1 Michiel Verbeek November 2014 Waarom gaat de economie niet een beetje beter?

2 Consumenten Producenten Financiele instellingen Overheid Buitenland Economische kringloop

3 Wat gebeurde er op 15 september 2008?

miljard

Oorzaken kredietcrisis: 1. Grote vraag naar beleggingsproducten. 2. Stimulering huizenbezit in de VS. 3. Amerikaanse overheid versoepelde de regels voor banken. 4. Hebzucht bij de grote banken. 5 Was een wet uit 1933 om te voorkomen dat banken teveel met eigen geld in effecten zouden gaan handelen. In 1999 is die wet versoepeld. Met later bleek grote gevolgen!

6 Huizenmarkt Banken Minder koopkracht consumenten Overheden in de problemen met schulden Reële economie (producten en diensten) in de problemen BBP krimpt vanaf 2010

7 Ontwikkeling Bruto Binnenlands product

8

9

10

11 1 dollar = 0,89 euro Trading Economics, 9 november 2014

12 GDP = Bruto Binnenlands Product (BBP) YoY = Jaarlijkse stijging BBP QoQ = Stijging BBP per kwartaal Interest rate: Rentepercentage staatsobligaties Inflation rate: Inflatiepercentage Jobless rate: Werkloosheidspercentage Gov. Budget: Begrotingsresultaat in procenten van het BBP Debt/GDP = Staatsschuld in procenten van het BBP

13 Banken kunnen uit niets geld maken! Maar de banken hebben toch een probleem.

14 UitleningenDekkingDekking in % % % % %

15 Wat gebeurt er met de economie? Investeren in een autofabriek of investeren in vastgoed of aandelen. Investeren we wel slim?

16 Vraag 1: Hieronder staan twee recente nieuwsberichten. Heeft dit invloed op de Nederlandse economie? Motiveer je antwoord. Nieuwsbericht 1 van 11 september 2014: De Europese Unie gaat 11,9 miljard uittrekken om de infrastructuur in Europa te verbeteren. Nieuwsbericht 2 van 6 november 2014: Duitsland steekt 10 miljard euro in de stimulering van de economie. Het geld is vanaf 2016 beschikbaar.

17 1. Bedrijven subsidiëren7. Belastingen omhoog 2. Belastingen omhoog8. Belastingen omlaag 3. Investeren in wegen9. Rente verder verlagen 4. Lonen omlaag10. Bezuinigingen overheid 5. Lonen omhoog11. Schulden aflossen 6. Investeren in onderwijs12. Investeren duurzame energie Vraag 2: Noem 1 maatregel uit de lijst hieronder die niet zal helpen om de economie te stimuleren en 1 die de economie wel zal stimuleren. Geef je antwoord aan de hand van de economische kringloop.

18 Vraag 3: Waarom is investeren in de reële economie beter dan in aandelen of vastgoed? Vraag 4: Stelling: Als banken meer eigen vermogen moeten aanhouden tegenover bedrijfsleningen, dan kunnen veel bedrijven in problemen komen. Ben je het eens of oneens met deze stelling? Motiveer je antwoord. Vraag 5: Welk land staat er volgens het BBP-schema beter voor: Duitsland of België? Motiveer je antwoord.

19 Als r > g ontstaat er steeds meer vermogensongelijkheid. (r = rendement op vermogen en g = economische groei) 1.Kinderen van Lionel Messi hoeven niet meer te werken 2.1,2% van de Nederlanders bezitten 40% van ons totale vermogen. 3.De 3 rijkste Nederlanders hebben meer vermogen dan de armste helft van Nederland. Vermogensongelijkheid Is vermogensongelijkheid een probleem?

20

21

22 Onderwerpen: 1.De financiële crisis van 2008 die oversloeg in een economische crisis 2.Geldschepping 3.Vermogensongelijkheid 4.Economische kringloop