The Natural Step & de duurzame bedrijfsvisie Brussels Instituut voor Milieubeheer,

Doelstelling Het begeleiden bij: het opstellen en uitwerken van een duurzaamheidsstrategie die coherent is met de algemene strategie van de onderneming

Duurzaamheidsleercurve Voor 1970 Onvoorbereid Geen Reactie van het bedrijf INDUSTRIELE DOEL- STELLINGEN Bron: Industrial’s sustainability learning curve, Brian Nattrass & Mary Altomare (1999) 4de stroming DUURZAAMHEID 2000 Integratie Expliciete inbreng van duurzaamheid in bedrijfsstrategie Ontwerp voor duurzaamheid, evolutionair leerproces 1ste stroming REACTIVITEIT 1970 Reactief Officiële limieten & standaarden Preventie van verontreiniging / Afvalvermindering Controle van de verontreiniging / Reglementen 3de stroming ECO- EFFICIËNTIE 1990 Proactief Zoektocht naar opbrengsten Geïntegreerde managementsystemen Environmental Cost Accounting MVO Product Stewardship/DFE/LCA 2de stroming MEER DAN CONFORMITEIT 1980 Anticiperend Kost en impact vermindering Medewerking belanghebbende partijen TQEM / Milieumanagementsysteem

Het situeren van bedrijven op lange termijn “Deel uit maken van 'duurzame' groep die de duurzame oplossingen toepast?” of “erbuiten staan?”

Bestaans redenen Waarden Backcasting Duurzaamheids-trechter Beschikbare voorraad natuurlijke hulpbronnen Vraag van de onderneming naar natuurlijke bronnen Duurzaamheids-trechter A2 – duurzaamheidsmodel opmaken en delen B – Een visie uitwerken van de onderneming in een 100% duurzame status C – Strategische planning (de meest rendabele weg vinden) D –Uitwerking - elke actie is visiegericht - prioritair quick-wins zoeken - een werkomgeving scheppen waar samenwerking en leergierigheid centraal staan (bron van initiatief en innovatie) A1 – Status Adapted from TNS by Greenloop (2009) De grote krijtlijnen van de methodologie

De verschillende etappes (1 à 9)

The Natural Step Deel II

Stap 4: Een duurzaamheidsmodel kiezen Voordelen : De wetenschappelijke benadering strookt met de rationaliteit nodig in een onderneming Beslissingen inzake duurzaamheid worden snel genomen als naar de duurzaamheidsbeginselen (die iedereen in de onderneming kent en deelt) verwezen wordt Een gedeeld concept van duurzame ontwikkeling en van de onderliggende wetenschappelijke principes bevordert de samenwerking tussen de departementen ●Nadelen: ●De invoering van een concept van duurzame ontwikkeling als basis voor analyses en beslissingen vergt informatie en vorming van deskundige personen. Deze nieuwe opleidingen moeten ge ï ntegreerd worden aan de dagelijkse taken van de personen om het « lerend proces » van de organisatie te versnellen..

Stap 4: Een duurzaamheidsmodel kiezen Economy Social sphere Biosphere Economie Social sfeer Biosfeer S versus Planet Profit People Liveable Fair SD Viable

Natuurlijke cycli Een gesloten systeem voor materialen Trage geologische cycli : de stoffen uit de lithosfeer worden niet in grote hoeveelheden in de snelle biologische cycli binnengebracht. Open systeem voor energie Duurzaamheid is het vermogen van natuurlijke cycli om hun werkingen en prestaties in stand te houden De fotosynthese ‘betaalt’ de rekening 1)Niets gaat verloren 2)Entropiewet Stap 4: Een duurzaamheidsmodel kiezen

Visiescheppende oefening: het uitdenken van de 100% duurzame onderneming Deel III

Visiescheppende oefening: het uitdenken van de 100% duurzame onderneming Doelstellingen: * Eenstemmigheid nastreven tussen de verschillende departementen die op weg naar duurzaamheid samen zullen moeten werken. * Een 100% duurzame versie van de onderneming suggereren die in en buiten de onderneming enthousiasme wekt. * onder toegevingen polsen naar de duurzaamheidsprestaties van het « businessmodel » dat wordt gehanteerd. * Een eerste lijst van concrete acties opmaken.

