AL amyloidose oorzaak, klachten en behandeling Monique Minnema, internist-hematoloog Patientendag 13 dec 2014

Oorzaak AL amyloidose: beenmergkanker Kanker plasmacellen in beenmerg maken para-proteine Dit para-proteine is het precursor eiwit Uit het precursor eiwit ontstaan de amyloid strengen plasmacellen bloed beenmerg organen

Plasmacellen beenmerg bloed De kankercellen zijn ontstaan uit een plasmacel Ieder mens heeft normale plasmacellen Plasmacellen hebben als taak verschillende afweerstoffen te maken Deze afweerstoffen heten IgG, IgA en IgM en hebben een kappa of lambda lichte keten eraan geplakt Bij AL amyloidose is vaak alleen maar lichte keten aanmaak; vrije kappa of lambda beenmerg bloed

Multipel Myeloom = beenmergkanker Normaal < 5% normale plasmacellen, bij ziekte > 5% abnormale plasmacellen Beenmerg is de fabriek van alle bloedcellen en zit in je botten Eerst beginstadium met trage groei van plasmacellen; < 10% plasmacellen = MGUS (monoclonal gammapathie van onbekende betetekenis) Bij AL amyloidose vaak < 10% plasmacellen, echter NIET van onbekende betekenis!

AL amyloidose is meestal systemisch Systemisch: amyloid neerslagen in 2 of meer organen aanwezig Hart : hartspier dikker, elektrische geleiding slechter Nier : verlies van eiwit in de urine, nieren werken slechter Zenuwstelsel : tintelingen voeten/handen, lage bloeddruk Lever : vergroot, werkt slechter Darmen : diarree, niet goed zakken van eten, afvallen Long : lokaal of diffuus verspreid, longbladen “zacht weefsel” : tong, vaten, spieren, lymfeklieren

Hart is belangrijkste voor uitkomst Troponine en NT-pro-BNP Dispenzieri, J Clin Oncol. 2004;22:3751-7

Hartklachten Hart wordt dikker en stijver: kan wel goed uitpompen maar niet goed ontspannen en weer vullen met bloed Klachten: sneller kortademig bij inspanning, vocht vasthouden, ritmestoornis, lage bloeddruk Ondersteuning: plastabletten, zout beperken

Prognose wel steeds beter 1-jaars overleving in verschillende tijds periodes   1987-1996 1997-2003 2004-2006 Stage I 28 16 5 Stage II 59 34 25 Stage III 83 62 47 Percent dead at 1 year Reason for discrepancy between this slide and previous is that most recent time period had fewer Stage 1 patients. Kumar et al, OP-090

Behandeling; algemeen Behandeling amyloid in de organen zelf niet mogelijk STOP toevoer van eiwitten die amyloid ketens vormen Bij AL amyloidose zijn dat de vrije lichte ketens die uit de kanker plasmacellen van het beenmerg komen Vrije lichte ketens Plasmacel in beenmerg Amyloid draden

Behandeling De plasmacellen kunnen worden gedood met chemotherapie: Geen precursor eiwit = geen verdere aanmaak van amyloid Verbetering van de organen kan pas later (maanden-jaren) optreden in 30-50% van de patienten; lichaam ruimt amyloid zelf op ?

Nieuwe behandelingen Chemotherapie is altijd zwaar Geeft moeheid, maag-darm klachten, verergering van bestaande klachten zoals perifere neuropathie Infecties; gordelroos Type chemotherapie waar veel van verwacht wordt: Proteasoom remmers Bortezomib / Velcade Ixazomib

HOVON 104 FASE 2 studie 50 pt in 4 jaar Is Bortezomib sc gevolgd door stamceltransplantatie betere therapie? Primaire eindpunt: verdwijnen plasmacellen orgaan verbetering veiligheid

Recidief behandelings studie Gestart door farmaceutisch bedrijf Voor patiënten met recidief ziekte Onderzoeks middel = IXAZOMIB = pil (lijkt op bortezomib) Doel; is dit middel beter en kan het registratie krijgen voor standaard gebruik; FASE 3 studie loting “standaard” IXAZOMIB

Samenvatting AL amyloidose enige amyloidose vorm veroorzaakt door kanker Daardoor kan de oorzaak aangepakt worden Aanpak bestaat uit chemotherapie = ZWAAR Bij meerderheid patienten tijdelijke onderdrukking van de kanker Nieuwe geneesmiddelen zijn bortezomib en ixazomib

Dank voor uw aandacht!