gestelde eis Gerealiseerde nagalmtijd A 2,5 s. 1,1 s. B C 1,9 s. 0,9 s. D

Een praktijkvoorbeeld

Een praktijkvoorbeeld Enkele reacties van gymdocenten na oplevering: “Dit hadden ze 10 jaar eerder moeten doen!” “Ik kan me eindelijk weer verstaanbaar maken zonder te hoeven schreeuwen”. “Aan het eind van de dag ben ik veel minder vermoeid en heb ik geen hoofdpijn meer”. “Met een gesloten vouwwand kunnen we nu streetdance met muziek en judo tegelijk geven. Dat was voorheen ondoenlijk”. Voor meer info neem dan contact op met: Acour Lawaaibestrijding B.V. Tel. 0497-387005 info@acour.com www.acour.com