Calvijn
Jean Cauvin (1509 - 1564) Sterk beïnvloed door Luther en Zwingli. Man van de tweede generatie Studeerde theologie in Zwitserland. Jean Cauvin (1509 - 1564)
Zwingli Zwingli (1484-1531) Zwitserse hervormer: Tegen wantoestanden in de katholieke kerk Gelooft niet in werkelijke aanwezigheid van Christus in de hostie Daarmee is Calvijn het eens
Calvijn had grote invloed door zijn boek Institutio christianae religionis (1536) = Onderricht in de christelijke godsdienst). Van 1536-dood 1564 aan blijven werken
calvinisten: de bijbel van het allergrootste belang alleen de doop en de avondmaalsviering gehandhaafd (sacramenten) verwerpen alle niet-bijbelse tradities: Celibaat Heiligenverering (vooral die van Maria) Aflaten Velen zijn geroepen, weinigen uitverkoren: God is almachtig en is onkenbaar, de mens heeft geen weet van zijn plannen Predestinatieleer (door volgelingen uitgewerkt)
Verschil Luther en Calvijn de verlossing van de mens staat centraal Calvijn: de almacht en alomtegenwoordigheid van God.
Organisatie: strakke organisatie van de calvinistische kerk (Luthersen: onder bisschoppelijk gezag gebleven) kerkvergaderingen waarbij de plaatselijke kerken niet door regionale overheerst mochten worden
Politiek: Als het geloof in het gedrang kwam, sluit Calvijn verzet tegen de hoge overheid niet geheel uit. (een echte Verzetstheorie werd pas door zijn volgelingen tijdens de Franse godsdienstoorlogen (1562-1598) volledig uitgewerkt). Théodore Béza Du droit des magistrats sur leurs subjets (1575)
Politiek 2 De Standen of Staten die in Frankrijk en Nederland het volk bij de soeverein vertegenwoordigden mochten zich verzetten. uit Institutio: " Wanneer de overheid iets gebiedt dat indruist tegen de geboden van God, dan is zij geen achting waard.“ "Wat de gehoorzaamheid betreft aan hen die boven ons gesteld zijn, moet er altijd één uitzondering worden gemaakt: dat is dat zij ons niet mag afhouden van de gehoorzaamheid aan Hem, voor wiens geboden de bevelen van alle vorsten moeten wijken ..... Het inschakelen van de Staten en de lagere magistraten bij het verzet tegen de tirannie was een meesterlijke greep. Daardoor bouwde Calvijn het verzetsrecht in in de politiek en in de constitutionele opbouw van de staat.
In 1561, een jaar voor het uitbreken van het gewapende conflict, schreef hij over Daniël in de leeuwenkuil, die liever God gehoorzaamde dan de mens (en dan ook op wonderbaarlijke wijze ongedeerd bleef, gered werd). in een preek in 1562 zou hij ook alle personnes privés een recht van verzet tegen de tirannie hebben toegekend. Toch hebben deze laatste gedachten geweldige invloed uitgeoefend in heel Europa.
Calvijn en het recht op verzet in principe: onderworpen aan de overheid tenzij goddeloos Calvijn was voorstander van recht op opstand? door lagere magistraten = Standen/Staten (ms. zelfs pers. privés)
calvinisme bleek dynamischer dan lutheranisme te zijn, vooral van hieruit inspiratie tot verzet. Het calvinisme ontwikkelde zich tot de grootste macht van het protestantisme. Het vormt de religieuze levensbasis in grote delen van de VS. Tegenwoordig 2 x zoveel calvinisten dan lutheranen.