SBVR en CogNIAM in de praktijk door Harry Habets Huub Gillissen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 1

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Inleiding Wie zijn wij Wat is Kenniskunde Wat is SBVR Wat is CogNIAM Samenhang De Kennisdriehoek De bachelor opleiding Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 2

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Wie zijn wij Harry Habets Vanaf 1983 diverse functies bij het CBS Bachelor studie op basis van kenniskunde in 2005 Huub Gillissen Sedert 1982 bij het CBS verantwoordelijk voor het ABR proces 2005 de Bachelor op basis van kenniskunde afgerond Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 3

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Wat is kenniskunde? Kenniskunde is een generieke vaardigheid toegevoegd aan lezen, schrijven en rekenen, in beginsel voor iedereen Met Kenniskunde kan door structurering van kennis en informatie, sneller worden overgegaan tot het toepassen en benutten van de (bedrijfs)kennis en het oplossen van problemen Kenniskundegebruikers hoeven slechts een beperkte verzameling vaardigheden te leren (die breed toepasbaar zijn). Kenniskunde is volledig gebaseerd op natuurlijke taal. Kenniskunde bevordert een werkwijze die fouten structureel minimaliseert (vanwege concrete communicatie en foutendetectie voorschriften). Kenniskunde gebruikt continue, systematisch ingebouwde kwaliteitscontroles (zie Kenniskunde stappen). Kenniskunde is ook een leermethode en de vaardigheden zijn breed toepasbaar (analyse inzicht). Kenniskunde biedt een referentiekader (het kennisreferentiemodel) waarin alle kennis kan worden ondergebracht. Kenniskunde levert in tegenstelling tot veel gebruikte methodes in de ICT sector eenduidige en reproduceerbare resultaten van informatie analyse. Kenniskunde leert de gebruikers in begrijpelijk Nederlands de juiste vragen stellen vanuit een analyse oogpunt (je krijgt een scherpere kijk op zaken en vraagt die dingen die belangrijk zijn). Kenniskunde is de manier om snel en efficiënt tot de kern van de zaak door te dringen (vanwege de compleetheid en brede toepasbaarheid van de methode). Kenniskunde leert mensen om concreet te zijn. Kenniskunde biedt de mogelijkheid om onderwerpen, waar je nog geen kennis van hebt, snel tot je te nemen (pikt de belangrijke dingen eruit dankzij o.a. het kennisreferentiemodel). Kenniskunde is uitermate doeltreffend als basis om andere vakken veel sneller en beter mee te leren (zeker als deze op de wijze van Kenniskunde gestructureerd zijn). Met Kenniskunde kan door structurering van de kennis en informatie sneller worden overgegaan tot het toepassen en benutten van de kennis en het oplossen van problemen. Tevens is het met behulp van Kenniskunde mogelijk kennis effectiever toe te passen, nauwkeurigheid en zorgvuldigheid te verbeteren en beter te communiceren. De methode die gebruikt wordt is helder en bestaat uit vaardigheden en voorschriften die door iedereen aan te leren en te gebruiken zijn. Door de universele benadering is Kenniskunde toepasbaar op alle vakgebieden waar sprake is van kennis en informatie. Kenniskunde wordt ook wel een informatieanalysemethode, een kennisstructureringsmethode, een leerversneller en een communicatieverbeteraar genoemd. Kenniskunde heeft in zijn dertigjarige ontwikkeling een aantal voorgangers gekend waarvan de bekendste UK, UI en NIAM zijn. (Bron PNA) Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 4

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Wat is SBVR? Semantics of Business Vocabulary and Business Rules 11 december 2007 een officiële standaard bij OMG Kennisborging mogelijk in een standaardtaal Geheel onafhankelijk van de technologie Vergelijkbaar met een universele notatiewijze om bedrijfskennis te borgen Bedrijfskennis beheersen zonder dubbelingen, overbodigheden, tegenstellingen of verouderingen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 5 5 5

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Wat is CogNIAM? CogNIAM is de op kenniskunde gebaseerde methodologie voor SBVR; CogNIAM (Cognition enhanced NIAM) is een verdere uitwerking van NIAM (Natuurlijke taal Informatie Analyse Methode) Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 6

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Kennisdriehoek Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 7

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Samenhang CogNIAM Knowledge - Triangle Knowledge structuring Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 8

SBVR ->Kennisdriehoek Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen SBVR ->Kennisdriehoek SBVR SBVR Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 9 9 9

