Stemafspraken en Exitbepalingen 7 November 2006

Inleiding NV : kapitaalvennootschap, in theorie gekenmerkt door democratische besluitvorming en vrije verhandelbaarheid van aandelen. Stemafspraken en overdrachtsbeperkingen : essentiële bepalingen van aandeelhoudersovereenkomst. Gevolg in de praktijk : kapitaalvennootschap glijdt af naar personenvennootschap (“intuitu personae”). Stemafspraken : principieel geldig; doen in feite afbreuk aan beraadslagende functie algemene vergadering; instrumenteel in concentratie macht en controle. Exitbepalingen (in niet genoteerde vennootschappen) : ter vrijwaring vrije verhandelbaarheid aandelen minderheidsaandeelhouders.

Stemafspraken 2.1 Doel (i) Uitoefening van controle of invloed door beperkt aantal aandeelhouders Bescherming belangen minderheidsaandeelhouders 2.2 Geldigheidsvoorwaarden Gemeenrechtelijke geldigheidsvoorwaarden (artikel 1108 BW) - wilsovereenstemming - bekwaamheid - geoorloofde oorzaak (ii) Beperking in de tijd (artikel 551, §1, tweede lid W.Venn.) - verlenging mogelijk mits aantal verlengingen en termijn voorafgaandelijk werden vastgelegd (iii) Steeds verantwoord op grond van het vennootschapsbelang - rechtsleer : niet strijdig met vennootschapbelang (negatieve toetsing) - marginale toetsing door rechter

(i) Vertegenwoordiging in raad van bestuur: evenredig/onevenredig 2.3 Voorbeelden (i) Vertegenwoordiging in raad van bestuur: evenredig/onevenredig - keuzevrijheid geen afbreuk aan “ad nutum”-herroepbaarheid (ii) Kapitaalverhoging/statutenwijziging bij intrede nieuwe investeerder (iii)Dividenduitkering 2.4 Sanctie (artikel 551, §1, derde lid W.Venn.) Overeenkomst strijdig met: (i) W.Venn. (b.v. aantasting wettelijke taakverdeling organen) (ii) Vennootschapsbelang (iii) Statuten (iv) Fundamentele beginselen vennootschapsrecht b.v. kapitaalverhoging met opheffing voorkeurrecht ter verwatering van minderheidsaandeelhouder

of stemafspraken waarbij richtlijnen (dochter)vennootschap of diens organen worden gevolgd, zijn absoluut nietig (openbare orde: stemrecht is verbonden aan hoedanigheid aandeelhouder). Stemafspraak van onbepaalde duur is relatief nietig. Beslissingen van AV genomen op grond van nietige stemafspraak zijn nietig: - verjaringstermijn 6 maanden - tenzij geen invloed op beslissing (stem- en overtuigingskracht)

Exitbepalingen 3.1 Kader - Overdrachtsbeperkingen : bewaring familiaal/besloten karakter (> 50 : publieke vennootschap); vrijwaring machtsverhoudingen. - Exitbepalingen : quid pro quo om financiële investeerders te kunnen aantrekken. 3.2 Doel (i) Liquiditeit (ii) Oplossing voor geschillen - Duidelijke omschrijving “dead lock” - Verwijzing beslissing van RvB naar AV (niet voor opstelling jaarrekening) - Advies, overleg, bindende beslissing derde (niet voor goedkeuring jaarrekening, benoeming bestuurders)

3.3 Verschillende mechanismen (i) Verkoopoptie - verbod leonijns beding (artikel 32 W.Venn.) - bedoeling partijen (Cass., 5 november 1998) - prijsbepaling : gevaar voor speculatie - “triggering event” : zorgvuldige omschrijving; gevaar voor uitlokking - rechter gebonden door prijsformule, tenzij onbillijk resultaat - “texas shoot out” en andere varianten (ii) Volgrecht - minimumdrempel - zelfde prijs [en voorwaarden] - sanctie : putoptie [of verbod overdracht >< artikel 510 W.Venn.]

- gevaar voor onteigening aan niet-marktconforme prijs (iii) Volgplicht - minimumdrempel - gevaar voor onteigening aan niet-marktconforme prijs - sanctie : calloptie (iv) Gezamenlijke verkoop: onderhands, begeleide verkoop (“auction”), openbaar bod tot verkoop (“ipo”) - gezamenlijke aanstelling investment banker - vaststelling referentiewaarde - recht van inkeer in functie van ontvangen biedingen - [voorkooprecht : risico dat kandidaat-kopers afhaken]