Studiedag steunpunt Media De maatschappelijke rol van de nieuwsmedia in Vlaanderen

Presentatie 3 Inhoudelijke convergentie van de Vlaamse kranten Kathleen Beckers Julie Sevenans Julie De Smedt Andrea Masini Stefaan Walgrave

Nieuwsmedia moeten diversiteit van de samenleving weerspiegelen = actoren, bronnen, thema’s, invalshoeken… Maar er zijn klachten Te weinig kleur Te weinig vrouwen (elites) Te weinig andere zwakke/minderheidsgroepen Te politiek eenzijdig (intern vs. extern pluralisme) Te veel hetzelfde nieuws (media stormen – imitatie – pack journalism) = FOCUS vandaag Klachten diversiteit in/van nieuws

Hoe gelijkaardig is onze mediaberichtgeving? Is mediaberichtgeving meer gelijkaardig dan vroeger? Zo ja, waar ligt dat aan? 1.Mediaconcentratie (eigendom en samenwerking) 2.Mainstreaming van mediamarkt (minder niche) 3.Gemeenschappelijke routines/nieuwswaarden journalisten 4.Journalisten generalisten, redacties onderbemand 5.Digitalisering (makkelijker overnemen/imiteren) Convergentie

Wel over journalisten, hun achtergrond, hun ‘nieuwswaarden’… (journalistensurveys, UGent) Weinig over relatie convergentie titels/eigenaars en convergentie inhoud = grootste bezorgdheid o Helemaal afwezig in Vlaanderen o Case studies (vb. nieuws over eigenaren, zelfcensuur) o Uitzonderlijk gevallen (vb. eigenaren met politieke agenda) o Praktische redenen – Hoe onderzoeken? (operationaliseren) – Hoe terug in de tijd? – Arbeidsintensief (manueel werk) – Moeilijk oorzaken van elkaar onderscheiden Onderzoek convergentie zeldzaam

Journalisten (vogel gebekt) Artikel (overgenomen) Thema’s (altijd hetzelfde) Nieuwsverhalen (over zelfde feit berichten) Verschillende soorten inhoudelijke diversiteit (en dus convergentie)

Twee volledige weken nieuws in acht kranten: De Standaard, De Morgen, De Tijd, Het Laatste Nieuws, Metro, Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg Persgroepen: Corelio (DS-NB), De Persgroep (HLN, DT (sinds 2005), DM), Concentra (HBVL, GVA, Metro) ALLE nieuws (zonder regionaal, reclame, publireportages) Week (6 dagen) oktober 2003: artikels (Champion’s League Brugge en Anderlecht, migrantenstemrecht) Week (5 dagen) mei 2013: artikels (Wetteren; bekerfinale Genk- Club Brugge) Methode

Is één week genoeg? – Ja, veel aparte beslissingen (+1.200) over in/out – Nee, voor niveau, Ja voor verschillen: identiek aanbod van gebeurtenissen voor alle redacties Manuele codering door team codeurs (mediaverhalen) – hoge betrouwbaarheid Onvolledige/eerste rapportering hier Methode

Zelfde journalisten o In media van verschillende persgroepen (gedeeld redactioneel werk, freelancers) o In media van dezelfde persgroep (rationalisering) Correlaties (journalist in krant ja/nee) o DS-NB: 0,07  0,18 (significante stijging) o HBVL-GVA: 0,47  0,40 (geen significante daling) Aantal kranten waarvoor gemiddelde journalist schreef, is niet gestegen (1,23  1,22) Maar moeilijk te meten = onderschatting (1) Journalisten

Andere vorm van samenwerking binnen persgroep: delen van artikels o ‘Identiek’, eventueel andere titel of foto o Kan gevolg zijn van overnemen van stuk van persagentschap door beide (2) Artikels

Voorbeeld HBVL - GVA Scans hier afbeelden

Gedeelde artikels DSDMDTHLNMETRONBGVA DS DM0 DT01 HLN000 METRO02 (1 B)00 NB302 (1 B)101 GVA02 (1 B)0011 HBVL03 (2 B)1 (1 B)02 52 (3 B) DSDMDTHLNMETRONBGVA DS DM0 DT04 HLN07 (1 B)0 METRO02 (2 B)00 NB17 (1 B)0001(1 B) GVA HBVL (7 B)

