4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e1 Annelies van Bronswijk Bouwprocesleer: Comfort Wat wil een bewoner / gebruiker?

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e2 Source: The user aims at health in all its meanings

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e3 Comfort = Gerieflijkheid = Onderdeel van Gezondheid + kan heel ongezond zijn (vanwege strijdigheden + lange-termijn effecten)

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e4 Comfort in de tijd a.Hier en nu: korte-termijn effecten: klassiek comfort & perceptie van veiligheid korte-termijn effecten: klassiek comfort & perceptie van veiligheid b.Op de lange duur: lange-termijn effecten: klassieke gezondheid & veiligheid, chronische aandoeningen tegengaan lange-termijn effecten: klassieke gezondheid & veiligheid, chronische aandoeningen tegengaan Duurzaam comfort betreft beide

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e5 Discomfort Thermisch Thermisch Akoestisch Akoestisch Visueel / Licht / Verlichting Visueel / Licht / Verlichting Geur Geur Esthetisch Esthetisch Emotioneel / Mentaal Emotioneel / Mentaal Sociaal Sociaal Chronisch Discomfort = Chronische stress = Ziekte

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e6 Discomfort telt op Als: Thermisch = T; Akoestisch = A; Als: Thermisch = T; Akoestisch = A; Visueel / Licht / Verlichting = V; Geur = G; Esthetisch = E; Emotioneel / Mentaal = M; Sociaal = S Waarbij: L is de persoonlijke discomfort-limiet Dan geldt voor de algemene comfort-situatie: T/L T + A/L A + V/L V + G/L G + E/L E + M/L M +S/ LS < 1

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e7 Bouwbesluit & Arbowet VOOR Bouwbesluit gaat uit van normen / bouwfysische modellen voor 1 soort discomfort, onder de impliciete hypothese dat de andere soorten discomfort afwezig zijn (Juridische check VOOR constructie) Arbo-regelgeving gaat uit van het ALARA principe: NA As Low As Reasonably Achievable voor ALLE soorten discomfort (Juridische check NA constructie)

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e8 Vergrijzing en verkleuring Tussen ouderen grotere verschillen Tussen ouderen grotere verschillen Tolerantie voor discomfort kleiner bij ouderen Tolerantie voor discomfort kleiner bij ouderen Andere culturele afkomst  meer nakomelingen = nog grotere diversiteit Andere culturele afkomst  meer nakomelingen = nog grotere diversiteit Te realiseren comfortgebied groeit Te realiseren comfortgebied groeit Adaptieve controle (ICT) onontbeerlijk Adaptieve controle (ICT) onontbeerlijk Grotere complexiteit bouwproces Grotere complexiteit bouwproces

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e9 Voornaamste comfort problemen Woningen: Sociaal, Akoestisch, Thermisch (energie besparing) Kantoren: Thermisch, Akoestisch, Emotioneel / Mentaal, Slechte werkprocessen In beide gevallen: stakeholders geen inzicht in de optelsom van discomfort  kosten exploitatie + gezondheidszorg omhoog

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e10 Exploitatie & Initiatieffase Initiatieffase: (Gebrek aan) passing van beoogde activiteiten / samenstelling gebruikerspopulatie en gekozen locatie Beslismoment: Aankoop grond / object Beslisser: Projectontwikkelaar VOORBEELD exploitatieprobleem: High-tech personeel + slecht openbaar vervoer + weinig parkeergelegenheid

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e11 Exploitatie & definitiefase Definitiefase: informatie(gebrek) behoeften, mogelijkheden en activiteiten van de toekomstige gebruikers Beslismoment: vaststelling programma van eisen Beslisser: opdrachtgever in samenspraak met opdrachtnemer VOORBEELD exploitatieprobleem: Verpleeghuis + luchtbehandeling met koeling niet voorzien

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e12 Exploitatie & ontwerpfase Ontwerpfase: strijdigheid van de verschillende soorten comfort, milieu & comfort, kosten & comfort Beslismomenten: keuze van werkvoorschriften, opleidingsniveau / ervaring ontwerpers Beslisser: management ontwerpbureau VOORBEELD exploitatieprobleem: Kantoor = ‘Sick Building’, Gezinswoning = oorzaak astma

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e13 Exploitatie & bestekfase Bestekfase: (sub)optimale of (on)uitvoerbare detaillering Beslismomenten: keuze van werkvoorschriften, opleidingsniveau / ervaring ‘detailleerders’ Beslisser: management VOORBEELD exploitatieprobleem: Privacy wegens onvoldoende akoestische / communicatievoorzieningen

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e14 Exploitatie & uitvoeringsfase Uitvoeringsfase: (slordige) afwerking met grote gevolgen Beslismomenten: keuze van werkvoorschriften, opleidingsniveau / ervaring bouwvakkers Beslissers: management bedrijf & bouwplaats VOORBEELD exploitatieproblemen: Ratten, muizen, steenmarters, vliegen, muggen, kakkerlakken of mieren

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e15 Exploitatie & gebruiksfase Gebruiksfase: na de oplevering  facility management: onderhoud en gebruik (geen onderdeel bouwproces) Beslismomenten: keuze van werkvoorschriften, opleidingsniveau / ervaring facility manager, onderhoudspersoneel, en overig personeel Beslissers: eigenaar / huurder, facility manager Fouten in initiatief-, definitie-, ontwerp-, bestek- of uitvoeringsfase zijn in de gebruiksfase niet of slechts tegen hoge kosten te verbeteren !

4 mei 2007JEMH van Bronswijk, TU/e16 Einde Comfort Hartelijk dank voor jullie aandacht