Biografieën van thuislozen Tine Van Regenmortel en Barbara De Meyer

Stereotypes Cumulatieve stressvolle gebeurtenissen Materiële factor Affectieve of relationele factoren Persoonlijke factoren Institutionele factoren

Twee rode draden prominent aanwezig Letterlijk geen dak hebben Leven in marginale wooncircuits HUISVESTINGSPROBLEMATIEK

Geen wezenlijke bindingen Weinig of geen banden van betekenis met sociale omgeving Geen aansluiting met maatschappij Weinig voeling met zichzelf (wensen, verwachtingen, eigen zingeving) VERBINTENIS- OF ONTANKERINGSPROBLEMATIEK

Troaways : voelen zich “weggegooid” uit maatschappij “Dé thuisloze” bestaat niet Elk proces van thuisloosheid is uniek

Thuislozenpopulatie : Sterke dynamiek door globalisering van thuisloosheid Asielzoekers Uitgeprocedeerden Slachoffers van mensenhandel Toename van thuisloze vrouwen en kinderen Koppels gezinnen

Nooit gedacht TWEE GROTE GROEPEN *ruptuur: plotselinge gebeurtenis of breuk Thuisloos sinds kindertijd Langere tijd gewoon leven – ruptuur * - thuisloosheid Geen duidelijke ruptuur; cumulatie van stressvolle factoren

Belangrijke voorbeelden van rupturen Relatiebreuk Overlijden van belangrijke figuren uit de directe omgeving Verlies van werk Echtscheiding

Terugkeer is moeilijk! eigen individuele reactie Manier waarop de maatschappij met dit soort breuken omgaat Samenspel of interactie tussen maatschappij en individuele reactie

Een stapel ellende TWAALF RISICOFACTOREN: OPEENSTAPELING VAN NEGATIEVE GEBEURTENISSEN - leidt tot wanorde VERLIES- EN SCHEIDINGSERVARINGEN IN DE JEUGD - overlijdens - echtscheiding van ouders - niet door natuurlijke ouders grootgebracht - frequent verhuizen PROBLEMATISCHE GEZINSSITUATIE - afwezige ouders - conflicten met ouders of stiefouders - thuis buitengezet

MEER DAN ÉÉN PARTNERRELATIEBREUK Gevolgen: - moeizame contacten met eigen kinderen of kleinkinderen - conflicten rond alimentatie - zich afsluiten voor nieuwe relaties - grote angst om opnieuw gekwetst te worden AFBREKEN VAN SOCIALE CONTACTEN Niet altijd sprake van een conflict of breuk, maar men wil ouders, familieleden of vrienden niet tot last zijn = DESAFFILIATIE

VERBLIJF IN RESIDENTIËLE INSTELLINGEN = versterking van ontankeringsproces - moeilijker de contacten met het thuismilieu te onderhouden PSYCHISCHE OF PSYCHIATRISCHE PROBLEMATIEKEN - men geeft zijdelings aan dat men problemen heeft - men verwijst naar een psychiatrische opname - men verwijst naar de wens er een eind aan te maken - hopeloosheid - lage zelfwaardering - duidelijke nood aan psychische ondersteuning

Respect? VERSLAVINGSPROBLEMATIEKEN - drank - drugs - medicatie - stemmingsstoornissen VERSCHEIDENE CONTACTEN MET JUSTITIE - elke gevangenisstraf zorgt voor breukmoment - totaal onvoorbereide vrijlating - duidelijk gebrek aan nazorg of ontslagvoorbereiding

ZEER ONGUNSTIGE MATERIËLE LEEFOMSTANDIGHEDEN - werkloosheid - financiële armoede - schulden - slechte en/of onzekere woonomstandigheden ADMINISTRATIEVE EN BUREAUCRATISCHE NETTEN - uitkering of domicilie niet geregeld - gaat sterk doorwegen in geheel van stress-situaties en negatieve gebeurtenissen STIGMATISERING IN ONZE SAMENLEVING - ‘negatief’ etiket opgeplakt (gebruiker,werkloze,dakloze) - tast zelfrespect aan - neerwaartse spiraal

Berg op Aanzetting tot herankering: terugvinden van stabiliteit op vlak van Woonplaats Relaties Daginvulling

Omslagpunten (triggers) Langere periode op dezelfde plaats verblijven Hulpverlener waarme het ‘klikt’ Zekere vorm van bemoeizorg Opnieuw contact met familieleden Zorg voor eigen kinderen = grootste drijfveer om vooruit te willen Zinvolle dagbesteding Aandacht voor hobby’s en vrijetijdsbesteding

Zonder traject Problematische relatie met instituties Instellingsstructuur op gespannen voet met thuislozen- en straatcultuur Hoge prijs voor verblijf Onthaalcentra maken de rechten van thuislozen niet waar op vlak van Huisvesting Werk Zinvolle activiteit