PNA Training ism Hogeschool PBNA Accreditatie voor integratie in 2006 Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen De opleiding Geïntegreerde bachelor Opleiding System Engineer op basis van natuurlijke taal verzorgd door PNA Training ism Hogeschool PBNA Accreditatie voor integratie in 2006 Basis is 4 modules , F1, F2, K1 K2 Geen automatiseringskennis nodig, wel enig logisch inzicht Alle volgende modules gebaseerd op eerste 4 vakken Modules in samenspraak met CBS Intensieve begeleiding door docent Praktijkvak: in samenspraak met sectormanager/taakgroepchef. Doel het behouden van kennis. Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 10

Doel Eenheden Relatie tussen eenheden Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen CBS in het kort Doel Eenheden Relatie tussen eenheden Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 11

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Doel van het CBS Het verzamelen en bewerken van gegevens met als doel het publiceren van statistieken ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 12

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Eenheden van het CBS Broneenheden Juridische eenheden (CBS persoon) Bedrijfseenheden Ondernemingengroepen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 13

Relatie tussen eenheden Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Relatie tussen eenheden OND 1 BE 1 BE 2 BE 3 Splits Bundel JE 1 JE 2 JE 3 JE 4 JE 5 JE 6 JE 7 Bundel/splits BRE 1 BRE 2 BRE 3 BRE 4 BRE 5 BRE 6 BRE 7 BRE 8 BRE 9 BRE A KvK BD Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 14

Statistische informatie Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Statistische informatie Slagerij Janssen Omzet 2003 € 100.000 Verwerken en de-identificeren Slagerij Rutt Omzet 2003 € 50.000 Slagerijen Omzet 2003 € 225.000 Van Bal Slagerij Omzet 2003 € 75.000 Bakkerij het Stokbroodje Omzet 2003 € 80.000 Bakkerij het Graantje Omzet 2003 € 50.000 Verwerken en de-identificeren Bakkerijen Omzet 2003 € 155.000 De gegevensverzameling in vogelvlucht. sterk vereenvoudigde weergave Het CBS geeft informatie over een specifieke groep, bv. bakkerijen (dit is de SBI 1581, Broodfabrieken, brood- en banketbakkerijen met verkoop in winkel) heeft een omzet in 2003 van 155.000 euro. Bakkerij Frans Omzet 2003 € 25.000 Individuele gegevens Statistische informatie over groepen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht

Statistische informatie Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Statistische informatie EenheidId Periode VariabeleNaam Activiteit Waarde EnquêteWaarde Verwerken en de-ïdentificeren 12345 2003 Omzet Slagerijen 100.000 67899 50.000 56565 75.000 Bij de slagerij met eenheid 12345 is in 2003 een Omzet geregistreerd van 100.000 Euro. Periode VariabeleNaam Activiteit Waarde StatistischeWaarde * 2003 Omzet Slagerijen 225.000 In 2003 bedraagt de totale Omzet bij de Slagerijen 225.000 Euro.

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Praktijkvoorbeelden Bestaande applicatie (hart v/h ABR) Nieuwe applicatie (Congo) Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 17

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Bestaande applicatie Opdracht Doel Aanpak Opzet Resultaat Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 18

Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Opdracht Maak voor zowel eindgebruikers alsmede de IT-wereld een heldere beschrijving van het ABR (centraal register), waarbij de structuren en begrippen duidelijk naar voren komen Werkwijze in het kort: Elke statistiek heeft haar eigen (externe) bronnen en vragenlijsten welke met behulp van haar eigen controlemiddelen worden gecontroleerd en eventueel gecorrigeerd. Daarna volg nog een algehele controle waarna wordt gepubliceerd. Vergelijk tussen de diverse statistieken vond niet of zelden plaats. Vonden ze plaats dan duurde het heel erg lang voordat de data beschikbaar was, werden de vergelijkingen naar eigen goeddunken (op basis van de eigen ervaring en kennis) uitgevoerd. Hierdoor werden inconsistenties tussen de verschillende statistieken niet of niet tijdig opgemerkt, met alle gevolgen van dien. Geschat werd dat het verzamelen van de data voor het confrontatie ongeveer 15 werkdagen in beslag neemt. De Applicatie maakt het mogelijk om op elk gewenst moment een zogenaamde confrontatie uit te voeren. De benodigde informatie wordt aan de hand van een paar kenmerken opgehaald en gepresenteerd. Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 19 19

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Doel Een compleet beeld van de structuren Heldere beschrijving van het systeem Voor IEDEREEN begrijpelijk Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 20 20

