De duurzaamheid van warmtebronnen Inhoud presentatie: wat hebben we gedaan wat gaan ik jullie vandaag vertellen 4e generatie: de toekomst van warmtenetten Transitie naar nieuwe en duurzame bronnen 27/05/2014 Ewald Slingerland

Achtergrond Wanneer is warmte uit een warmtenet betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam? Bij lage emissies? Bij laag (fossiel) energiegebruik? Bij hoge leveringszekerheid? Bij lage prijsgevoeligheid voor externe invloeden? Gewenst: kader afwegen duurzaamheid voor bronnen warmtenet Eneco: de ‘Warmteladder’ Green Deal Provincie Zuid-Holland Duurzame Warmte Deltaplan Energie De ‘Warmteladder’: gestructureerde discussie over duurzaamheid warmte geen absoluut oordeel gemiddelde situatie; specifieke projecten kunnen anders uitpakken CO2 NOx fijnstof Green Deal: verduurzamen warmtenetten Deltaplan Energie: hergebruik reststromen warmte, havenbedrijf Rotterdam 27/05/2014 Ewald Slingerland

Huidig en toekomstig warmtenet Rotterdam met warmtebronnen (>120°C) in de regio Rijnmond Systeemgrens bij de bron 27/05/2014 Ewald Slingerland

De ‘Warmteladder’ in het kort Toetsen aan de volgende criteria: Emissies (CO2 lokaal en in keten, NOx, SOx en fijnstof) (kwantitatief) Opwekrendement van de warmte (kwantitatief) Leveringszekerheid (korte en lange termijn) (kwalitatief) Technische specificaties (kwalitatief) Mechanismen achter prijsvorming (kwalitatief) Warmtebronnen in Warmteladder: Kolencentrale ‘Standaard’; met CO2-afvang; met bijstook van biomassa. STEG AVI Gasmotor WKK In deze presentatie Industriële WKK Biomassa Ketel WKK Geothermie Industriële restwarmte 27/05/2014 Ewald Slingerland

Bepalen lokale emissies Zoveel mogelijk aansluiten bij bestaande methodes (EMG, BREEAM, Stroometikettering) Warmtebron groepen: Grootschalige warmtekrachtinstallaties (met derving) Warmtelevering ten koste van elektriciteitsproductie. Compensatie geeft emissies. Afvalverbrandingsinstallatie met energieopwekking Hoofddoel: afvalverwerking, warmte en elektriciteit bijproducten. Wel fossiele emissies van verwerken. Kleinschalige warmtekrachtinstallaties (zonder derving) Extra emissies t.o.v. landelijk gemiddelde naar warmte (BREEAM) Duurzame energie opties Biomassa: houtpellets VS / Canada  emissie 0 (NEN7120) Geothermie: pomp-energie (elektriciteit) voor warmte-onttrekking Industriële restwarmte Volledig afvalwarmte (geen huidige nuttige toepassing, geen extra verbranding nodig bij gebruik warmte) EMG: Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau BREEAM: ontwikkeld voor gebouwen (Elektriciteits)derving kort uitleggen Uitzondering voor AVI omdat in stroometiket warmte niet wordt meegenomen Pellets uit VS/Canada wel ketenemissies (winning + transport) 27/05/2014 Ewald Slingerland

Resultaten emissies (1/2) 27/05/2014 Ewald Slingerland

Resultaten emissies (2/2) 27/05/2014 Ewald Slingerland

Resultaten opwekrendement - Waarom alles >100%? 27/05/2014 Ewald Slingerland

Conclusies en actie Als CO2 meest belangrijk: Industriële restwarmte, biomassa, AVI, kolen met CCS, geothermie Als NOx en fijnstof belangrijk: Gasmotor-WKK bespaart emissies Biomassa (zonder verdere maatregelen) stuk slechter Verschillen in criteria leiden tot andere ‘winnaars’ op het gebied van duurzaamheid Met leveringszekerheid/prijsvorming zijn verschillen mogelijk nog groter De toekomst van duurzame warmte ligt in jullie handen! 27/05/2014 Ewald Slingerland