Dualistische houding tegenover hulpverlening Groepsregels binnen voorziening kunnen het zelfrespect aantasten ; vb. Vroege avondklok voor mensen die lange tijd op straat hebben geleefd

Thuislozen missen in de “bed-bad-brood” filosofie de “B” van Betrokkenheid Begrip Belangstelling Begeleiding dient actiever op zoek te gaan naar positieve sociale rollen / positieve identiteiten van thuislozen

Huisloos Verschijningsvormen en omvang van thuisloosheid bepaald door Economische ontwikkelingen Sociaal-culturele evoluties Demografische processen Reactie van de overheid op demografische processen

Belangrijkste factoren: Begin jaren tachtig: Woningcrisis verstoorde evenwicht tussen vraag en aanbod Geen betaalbare woning voor laagste inkomensgroep & sociale huursector is zeer klein in België en Vlaanderen EIGEN HUIS EN THUIS IS CRUCIAAL ELEMENT IN PROCES VAN HERANKERING

Individualisering Brengt aantal risico’s op sociale uitsluiting mee: Individuen meer en meer op zichzelf aangewezen Vorm geven aan eigen leven Risico’s waarmee dit gepaard gaat word op het individu afgewend Familiale en echtelijke conflicten

Risico-indicatoren voor marginalisering (Judith Wolf) MACRONIVEAU Samenleving MESONIVEAU Instanties Buurt Groep Gezin hulpverlening MICRONIVEAU Individueel functioneren Marginalisering is het gevolg van een wisselwerking tussen factoren op de verschillende niveau’s

Relevant in het bestrijden van thuisloosheid zijn: Opvoedings- en gezinsondersteuning Opleiding en tewerkstelling Inkomen Schuldbemiddeling en adminstratie Huisvesting Gezondheidszorg Justitie Sociale netwerken Residentiële voorzieningen Opvangcentra voor thuislozen zelf

Algemene preventie REÏNTEGRATIE: samenwerkingsverbanden met aangrenzende sectoren onmisbaar op vlak van: Huisvesting Administratie en inkomen Gezondheidszorg Opleiding en tewerkstelling Sociale netwerken

Goed beleid ten aanzien van thuisloosheid Systematische preventie Niveau van lokale beleidsniveau Niveau van lokaal sociaal beleid

DIALOOG LEGT DE BASIS VOOR ALGEMENE PREVENTIE, OOK VAN THUISLOOSHEID Randvoorwaarden om afstemming en samenwerking op het instellingenniveau binnen en over sectoren te kunnen realiseren: Kerntakenbepaling Gelijkwaardige samenwerking in een netwerk DIALOOG LEGT DE BASIS VOOR ALGEMENE PREVENTIE, OOK VAN THUISLOOSHEID

Positieve beeldvorming erkenning van de persoon achter de thuisloze Garanderen van zijn sociale grondrechten Streven naar gelijkwaardigheid Creëren van voldoende keuzemogelijkheden om het eigen levenspad te kunnen invullen Contact met samenleving kan een positief ankerpunt zijn voor de thuisloze Gedeelde verantwoordelijkheid Wijze waarop men naar personen kijkt = bepalend voor het gedrag t.a.v. deze personen

Participatie op maat Door vaste vertrouwenspersoon Constante ondersteuning bij schakelmomenten Versterkt de kans op Continuïteit Integraliteit Transparantie van het hulpaanbod

Participatie is alleen functioneel als het bijdraagt: Op eigen persoon Op zijn omgeving Als dit het gevoel geeft “mee te tellen” Nood aan methodische ondersteuning om participatie te realiseren In individuele relatie In groepswerking Op beleidsniveau

Krachten versterken Proactief optreden is aangewezen omwille van Persoonlijke kost Maatschappelijke kost Krachtgerichte benadering zet de focus op aanpak van risicofactoren Plaatsing Huisuitzetting Psychische stoornissen Stigmatisering

Uitgangspunten om pro-actief optreden beter te faciliteren: Solidariteit Diversiteit Volwaardig burgerschap

Gedeelde zorg Netwerkvorming Partnerschappen Intersectorale benadering om reïntegratie van thuislozen ook in eigen sector van het algemeen welzijn te kunnen verbeteren ELKE VORM VAN THUIS- OF DAKLOOSHEID IS EEN ONRECHT DAT HOOG OP IEDERS AGENDA MOET STAAN!

Besluit Gedeelde zorg in dialoog met de thuislozen EMPOWERMENT Door: Meerlagig versterkingsproces Preventie Empowerment, als doelstelling van counseling, is een methode om mensen te helpen het leven te geven dat ze het liefste willen. Het zorgt ervoor dat men leert wat je wilt en krijgt wat men wilt. Het verhoogt het bewustzijn en laat mensen specifieke kennis en vaardigheden op doen zodat ze hun eigen leven in handen nemen.