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Aanpak Inventarisatie huidig systeem (circa 3800 variabelen, kolommen of rubrieken) Gesprekken met eindgebruikers en IT-wereld Beschrijving systeem, waarbij voorbeelden veelzeggend zijn Feedback koppeling met her-ontwerpgroep Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 21 21

Inhoudsvoorbeeld Losse JE Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Opzet OND 1 GROTE KAASUNIE BV Inhoudsvoorbeeld Losse JE BE 1 GROTE KAASUNIE BV JE 1 JE 2 PENSIOENKAAS B.V. GROTE KAASUNIE BV BRE 1 BRE 2 BRE 3 OUDE KAAS PENSIOEN GROTE KAASUNIE BV PENSIOENKAAS B.V. BD KvK Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 22 22

Inhoudsvoorbeeld Bundel Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Opzet OND 1 JANSSEN HOLDING BV Inhoudsvoorbeeld Bundel JANSSEN HOLDING BV BE1 Bundel JE 1 WERKMY JANSSEN BV JE 2 JANSSEN HOLDING BV JANSSEN HOLDING BV BRE 1 BRE 2 BRE 3 BRE 4 WERKMY JANSSEN BV JANSSEN HOLDING BV HOLDING JANSSEN BV Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 23 BD KvK 23

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (bestaand) Onze ervaring Vragen Resultaat 756 begrippen en daarbij horende begripsomschrijvingen 422 Variabelen 56 Feittypediagrammen 254 Zinsjablonen 198 Beperkingsregels 15 Afleidingsregels Tijdwinst: Op dit moment zijn 250 grote ondernemingen Was: 15 dagen * 250 ondernemingen = 3.750 mandagen Nu: Incidenteel 52 mandagen voor updateproces Incidenteel 50 mandagen voor aanpassingen Confronteren ..enkele minuten zonder beperkingen op ondernemingen Winst: 3.600 mandagen werk! Per jaar wel te verstaan Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 24 24

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Nieuwe applicatie Opdracht Doel Aanpak Opzet Resultaat Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 25

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Opdracht Ontwerp een geautomatiseerd systeem voor de ondernemingenbeheerders waarbij de diverse, binnen het CBS aanwezige en raadpleegbare, bronnen bijeengebracht worden om een gewenste vergelijking uit te kunnen voeren Werkwijze in het kort: Elke statistiek heeft haar eigen (externe) bronnen en vragenlijsten welke met behulp van haar eigen controlemiddelen worden gecontroleerd en eventueel gecorrigeerd. Daarna volg nog een algehele controle waarna wordt gepubliceerd. Vergelijk tussen de diverse statistieken vond niet of zelden plaats. Vonden ze plaats dan duurde het heel erg lang voordat de data beschikbaar was, werden de vergelijkingen naar eigen goeddunken (op basis van de eigen ervaring en kennis) uitgevoerd. Hierdoor werden inconsistenties tussen de verschillende statistieken niet of niet tijdig opgemerkt, met alle gevolgen van dien. Geschat werd dat het verzamelen van de data voor het confrontatie ongeveer 15 werkdagen in beslag neemt. De Applicatie maakt het mogelijk om op elk gewenst moment een zogenaamde confrontatie uit te voeren. De benodigde informatie wordt aan de hand van een paar kenmerken opgehaald en gepresenteerd. Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 26

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Doel Meer samenhangende data tussen de diverse enquêtes Creëren van uniformiteit met betrekking tot controleren Plausibiliteit controles effectiever en efficiënter uitvoeren Gestandaardiseerde verantwoording van uitgevoerde vergelijkingen door middel van vooraf gedefinieerde controles Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 27

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Aanpak Inventarisatie van de ‘oude’ werkwijze Beschrijven van begrippen in helder Nederlands Inventarisatie van wensen en eisen op basis van concrete voorbeelden. Zowel voor de gebruikers als ook voor het management Inventarisatie van de interne beschikbare bronnen en de daarbij horende bronbeschrijvingen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 28

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Opzet Data uit meerdere bronnen Variabelen getransformeerd naar uniforme variabelen Vooraf gedefinieerde controles Uniforme rapportage Management tool Generiek systeem Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 29 29

