MIPEX en monitoren van integratie Rob Bijl Sociaal en Cultureel Planbureau Expertmeeting FORUM/British Council,Utrecht - 22 november 2007

* Migrant Integration Policy Index - MIPEX * Jaarrapport Integratie (incl. Integratiekaart): tweejaarlijks overzicht van de positie van niet-westerse allochtonen in de smenleving * European Project Immigrants Integration Indicators: ontwikkelen van een gemeenschappelijk systeem van indicatoren om integratie van immigranten in Europa te meten

Common Agenda for Integration EC, sept 2005: Integratie van ‘third country nationals’ in de EU Common basic principles: -Integratie is een dynamisch tweerichtings- proces van wederzijdse aanpassing door immigranten en inwoners van de lidstaten -Integratie impliceert respect voor de basiswaarden van de EU -Werkgelegenheid is de sleutel tot integratie -Basiskennis van taal, geschiedenis en instituties van het gastland is onmisbaar voor integratie -Onderwijs is essentieel om immigranten voor te bereiden op succesvolle deelname in de samenleving -Overige: Toegang tot instituties op gelijke basis, stimuleren van interactie, anti-discriminatie

1. MIPEX: - meet wet- en regelgeving per land op 6 terreinen - zet af tegen Europese standaarden - per land 2 –3 beoordelaars - vat samen in indexscore 2. Jaarrapport Integratie: - meet feitelijke objectieve situatie van allochtonen op 10 terreinen - geeft ontwikkelingen in de tijd, trends en cohorten - onderscheidt etnische groepen/ 1ste en 2de generatie / migratieachtergrond

3. European common system of indicators: - zoekt indicatoren voor feitelijke objectieve leefsituatie van allochtonen op relevante maatschappelijke terreinen - vergelijkbaarheid tussen landen: uniformiteit van definities - beschikbare (registratie) data over meerdere jaren: monitoren van ontwikkelingen

Indicators on Immigrant Integration - I3 project -Europese Commissie financier -6 lidstaten: Nederland, Duitsland, Spanje, Portugal, Italië, Denemarken. Doel: bijdragen aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijk systeem van indicatoren om integratie van immigranten in Europa te meten.

INDIVIDUAL : makes CHOICES and creates OPPORTUNITIES - predisposing factors: migration,motive, past traumas - humancapital: prior education, sex, age, personality - social capital: social networks SOCIETY : offers OPPORTUNITIES, makes DEMANDS and imposes RESTRICTIONS - legislation and regulations relating to the rights of immigrants - viewpoints, perception of migrants - economic context; resources A CQUISITION OF BASIC KNOWLEDGE AND SKILLS : - language skills - social orientation SOCIAL RELATIONSHIPS between individuals from ethnic minorities and individuals from the autochthonous Dutch population: - inter-ethnic contacts - level of focus on the own group, transnationalism extent and speed of PARTICIPATION in SOCIAL DOMAINS - political - socio-economic: labour, education, housing, healthcare - cultural Integratieprocessen

MIPEX pag.4: “Although government policy is only one of the factors which affect integration, it is vital because it sets the legal and political framework within which other aspects of integration occur” -Is dit niet een overschatting van invloed van beleid? -Kracht van human en social kapitaal? -Invloed van economie? -‘counterfactual’: veronderstel dat er géén beleid was geweest -Mogelijke negatieve effecten van beleid?

Nut en noodzaak van monitoren op Europees niveau -meten van verschillende effecten van verschillend integratiebeleid -volgen van het complexe integratieproces, ongeacht of beleid een rol speelt -beter inzicht in (verschillen) integratieprocessen: per groep, per generatie,per maatsch. domein - inzicht in de mate waarin ‘niet-integratiebeleid’ (bijv. onderwijsbeleid) wel/niet bijdraagt aan integratie en gelijke kansen voor migranten

Wat is haalbaar onder de huidige omstandigheden? - definities: Wat is een migrant? Wat is integratie? Wie bepaalt dat? - theoretisch kader: welke maatschappelijke domeinen zijn relevant? Welke indicatoren zijn relevant? - welke vergelijkbare gegevens zijn beschikbaar in welke landen: registraties, surveygegevens, kwalitatieve informatie

Keuzecriteria indicatoren: pragmatisch! beperkt aantal, dit betekent prioriteiten stellen focus op resultaatsindicatoren (wat is bereikt, performance/output/outcome), niet op proces (welk beleid, hoeveel middelen ingezet) permanente beschikbaarheid van de gegevens: met eenmalige meting (bijv. survey) zijn geen ontwikkelingen in de tijd vast te stellen. Sterke voorkeur voor registraties. vergelijkbaarheid tussen Europese landen moet mogelijk zijn: > NL en DK koplopers met betrouwbare en permanente databestanden > PT en D middenpositie in beschikbaarheid data > I en S nog zéér beperkt gegevens voorhanden

Resultaat - consensus over ‘key areas’ (cf. EU Agenda for Integration): 1. werkgelegenheid, 2. onderwijs, 3. basiskennis over de samenleving (incl. taalvaardigheid) Twee lijsten met indicatoren: 1. short-term immediate indicators: basic, necessary, realistic and national scope 2. medium/longterm potential indicators: dienen nog databronnen voor ontwikkeld te worden in de diverse landen

MIPEX? Definitiekwesties: ‘migrants’ is geen eenduidige, geen homogene groep en geen voor integratiebeleid hanteerbare term. Gebruikswaarde voor (evaluatie van) beleid: nut en noodzaak? - papieren werkelijkheid? - vaak specifiek groepsgericht beleid nodig - hoe houdbaar zijn de gehanteerde Europese standaarden? Landen verschillen qua startpositie/kwalificatie van hun migranten Scoring: - subjectiviteit: 2 – 3 beoordelaars - validiteit: bijv. : Family reunion: hoe minder regels hoe beter/hogere score. Werkelijkheid is weerbarstiger: bijv. voorkómen van kansarme migranten. - voor- en nadelen van een index: vergelijkbaarheid vs. verlies van relevante onderscheid