Stoppen van meeroken bij kinderen met een hoog risico op astma: de PREPASE studie Drs. Sasha Hutchinson, onderzoekster afd. Kindergeneeskunde

Inhoud Achtergrondinformatie PREPASE studie Rekrutering Voorlopige observatie RCT Artsen en praten over meeroken

ACHTERGRONDINFORMATIE

Passief roken / meeroken Wereldwijd groot probleem Verhoogd risico op: Wiegendood Luchtweginfecties Piepende ademhaling & astma Verminderde longfunctie Hersenvliesontsteking Ondanks rookverbod blijft passief roken nog steeds een groot probleem, voornamelijk bij kinderen. Nadelige gezondheidseffecten: meer luchtweginfecties, toegenomen kans op SIDS, kinderen met aanleg voor astma hebben 6 – 7X meer kans op astmaklachten vanwege passief roken.

Recente meta-analyse: Meeroken en astma Recente meta-analyse: 79 prospectieve studies: 30-70% verhoogd risico op piepen 21-85% verhoogd risico op astma: Roken tijdens zwangerschap door moeder Postnataal: borderline significant bij kinderen 5 – 18 jaar Prenatal and passive smoke exposure and incidence of asthma and wheeze: systematic review and met-analysis. H. Burke, et al. Pediatrics 2012;129-735-744

Twee vormen van meeroken

Roken binnenshuis: 24% met een kind 0 t/m 18 jaar Nederland TNS NIPO 2011 (n=2,328): Roken binnenshuis: 24% met een kind 0 t/m 18 jaar 16% in aanwezigheid van het kind 48% buitenshuis Situatie in Nederland is verbeterd, van 64% van de kinderen in 1996 naar 19% van de kinderen in 2009. Toch zijn dit zorgwekkende aantallen, vanwege de nadelige gezondheidseffecten van meeroken en de kans dat het kind straks ook zelf gaat roken blijft natuurlijk groot. (Sinds het rookverbod zijn meer ouders buiten gaan roken. Op zich is dat goed, maar elk hoeveelheid blootstelling blijft toch schadelijk en het is bewezen dat Thirdhand smoke ook even slecht is! 42% van de kinderen worden buitenshuis blootgesteld)

Nederland Relatie meeroken en leeftijd van het kind (N=8,203) Roken in huis Odds ratio Roken in huis in bijzijn kind 13 t/m 18 jaar 2,87 4,69 4 t/m 12 jaar 2,10 3,05 0 t/m 3 jaar referentie Blootstelling neemt toe naarmate kind ouder wordt Bron: Themapublicatie Meeroken bij kinderen van 0 tot en met 18 jaar 2008-2011. Gera E. Nagelhout, et al.

Nederland Relatie meeroken door kinderen 0 t/m 18 jaar en Sociaal Economische Status (SES) Roken in huis Odds ratio Roken in huis in bijzijn kind Lage SES 3,20 3,92 Gemiddelde SES 1,84 1,99 Hoge SES referentie Blootstelling hoger bij lage SES Bron: Themapublicatie Meeroken bij kinderen van 0 tot en met 18 jaar 2008-2011. Gera E. Nagelhout, et al.

PREPASE STUDIE

Het stoppen van meeroken bij kinderen met een hoog risico op astma: Doel PREPASE studie: Het stoppen van meeroken bij kinderen met een hoog risico op astma: Motiverende gespreksvoeringen Feedback urine cotinine concentratie van het kind

Hoofdvraagstellingen: Wat is de effectiviteit van zo’n interventie programma? Welke barrières ondervinden ouders bij het stoppen van meeroken bij hun kinderen en hoe kunnen we deze barrières overwinnen?

RCT: Methode: Families jongste kind 0-13 jaar Hoog risico op astma Meeroken thuis

Metingen Tijd (mnd) Methode baseline 3 6 9 12 Rookgedrag (vragenlijst) ● Urine cotinine Nicotine Longfunctie EBC Luchtwegklachten (vragenlijst) Kwaliteit van leven (vragenlijst) Evaluatie interventie (vragenlijst)

REKRUTERING

Rekrutering strategieën PREPASE N=10.000 Mrt 10 – Oct ‘10 MIKADO Oct ’10 – Dec ‘10 ADEM, Kinder-, JGZ-, CB- en Huisartsen Jan ’11 – Jul’12 Dossiers GGD-ZL April ’11 – Dec. ‘11 Scholen N=32.000 Jan ’12 – Mrt ‘12 Response: 1899 (19%) N=56 criteria N=224 criteria N=27+ criteria (N=27 van ADEM) N=553 criteria Response: 1540 (5%) N=38 criteria N=7 RCT N=22 RCT N=2 RCT N=6 RCT N=21 RCT N=10,000: Response vragenlijsten hoger bij groep die benaderd is door huisartsen

Rekrutering problematisch!! Redenen: Onderwerp confronterend Motivatie, geen tijd, geen zin Sociaal gewenste antwoorden Zorgverleners vinden het ook moeilijk! Beloning helpt niet

Voorlopige bevindingen RCT

Voorlopige observaties N=58 Stoppen passief roken T=6mnd N=30 interventiegroep (26,7%): 5 gezinnen gestopt met roken in bijzijn van het kind 3 gezinnen vermindering van roken in bijzijn van het kind N=28 controlegroep (10,7%): 3 gezinnen gestopt met actief roken

Voorlopige observaties N=58 Geen significant verschil (p=0,12) Per protocol: 8/18 gezinnen interventie groep (44,4%) 3/25 gezinnen controle groep (12%) P<0,05

Interventie lijkt effectief te zijn Cotinine daling in beide groepen Conclusie Interventie lijkt effectief te zijn Cotinine daling in beide groepen Beperkingen Lage sample size Missings en bias Cotinine

Artsen en praten over meeroken

Hoofdvraagstelling In hoeverre wordt meeroken door kinderen door kinderartsen, jeugdartsen en huisartsen in Limburg aan de orde gesteld tijdens een consult?

Vragenlijst artsen in Limburg: Methode Vragenlijst artsen in Limburg: Kinderartsen (n=96) Jeugdartsen (n=82) Huisartsen (n=542) Opleiding en werkervaring Meeroken door kinderen Facilitators en barrières Leefstijl arts Educatie

Totaal: 34% (n=245) Respons Kinderartsen: 44.8% (43/96) Jeugdartsen: 73,2% (60/82) Huisartsen: 25,5% (138/542)

Groepseigenschappen Kinderartsen (n=43) JGZ- artsen (n=60)   Kinderartsen (n=43) JGZ- artsen (n=60) Huisartsen (n=138) Geslacht (% (n)) vrouw 60.5% (26)* 86.7% (52)* 34.8% (48)* Werk ervaring (% (n)) < 3 jaar 3 – 10 jaar > 11 jaar 20.9% (9) 32.5% (14) 46.5% (20) 8.4% (5) 25.0% (15) 66.7% (40) 2.9% (4) 25.4% (35) 71.8% (99) Roken (% (n)) Huidig Voormalig 4.7% (2) 14.0% (6) 3.3% (2) 25% (15) 5.8% (8) 37.7% (52)* PR als kind (% (n)) 39.5% (17) 56.7% (34) 50.0% (69) Educatie PR (% (n)) 56.7% (34)* 8.7% (12)

Praten met ouders over meeroken

Verantwoordelijkheid Eigen: 83% Huisartsen 77% JGZ artsen 21% Kinderartsen Anders: 5% Kinderartsen 34% JGZ artsen 60% Huisartsen

Resultaten Facilitators Langere tijd Hogere frequentie Risico respiratoir Astmatische klachten Verleden SIDS Klachten OME Tabaksgeur Rookartikelen Barrières Inbreuk privacy Verslechtert relatie Geen/weinig tijd Niet belangrijk Geen effect Niet verantwoordelijk Te weinig kennis Te weinig gespreksvaardigheden

Geen significante toename bespreken van meeroken tijdens een consult Educatie Scholing Ja  23.6% Nee  76.4% Behoefte  50.0% Geen significante toename bespreken van meeroken tijdens een consult

Vaker bij kinderen met respiratoire klachten Conclusie 10.8% bespreekt het altijd Vaker bij kinderen met respiratoire klachten Tijdgebrek is de grootste barrière Behoefte aan scholing

Take home message Hulpverleners kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van de gezondheidssituatie van kinderen: Ouders te informeren en ondersteunen Actieve rol te nemen bij wetenschap-pelijke studies

Dank voor uw aandacht

Prof. Edward Dompeling Prof. Onno van Schayck Dr. Ilse Mesters Onderzoeksteam Prof. Edward Dompeling Prof. Onno van Schayck Dr. Ilse Mesters Dr. Jean Muris Prof. Frans Feron Drs. Sasha Hutchinson

Voorlopige observaties N=58