Ontsluiting in de netwerkcultuur Metadatacreatie : trends en ontwikkelingen Annemieke de Jong Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

Stelling: steeds meer metadata wordt geproduceerd buiten het ‘professionele’ domein Doelbewust en onwillekeurig Automatisch en manueel Tijdelijk en permanent Embedded, opgeslagen in databases Formele en inhoudelijke gegevens Lagere en hogere semantiek

Drie belangrijke trends in de ontsluiting van av-materiaal en andere documentaire informatie 1. De annotatie komt naar ons toe (‘digital workflow’) 2. De annotatie genereert zichzelf (‘automated indexing’) 3.De gebruiker annoteert (‘user generated metadata’)

1. Digital workflow De annotatie die naar ons toekomt

De produktieketen Stap 1 : (programma)concept Stap 2 : planning en research Stap 3 : productie Stap 4 : postproductie Stap 5 : publicatie Stap 6 : archief/ documentatie afd. Stap 1 : (programma)concept

Metadata-creatie in de workflow Embedded en los, tijdelijk en permanent, doelbewust en onwillekeurig, formele en inhoudelijke gegevens, hogere en lagere semantiek Dynamisch, decentraal, ‘write once, read/edit many’ Door technici, redacteuren, productiemedewerkers, rechtenhouders etc. Technische, administratieve, procesgerelateerde en inhoudelijke metadata (on) gestructureerde import in de archief- of documentatieomgeving Correctie, completering, classificatie, verrijking en contextualisering door de professionals

2. Automatisch indexeren De annotatie die zichzelf schrijft

Beeldherkenning Spraakherkenning: transscript MPEG-1 file Storyboard Automatisch gegenereerd zoekresultaat Automatisch gegenereerd zoekresultaat Captions

Automatisch gegenereerde context informatie

Metadata-creatie door algoritmen Automatisch, doelbewust, permanent, hogere en lagere semantiek Vormkenmerken (camerabewegingen, wipes, transities) Tekst in captions, logo’s en inserts; transcript gesproken woord & voice-over Personen, objecten, settings Contextinformatie in het netwerk Koppeling thesaurus, classificatiesysteem Correctie, classificatie, verrijking en contextualisering door de professionals

3. De gebruiker beschrijft User generated metadata

1 De Expertontsluiting Het laten ontsluiten van materiaal door externe catalogiseerders die deskundigheid bezitten op een specifiek terrein, bijv. onderwijsdidactiek, mediahistorie of de kunsten

Teleblik : beschrijven voor onderwijsgebruikers

2 Crowdsourcing Taken van archivarissen en documentalisten (research, beschrijven) worden uitgevoerd door online gebruikers, door middel van een open oproep om bijdragen

Haags gemeentearchief: informatie geven over foto’s

Nationaal Archief : commentaar geven in de Beeldbank

Metadata creatie door gebruikers I Doelbewust, permanent, inhoudelijke gegevens, hogere semantiek Inzet kennis gebruikers Via , online formulieren of in de database Kostenbesparend, Interactief ; betrokkenheid gebruikers (groepen) Gebruiker leren kennen Correctie, classificatie en contextualisering door de professionals

3 Social tagging (hier) Het online toekennen van trefwoorden aan gedigitaliseerde objecten uit bestaande culturele collecties door het grote publiek

Steve Museum VS – schilderijen taggen

BBC Radio: taggen van audio clips

Metadata creatie door gebruikers II Kostenbesparend Interactief; betrokkenheid, coherentie gebruikers Meerdere gezichtspunten Gebruiker leren kennen (tbv profiling) Verbanden tussen gebruikers (tbv recommendation) Correctie, classificatie en contextualisering door de professionals ???

‘Taxonomy’ vrs ‘Folksonomy’ ‘Aristoteles & Dewey’ vrs the fans van free tagging Gezichtspunt van de gebruiker = intentie van de auteur Meerdere gezichtspunten Betekenis = relatief Hoe meer tags, hoe meer impliciete informatie Context en verbanden door middel van filtering en clustering

Samenvattend 1.In de digitale produktieomgeving zal steeds meer metadata automatisch worden geïmporteerd in het archief- en documentatiedomein 2.Technieken voor automatische indexering gaan een steeds betere toegang bieden tot beeld-, tekst- en spraakelementen 3. Gebruikers dragen steeds actiever bij aan het beschrijven en ontsluiten van culturele collecties

Nut ontwikkelingen Economische belangen, efficiëncywinst Snelle verwerking en beschikbaarsteling van digitaal werkaanbod Toegang bieden aan groeiende groepen gebruikers Inzetten kennis van gebruikers bij ontsluiting collecties Manier om usercommunities te organiseren Meer (inter) actieve presentatie collecties Versterken culturele en maatschappelijke rol collecties

Gevolgen voor het professionele domein Metadata creatie als gemeenschappelijke activiteit Gebruik van professionele standaarden zal verminderen; meer recall, minder precisie Catalogusinformatie zal in vele nieuwe contexten terugkomen Vermengd met andere professionele beschrijvingen en met ‘user generated metadata’ De catalogus als proces, als ‘open source’ Overbrugging van het ‘semantic gap’ Nieuwe focus voor de archivaris en documentalist

Wat gaan we nog zelf doen? Professionele metadatering in de netwerkcultuur

Trend 1 Digital workflow Wij: metadata management Selectie en structurering van metadata uit de workflow Ontwikkelen en promoten catalogiseringsstandaarden Metadatadefinities en modellen, beschrijvingsregels Thesauri & trefwoordlijsten Verrrijking, contextualering en thematisering van collecties Toevoegen ‘kwaliteit’ and lange termijn perspectief

Trend 2 Automatisch idexeren Wij : hogere semantiek, correctie en research input Automatisch indexeren is ‘quick’ maar (nog) ‘dirty’ Beschrijven semantische content en context Samenwerken in (inter)nationale research programma’s Inbrengen eindgebruikersbehoeften in ontwikkeling software voor AI Toevoegen ‘subjectiviteit’ : AI is te ‘objectief’

Trend 3 Gebruikersparticipatie Wij : initiëren, structureren en coördineren Inventariseren behoeften verschillende gebruikersgroepen Structureren en arrangeren van thema’s en communities Trefwoordlijsten, authority lists en thesauri Onderscheiden persoonlijke metadata van professionele metadata, creëren multiple access points Toevoegen van ‘objectiviteit’: gebruikers zijn te ‘subjectief’

Ontsluiting in de netwerkcultuur Metadatacreatie : trends en ontwikkelingen Annemieke de Jong Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid