Workshop Compassie Netwerkdag 22 mei 2014 Hetty Jansen, Renée Metzemaekers & Rhoda Schuling Radboud UMC Centrum voor Mindfulness Mei 2014

Wat te verwachten: Achtergrond compassie(training) Totstandkoming training Oefenen & inhoud training Inbedding compassie MBCT

Mindfulness & Compassie Compassietraining bij terugkerende depressie - Achtergrond

Terugkerende depressie Probleemstelling Terugkerende depressie Komt voor bij ongeveer 1 op de 5 Na 3 episodes 80% kans op terugval Steeds minder aanleiding nodig Behandeling tijdens depressie redelijk succesvol Preventieve behandeling niet succesvol

Onderhoudende factoren depressie: Cognitieve bias voor negatieve informatie: aandacht en geheugen > rumineren, zorgen maken Grote mate van zelfkritiek, vooral in tijden van lijden Tara Brach: “we lose ourselves in thoughts about what is wrong, how long it will last, what we should do about it and how the pain is a reflection of our inadequacy, our imperfection”.

Bevindingen MBCT Effectief tijdens en tussen depressies Werkingsmechanismen: niet-oordelende, vriendelijke houding Kans op terugval nog steeds 53%

Dus: Belangrijk depressiekenmerk: Zelfkritiek, oordelende houding Belangrijk werkingsmechanisme MBCT: Ontwikkeling vriendelijke, niet-oordelende houding = compassietraining (mindfulness based) Christina Feldman: When a friendly heart encounters suffering, compassion is what arises

Onderzoek Compassie O.a. Neff, Germer, Gilbert, Frederickson, Brach

Onderzoek compassie Pilot/RCT Neff & Germer (2012): Significante toename in zelfcompassie, mindfulness en diverse welbevinden-uitkomsten (voor/na interventie) Zelfcompassionele mensen hebben een betere psychologische gezondheid dan mensen die geen zelfcompassie hebben

Onderzoek compassie Review Macbeth & Gumley (2012; 20 studies): Grote effect size voor de relatie tussen (zelf)compassie en psychopathologie (r=-0.54; p<.0001) (zelf)compassie is een belangrijke verklarende variabele in het begrijpen van mentale gezondheid en weerbaarheid

Mindfulness & Compassie Compassietraining bij terugkerende depressie - Totstandkoming training

Mindfulness Based Compassievol Leven MBCL in 2012 uitgebracht als vervolgtraining van de MBSR/MBCT door Frits Koster en Erik van den Brink 8 sessies 2,5 uur Oefeningen Inquiry Psycho-educatie

Pilot studie bevindingen 17 deelnemers (2 M, 15 V) Depressie Zorgen Mindfulness Zelfcompassie

Kwantitatieve data Pilot Studie Compassie Depressieve symptomen

Zorgen symptomen

Mindfulness

Zelfcompassie

Zelfcompassie subschalen

Pilotdeelnemer na training: “… dat heb je natuurlijk zoveel, dat een gedachte soms ook gewoon moeilijk is en dat je dat mag vinden, en doordat je daar ruimte voor maakt, kan je weer verder. Heel vaak zeggen mensen: ja, maar je moet ook positief blijven. En ja, dat is ook zo, maar …, hier mag je gewoon zeggen van: ja, het is moeilijk”

Aanpassingen MBCL Structuur/organisatie Inhoud

Gerandomiseerde, gecontroleerde trial MBCL+TAU 6 maanden N=120 TAU Randomisatie BASE: voor FUC FU/ETC ET/EC: na

Trialdeelnemer na training “Ik voel de pijn die het doet en waar de pijn zit, heel vaak inderdaad echt in mijn hart, hier zo in mijn keel. Dat voel ik. Ik kan het toelaten en ik kan ook bewust gewoon … . Ik kan het toelaten, dan verzacht het en als het niet verzacht, kan ik ook voor mezelf op een duidelijk moment aangeven zo nu, … zo is het goed, ik heb het, maar het mag er zijn”  

Trialdeelnemer na training (2): “… ja, het was laatst heel duidelijk toen ik heel slecht nieuws kreeg, […] Ik stond net bij de voordeur met mijn boodschapjes, dus die heb ik in de keuken gezet, [ben] meteen buiten gaan zitten in een stoel, de zon, gekoesterd letterlijk in de zon, en toen toegelaten. Ik had ook geen zin meer om mensen te bellen, … of te praten op dat moment, want ik denk: dan haal ik mezelf weer uit het gevoel, dan ga ik weer met ratio bezig. En dat wilde [ik niet], ik maakte een hele bewuste keuze dat ik dat niet deed”

Questions, comments…? Rhoda Schuling / Radboud University Medical Centre for Mindfulness January 2014

Oefenen: de veilige plek

Psycho-educatie in de Compassietraining

Oefenen: verzachten, kalmeren, toelaten

Inbedding Compassie MBCT Segal, Williams & Teasdale: “… we assume[d], that all of the practices, the inquiry and teaching, both didactic and experiential, should be offered with a spirit of kindness and compassion. … Unless the class takes place within this atmosphere, the MBCT program loses one of its foundational features.” Jon Kabat-Zinn: “The entire feeling in the clinic has always attempted to embody lovingkindness… So to my mind, nothing ever needed to be said explicitly about it.”

Als in de MBCT/MBSR (zelf)compassie wordt ontwikkeld door indirecte, impliciete instructies, dan ligt een groot deel van de verantwoordelijkheid hiervoor bij (de belichaming van) de trainer. Dus hoewel de inhoud van iedere sessie belangrijk is, worden de belangrijkste “lessen” overgedragen door de aanwezigheid van de trainer tijdens de sessie. De deelnemer merkt in die zin misschien niet zozeer op wat er gezegd wordt, maar meer hoe het gezegd wordt.

Dank voor uw aandacht Hetty Jansen, Renée Metzemaekers & Rhoda Schuling