MOET ALLES NU ? Een analyse van onze tijd Prof. Dr. Dirk De Wachter KULeuven OLV Ziekenhuis Aalst, 18/12/14

“Il parait invraisemblablement qu’une vie humaine se reduise à si peu de choses.” Michel Houellebecq (1994) “Extension du domaine de la lutte”

Psychiatrisering Geluk als levensdoel Maakbaarheid van het geluk Hyper-geluk en “waw-cultuur” Geen plaats voor ongeluk en verdriet Ongeluk als mislukking Ongeluk als ziekte

“Laat ons –alstublieft- een beetje ongelukkig leren zijn”

(Tijden van eenzaamheid) Psychiatrie en Maatschappij Globalisering  Vervreemding Economisering  Versnelling Informatisering  Virtualisering Flexibilisering  Versplintering Visualisering  Conditionering (de paradox van de efficiëntie)

“Borderline-times” Verlatingsangst Onstabiele persoonlijke relaties Identiteitsstoornis Impulsiviteit Affectieve instabiliteit Gevoelens van leegte

Existentieel deficit Filosofisch – spiritueel tekort (patiënt én behandelaar) “Waarom doen we dit ?” “Wat is de zin van dit alles ?” Vooral bij “chroniciteit” 3 oplossingen 1. Medicalisering – psychologisering 2. Cynisme 3. Voorbij klassieke kaders

WILLIAM JAMES FILOSOFIE PSYCHOLOGIE NEUROFYSIOLOGIE

Bidden/Niet-weten Denken/”Schritt zurück” Praten/Luisteren Pillen/Handelen

FERNANDO SAVATER “Voor een goed leven hebben we méér nodig dan de feiten van de wetenschap” “Filosofie geeft wel antwoorden, maar nooit oplossingen. De vragen blijven bestaan.” “Filosofie is er niet op uit om kennis te vergaren. Wat belangrijk is, is leren je schrap te zetten tegen diegenen die menen de waarheid in pacht te hebben” “De filosofie kan in die zin mensen menselijker maken, vrijheidlievend en anti-dogmatisch”.

Emmanuel Levinas (Litouwen 1906 - Parijs 1995) Jodendom “Westerse” filosofie (Mitnagged) (Husserl - Heidegger) “De l’existence à l’existant” (1947) “Totalité et infini” (1961)

1. Naamloosheid tot Zelfbeschikking (Il y a) - Genieten - Arbeiden - Kennen 2. Zelfbeschikking tot Verantwoordelijkheid (Het gelaat van de ander) 3. Verantwoordelijkheid tot Religie

Il-y-a Levinas De naamloze totaliteit van het pure zijn “Patiënt” Overspoeld - vernietigd door de duistere - bedreigende allesomvattendheid van het zijn zelf “Niet-patiënt” afsplitsing, negatie, projectie medicalisering, psychiatrisering, farmacolisering

Genieten Levinas eerste stap naar eigen-wording zelf-beschikking ont-moeting (de omringende werkelijkheid als iets dat voldoet en bevredigt) “Patiënt” ont-moeten ont-plichten “niet-patiënt” hedonisme, escapisme, wellnessisme, consumptionisme : de genotsmarkt

Arbeiden Levinas macht over de wereld in praktische omgang in baatzuchtigheid “Patiënt” zelf-identificatie door activiteit “niet-patiënt” arbeid als noodzakelijk kwaad arbeidsideaal als carrierisme, usurpisme geld als doel, niet als middel

Kennen Levinas de wereld be-grijpen in heldere en onderscheiden ideeën “Patiënt” mondigheid inspraak “niet-patient” betekenisloos getater, ruis, lawaai infotainment, overload niet-weten, niet-willen-weten

1. Naamloosheid tot Zelfbeschikking 2 1. Naamloosheid tot Zelfbeschikking 2. Zelfbeschikking tot Verantwoordelijkheid Levinas ontmoeting met de zichzelf wordende medemens “van-aangezicht-tot-aangezicht” “Patiënt” ontstijging van de eenzaamheid erkenning van “alteriteit” (asymmetrisch) “niet-patiënt” individualisering, egolisering verkruimeling van sociale weefsel de Ander als Zelfde

1. Het gelaat als persoonlijke expressie 2 1. Het gelaat als persoonlijke expressie 2. Het gelaat als universeel karakter 3. Het gelaat als ethisch imperatief Kwetsbaarheid en weerloosheid als een bevel geen medelijden, maar een eis tot rechtvaardigheid appel tot verantwoordelijkheid Verantwoordelijkheid is uniek, onvervangbaar “kleine goedheid” boven elk systeem “Edele casuïstiek”: onherleidbare en onherhaalbare uniciteit

Pourtant, dans certains cas, extremement rares, presque miraculeux, cela pouvait arriver” Michel Houellebecq (1998)“Les Particules élémentaires”