Artikels delen over welk thema? DS-HN 2003 (30) = 77% Sport DS-HN 2013 (17) = 29% Sport 18% Justitie 12% Ondernemingen GVA-HBVL 2003 (52) = 31% Sport 23% Cultuur 17% Justitie GVA-HBVL 2013 (23) = 36% Sport 14% Human interest 14% Ongelukken HLN-DM (2013) (7) = 57% Sport 29% Ondernemingen DM-DT (2013) (4) =75% Ondernemingen

Categoriesysteem met 28 soorten thema’s (Comparative Agendas Project) In welke mate zelfde thema’s in kranten? Diversiteit van thema’s o Niet veel verschil (geen tendens naar minder diversiteit) o Metro meest en NB (sport) minst divers o DT werd diverser (economie minder dominant) Volgende grafieken: correlaties van % artikels in een bepaalde krant over bepaald thema met een andere krant (3) Thema’s

Wie lijkt op wie qua thema’s? DMDTHLNDSNBMETROGVAHBVL DM 1 DT -0,30041 HLN -0,0981-0,24311 DS 0,19870,33180,16091 NB -0,1464-0,25210,6374**0,00351 METRO -0,22340,5465**0,01490,20180,27591 GVA -0,2708-0,3077-0,0644-0,38040,0802-0,11571 HBVL -0,3697-0,34380,1422-0,3917*0,2271-0,18570,8040*1 DMDTHLNDSNBMETROGVAHBVL DM 1 DT -0,07891 HLN -0,29060,14931 DS 0,0950,4566*0,30731 NB -0,2934-0,00550,4926**0,21261 METRO -0,3657-0,0501-0,2644-0,0319-0,29271 GVA -0,2741-0,1350,3065-0,21790,4680*-0,24541 HBVL -0,1123-0,10560,30450,01090,4250*-0,22160,5799**1

grafiek

Nieuwsverhaal = gebeurtenis of evenement dat basis van artikel vormt Gemeenschappelijk nieuwsverhaal wanneer thema en plaats van gebeuren zelfde zijn Bijna artikels maken verhalen: (2003) en (2013) (4) Nieuwsverhalen

Minder nieuwsverhalen Totaal verhalen 2003 Totaal verhalen 2013 Verhalen/dag 2003 Verhalen/dag 2013 DS ,557,6 DM ,256,8 DT ,335,6 HLN ,277,8 NB ,078 GVA ,368,6 HBVL ,253,8 METRO ,833,8  Indicatie van verschraling van het nieuws?  Kan toeval zijn (nieuwsarme of -rijke week in 2013?)

In hoeveel kranten zelfde verhaal? 2003: verhaal in gemiddeld 1,78 kranten 2013: verhaal gemiddeld in 1,90 kranten Verschil statistisch significant (p=0,022)  Algemene convergentie

Wie lijkt op wie qua verhalen? DMDTHLNDSNBMETROGVAHBVL DM1 DT-0,0081 HLN0,025-0,104**1 DS0,117**0,087**0,0241 NB0,036-0,116**0,107**0,104**1 METRO0,122**0,086**0,0320,133**0,045*1 GVA0,026-0,075**0,058**0,052*0,114**0,057*1 HBVL0,015-0,102**0,069**0,0080,126**0,0310,239** DMDTHLNDSNBMETROGVAHBVL DM1 DT0,091**1 HLN0,101**-0,0041 DS0,141**0,136**0,095**1 NB0,004-0,050,111**0,140**1 METRO0,144**0,062*0,148**0,185**0,076**1 GVA0,013-0,0370,088**0,0210,137**0,092**1 HBVL0,015-0,0470,064*0,0530,063*0,084**0,265**1 2013

Verschil qua verhalen

Er is proces van algemene convergentie Maar niet heel sterk en beeld is genuanceerd o Journalisten: JA - binnen Corelio (Mediahuis), NEE - binnen Concentra en De Persgroep o Artikels: NEE – Blijft gelijk binnen persgroepen o Thema’s: JA - Mediamarkt (niches) o Verhalen: JA - Mediaconcentratie (Persgroep) Conclusie

Preliminaire analyse Verder onderzoek naar convergentie in stijl, frames, invalshoeken, actoren. Data gedeeltelijk beschikbaar (eindrapport) Meer onderzoek nodig. Meer weken, meer jaren (zeer arbeidsintensief). Trend 2014? (Mediahuis) Meer convergentie lokaal nieuws? Convergentie buiten nieuwsmedia? (entertainment, BVs) Nood aan gedetailleerde analyse van verklaringen Discussie