Controle van bijkomende variabelen

Controle van bijkomende variabelen door DESIGN Randomisatie (“verzekering”) Matching Compenseren/Counterbalancing (controle voor opvolgingseffekt (sequencing)) door STATISTISCHE ANALYSE Partiële correlatie

Controle door randomisatie Randomisatie (“verzekering”) Steekproef Toewijzing aan experimentele condities Random getallen 2219 2547 9320 4200 8701 3862 9921 4212 3979 6145 9230 2632 4359 3515 1141 2401 0507 6358 1531 4556 3801 7299 6979 1175 8269 4415 4622 7513 8128 6505 4584 8470 0819 2745 6642 5577 9002 8110 2063 9352

Controle door matching Variabelen constant houden in alle condities Viseert deelpopulatie (# cases?, veralgemening resultaten?) Bijkomende var behandelen als onafhankelijke var Yoked control (var toedienen zelfde temporele sequentie) Vb: stress en maagzweren: 2 aapjes krijgen schokken, 1 kan vermijden, andere ondergaat alleen Deelnemers gelijkstellen Precision control (case-by-case: lft, sex, echtelijke status, ...), nuttig als matching vars (sterk) correleren met onafhankelijke var Frequency control (bijkomende variabelen hebben zelfde verdeling in onderscheiden condities), nadeel: combinaties van vars verschillen ...

Controle door compenseren Compenseren/Counterbalancing (controle voor opvolgingseffekt (sequencing)) volgorde effekt (leereffekt door ervaring in voorgaande condities) carry-over (prestatie in een conditie beïvloedt prestatie in latere condities): lineair / niet lineair intrasubject (ABBA) intragroup counterbalancing = volgorde variëren voor verschillende parallelle groepen onvolledige counterbalancing elke conditie moet even vaak op elke plaats komen elke conditie moet even vaak voorafgegaan en gevolgd worden door elke andere conditie Volgorde 1ste sequentie bepalen: 1,2,n,3,n-1,4,n-2, ... Volgende: alles +1, indien oneven aantal sequenties: ook omgekeerde toevoegen

Controle van deelnemereffekten Dubbel blind placebo model alle deelnemers krijgen (ogenschijnlijk) dezelfde onafhankelijke variabele Misleiding deelnemers een “valse” hypothese meegeven opdat ze niet zelf ieder een eigen hypothese zouden bedenken (cognitieve placebo) Verdoezeld experiment deelnemer beseft niet dat die deel uitmaakt van een experiment Onafhankelijke meting van afhankelijke variabele in situatie die deelnemer niet verbindt met het eigenlijke experiment Controle door procedure / controle van interpretatie door deelnemer retrospectief verbaal rapport (exit interview) gelijktijdig verbaal raport (“luidop denken” tijdens experiment) sacrifice groups elke groep wordt op een ander punt tijdens het experiment ondervraagd

Controle van onderzoekerseffekten Controle op codeerfouten bewustmaking meerdere observatoren observator weet niet in welke conditie deelnemers zitten Controle op Experimenter Expectancy Error Blind technique Partial blind technique (nadat alle instructies gegeven werden wordt getost voor conditie) Automatisering

Between- / Within-subjects Between-subjects design elke deelnemer neemt deel aan slechts 1 experimentele conditie analyse betreft vergelijking van resultaten van de deelgroepen van deelnemers voor de verschillende condities Within-subjects design elke deelnemer neemt deel aan alle condities analyse betreft vergelijking van de resultaten van alle deelnemers voor de onderscheiden condities

Niet-Experimentele designs One-Group After-Only One-Group Before-After Nonequivalent posttest-only

Randomized Two-Group Design

Before-After Two Group Design

Solomon Four-Group Design

Factorial Design

Repeated Measures

Static-Group Comparison Design

Pretest-Posttest Nonequivalent Control Group Design

Regression-Discontinuity Design

One-Group Pretest-Posttest Design

Interrupted Time-Series Design

Replicated Interrupted Time-Series Design