Presentatie nieuwe richtlijn 02-10-14 Delier Presentatie nieuwe richtlijn 02-10-14

Delier Grieks: Lêros = gekkenpraat/onzin Latijn: Delirare = ontsporen blajbllablla

Waarom een richtlijn? Vroegtijdige onderkenning! Delier komt vaker voor dan je denkt Heeft grote gevolgen Voorspelt cognitieve problemen Beangstigende ervaring blajbllablla

Gevolgen Niet altijd volledig herstel Grotere sterftekans: 30% overlijdt in 1 maand Kanker en delier: overleving 21 dagen Aanzienlijk grotere kans op dementie blajbllablla

Herkenning delier Helaas: 50% wordt niet herkend!! blajbllablla

Wat is een delier I Organisch psychosyndroom: een lichamelijk aandoening veroorzaakt een psychiatrisch ziektebeeld. Bijvoorbeeld: ijlen bij kinderen met koorts blajbllablla

Wat is een delier II Neuropsychiatrisch stoornis Onstaat in korte tijd Van voorbijgaande aard blajbllablla

Wat is een delier III Bewustzijn: wisselend Aandacht: apathie, moeite met concentreren Waarneming: hallucinaties Gedrag: onrust, terugtrekken Oriëntatie: in de war, omkeren dn-ritme blajbllablla

Wat is een delier III blajbllablla

Wat is een delier IV Denken: wanen, niet meer goed gedachten ordenen Geheugen: achteraf niet meer weten wat er gebeurd is Emotie: labiel, angst, boosheid, agressie Overgevoelig voor prikkels blajbllablla

Wat is een delier IV blajbllablla

Drie vormen Onrustig delier Stil delier Mengvorm blajbllablla

Voorkomen Kankerpatiënten: 25-45% Sterfbed: 85% Leeftijd > 55 jaar: 1.1% Leeftijd > 85: 13.6% Ouderen in ziekenhuis: ruim 30% Ernstig onrustig delier: 20% blajbllablla

Fysiologie Acute diffuse cerebrale ontregeling Neurotransmitters zijn uit balans: te weinig acetylcholine, teveel dopamine Lichamelijke oorzaak blajbllablla

Predisponerende factoren Leeftijd > 70 Cognitieve stoornissen: CVA, dementie, Parkinson, hersentumor Delier in voorgeschiedenis Visus- of gehoorstoornissen ADL afhankelijkheid Gebruik/ontrekking alcohol/opioiden Koorts of metabole stoornis blajbllablla

Precipiterende factoren Medicatie/onttrekking medicatie: Opioiden Sederende medicijnen Corticosteroiden Parkinson medicatie Anticholinergica: primperan, antidepressiva Chemo Ciproxin, digoxine, ketamine blajbllablla

Precipiterende factoren Onttrekking nicotine of alcohol Hersentumor of metastase in hersenen Koorts, infectie Retentie, obstipatie Hypoxie Anaemie Electrolytstoornissen blajbllablla

Precipiterende factoren Bloedsuikerontregeling Schildklierfunctiestoornis Lever- of nierfalen Uitdroging Laag eiwitgehalte Recente OK Verandering omgeving blajbllablla

Diagnostiek Prodromen: luisteren! Dagnachtritme Dromen/nachtmerries Hallucinaties Concentratieproblemen Overgevoelig voor prikkels Rusteloos, angst, apathie Emotioneel labiel Desoriëntatie blajbllablla

Diagnostiek I DOS: voor vroegtijdige onderkenning DSM IV voor diagnose CAM: Confusion Assesment Method Delier-O-Meter blajbllablla

Diagnostiek II Lichamelijk onderzoek: behandelbare oorzaken? T/pols/RR/turgor/AH Pupillen/kleur oogleden Longen/blaas/darmen Neurologisch: bewustzijn/nekstijf blajbllablla

Diagnostiek III Laboratoriumonderzoek: heeft het consequenties? Infectie? Electrolytstoornis Dehydratie Anaemie Saturatie Foto’s blajbllablla

Onderscheid I Angst: bewustzijn goed Depressie: langere tijd, VG, helder bewustzijn, normale waarneming Dementie: helder bewustzijn, minder acuut begin, beloop Psychose: bewustzijn helder, geheugen en oriëntatie normaal, zeldzaam in eindfase blajbllablla

Onderscheid II Denk ook aan andere oorzaak onrust: Volle blaas Obstipatie Pijn of dyspnoe Bijwerking medicatie blajbllablla

Behandeling I Palliatieve fase: Meerdere factoren spelen een rol Niet alle oorzaken zijn behandelbaar Soms reden om niet te behandelen blajbllablla

Behandeling II Medicatie: morfine bij verminderde nierfunctie! Onttrekking: benzo’s, nicotine, alcohol, lithium Dehydratie: medicatie aanpassen Andere behandelbare oorzaken Medicatie tegen delier blajbllablla

Behandeling III Communicatie Oriëntatie vergroten Angst verminderen Prikkels verminderen Wanen/hallucinaties: niet in discussie Beschermende maatregelen blajbllablla

Behandeling IV Haldol: oraal, buccaal, sc, im, iv, elk half uur tot effect optreedt Oraal 1-5 mg/24 uur – 20 mg/24 uur Buccaal/sc 10 mg/24 uur Benzodiazepinen nooit zonder Haldol, wel toevoegen blajbllablla

Behandeling V Clozapine Olanzapine Risperdal Quetiapine Rivastigmine blajbllablla

Behandeling VI Co-medicatie: Lorazepam: voordeel onder de tong, bij alcohol-onttrekking Midazolam: onrustig delier in terminale fase blajbllablla