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen De oude manier van vergelijken concerncoördinator ABR 1 2 5 Rapport 6 4 Enquête gegeven 3 confrontatie handmatig. bepaalt handmatig vanuit het ABR de informatie over de statistische eenheden (onderneming of bedrijfseenheid), bijvoorbeeld het aantal werkzame personen op een specifiek moment. Hiervoor zoekt hij eerst in het ABR het betreffende nummer op, registreert de gewenste gegevens, voornamelijk op papier in klad. Wat hij noteert is afhankelijk van zijn eigen richtlijnen. Hij vraagt, schriftelijk of mondeling, aan de statistische afdelingen specifieke informatie over zijn geselecteerde statistische eenheden. Hij krijgt al dan niet mondeling of schriftelijk de gevraagde informatie. Hij registreert de opgevraagde gegevens in Excel of Word en voert hierop zijn analyse uit. Tenslotte rapporteert hij zijn bevindingen en bergt dit op in het dossier van de betreffende statistische eenheid. Zoals u ziet wordt weinig of niets vastgelegd, in ieder geval niet volgens bepaalde voorschriften. Alleen dat wordt vastgelegd, elektronisch of op papier, wat de concerncoördinator van belang acht. Het management heeft geen eenvoudige toegang tot de voortgang en kan zeer zeker niets vertellen over de kwaliteit van de statistische informatie. Het management kan wel de afzonderlijke rapportages bekijken, door de betreffende dossiers te lichten en zijn eigen waardeoordeel te geven over de kwaliteit van de statistische data en de kwantiteit van het aantal uitgevoerde confrontaties. Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Nieuwe wijze van vergelijken Voorschriften 3 4 ABR Enquête A Enquête B Enquête C CDC tabellen 5 2 concerncoördinator Vooraf gedefinieerde geconstateerde verschillen 6 Monitoren 8 1 Rapportage 7 Hoe denken wij over het uitvoeren van een confrontatie: Alle statistische bronnen, ABR enq A B en C, zijn elektronisch raadpleegbaar via de CDC door een confrontator. De confrontator krijgt de (vooraf bepaalde) benodigde gegevens elektronisch geleverd via de CDC.-tabellen De confrontator voert een confrontatie uit aan de hand van de gezamenlijke vooraf opgestelde voorschriften. De CDC constateert verschillen, die vooraf gedefinieerd zijn. De confrontator verklaart die verschillen door gebruik te maken van vooraf gedefinieerde verschillen én deze met eigen bewoordingen te verklaren (later komen wij hierop nog terug bij de sheet ‘Kwaliteit’). De verschillen afkomstig uit de CDC én de bevindingen van de confrontator worden op een standaard wijze gerapporteerd. Het management kan de voortgang van de uitgevoerde confrontaties en rapportages monitoren (later komen wij ook hierop terug bij sheet ‘management’). 9 Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden (nieuw) Onze ervaring Vragen Resultaat 801 begrippen en daarbij horende begripsomschrijvingen 264 Variabelen 68 Feittypediagrammen 267 Zinsjablonen 268 Beperkingsregels 38 Afleidingsregels Tijdwinst: Op dit moment zijn 250 grote ondernemingen Was: 15 dagen * 250 ondernemingen = 3.750 mandagen Nu: Incidenteel 52 mandagen voor updateproces Incidenteel 50 mandagen voor aanpassingen Confronteren ..enkele minuten zonder beperkingen op ondernemingen Winst: 3.600 mandagen werk! Per jaar wel te verstaan Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 32

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Onze ervaringen Algemeen Positief Aandachtspunten Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 33 33 33

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Algemeen Volledig volgens kenniskunde (CogNIAM) beschreven systeem Volledige, in helder Nederlands, beschrijving van het systeem De informatie sneller en compleet beschikbaar Uniformiteit in presentatie en foutdetectie Tijdwinst: Op dit moment zijn 250 grote ondernemingen Was: 15 dagen * 250 ondernemingen = 3.750 mandagen Nu: Incidenteel 52 mandagen voor updateproces Incidenteel 50 mandagen voor aanpassingen Confronteren ..enkele minuten zonder beperkingen op ondernemingen Winst: 3.600 mandagen werk! Per jaar wel te verstaan Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 34

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Positief Gebruikers vinden zich serieus genomen, ze krijgen wat ze willen en in hun taal het structureel werken met concrete voorbeelden en het verwoorden ervan Discussie over de inhoud van een begrip wordt productief uitgevoerd IT is nu zeer te spreken over de beschrijving Kenniskundige beschrijving als onderdeel van kwaliteitsborging Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 35 35 35

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Aandachtspunten Begrippen moeten onderhouden worden en vergt tijd Aanpassingen aan het systeem moeten ook geregistreerd worden Lobby voor een registratiepakket Enige kennis van Doctool is vereist Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 36

Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht Inleiding CBS in het kort Praktijkvoorbeelden Onze ervaring Vragen Vragen Presentatie BRPN 9 september 2008 Utrecht 37