Visiescheppende oefening: het uitdenken van de 100% duurzame onderneming Voorbeeld van een model en de visie bij Interface: “Nature has some fundamental operating principles: 1/ It runs on sunlight and other renewable energy sources, 2/ it fits form to function, 3/ it recycles everything and 4/ it is extremely efficient — never creating excess or wasting — and, 5/ finally, it rewards cooperation. Our job is to translate these principles into a new model for business.” [1] - Ray Anderson, CEO Interface Inc[1]

De duurzaamheidsvisie van Interface: “To begin with, it meant that we would become a business that runs on renewable energy. We would carefully eliminate waste from all areas of our operations and recycle and then reuse the materials from our products and those that support our business. We would find a use for everything we use and waste nothing. And finally, we, too, would reward cooperation — with suppliers, customers, investors and our communities” - Ray Anderson, CEO Interface Inc [1][1] [1] Ray C. Anderson (1998), Mid-Course Correction, Towards a Sustainable Enterprise: The Interface Model, Chelsea Green Publishing Company Visiescheppende oefening: het uitdenken van de 100% duurzame onderneming

Etape 5 : Exercice de création d’une vision, imaginer l’entreprise 100% durable Reprenez l’analyse des processus de l’étape 2 et lier les impacts identifiés avec les éléments du modèle de durabilité de l’étape 4. Dans le cas du Natural Step, il s’agit des 4 conditions systémiques. Exemple dans l’alimentation Utilisation de ressources fossiles : Utilisation de fertilisants industriels pour la culture des légumes et des céréales pour le bétail. Toute consommation d’énergie non renouvelable le long de la chaîne de production entre également dans cette condition. Utilisation de produits toxiques non biodégradables : pesticides et herbicides dans la production agricole, utilisations de produits d’entretien non bio dégradables dans les cuisines et restaurants, émission de particules toxiques lors de la combustion de déchets, … Dégradation physique des environnements naturels : dégradation des sols par les pratiques agricoles conventionnelles, dégradation des écosystèmes marins par la surpêche, … Inéquité sociale : conditions de travail pour la production des produits provenant de pays dits en développement, surconsommation de viande en Europe, …

Etape 5 : Exercice de création d’une vision, imaginer l’entreprise 100% durable Menez avec l’équipe de management une discussion sur les impacts de l’entreprise dans cette conception reprenant les conditions systémiques. Greffez-y les actions déjà entreprises par le passé pour appréhender et mettre en valeur la concordance entre actions passées et impacts réels.

Etape 5 : Exercice de création d’une vision, imaginer l’entreprise 100% durable Décrivez les caractéristiques de la vision durable de votre entreprise dans 20 ou 30 ans. Ces caractéristiques peuvent être par exemple : –Nous sommes « carbone neutre », c’est-à- à dire que nos opérations n’entraineront pas d’émissions net de gaz à effet de serre dans l’atmosphère. –Notre organisation est « zéro déchet »; nous sommes extrêmement efficients dans notre utilisation de l’énergie et des matières. –Nous générons des émissions bénignes qui sont compensées par la suite ou neutralisées. –Notre énergie est d’origine 100% renouvelable. –Nous avons fermé les boucles de matières dans nos processus. Tout est réutilisé par quelqu’un quelque part. –Nos camions roulent avec des biocarburants dont la production n’est pas en concurrence avec l’agriculture. –Nous avons modifié notre offre commerciale, passant de la vente de produits à la location de services. –Nous travaillons avec nos fournisseurs, clients et communautés pour les encourager à également prendre en compte la durabilité dans leur travail. –Nous participons à la restauration du capital naturel.