Uitwisseling van CO2 en restwarmte: Do`s & dont`s Concrete uitwisseling reststromen in Biopark Terneuzen Ir. Sam Van Den Broeck Production Support Coordinator Yara IFEST, Gent, 21 oktober 2008

Wie is Yara? Yara is een Noors bedrijf en `s werelds grootste producent van minerale meststoffen. De vestiging in Sluiskil (kanaalzone Terneuzen) is de grootste site in de groep met 600 medewerkers.

Ontwikkelingen (Zeeuwse) kanaalzone: BioPark Terneuzen Initiatief BioPark Terneuzen: “Building smart links into the sustainability chain” Meer oog voor duurzame ketens: AgroTransforum studie Politieke basis; gemeente Terneuzen en Zeeland Seaports Kennisbasis: gerenomeerde chemische en voedingstechnologische bedrijven aanwezig Innovatiebasis: nieuwe biogebaseerde bedrijven Handelsbasis: centraal gelegen zone in de Europese markt Economische basis: beschikbaarheid werkkrachten

Vraag & aanbod Reststromen BioPark

Van theorie naar praktijk (2006-2008) Links en clustering in BioPark afhankelijk van: Investeringsbeslissingen Subsidie-afhankelijk Kosten-baten Economische situatie Lange termijn afspraken Commitment multinationals Politiek klimaat

Concrete Reststromen BioPark

Lancering Glastuinbouwproject & WARMCO2 Project door Gemeente Terneuzen aan Zeeland Seaports gedelegeerd Milieu Effect Rapport (MER) afgerond. Proefkas in gebruik. Opvatting m.b.t. Glastuinbouw kanaalzone binnen Gemeente en Provincie overwegend zeer positief Procedure loopt voor bestemmingsplanwijziging: bijna 300 ha gebied Yara samen met Zeeland Seaports en Visser Smit Hanab in Energie B.V.: WARMCO2

Relatie Glastuinbouw – Yara CO2 Levering van Koolstofdioxide (CO2) CO2 is een gasvormig bijprodukt van ammoniakproductie Yara zorgt nu al dat een groot deel van de geproduceerde CO2 opnieuw gebruikt wordt: CO2 voor produktie van ureum meststoffen CO2 wordt vloeibaar gemaakt voor frisdrank- en ijsindustrie en tuinbouwbedrijven Het overschot wordt nu afgeblazen naar de atmosfeer

Relatie Glastuinbouw – Yara warmte Levering van ‘Restwarmte’ Restwarmte levering vermindert directe lozing in het milieu via lucht- en/of kanaalwaterkoeling en is voor Yara dus: Beschikbare energie waar Yara zelf niets nuttigs meer mee kan doen Levering van ‘Bijwarmte’ Bijwarmte gaat ten koste van elektrici-teitslevering of beschikbaarheid van stoom voor andere processen, en is voor Yara dus: Beschikbare energie waar Yara zelf wel iets nuttigs mee kan doen

Wat heeft Yara te bieden? Restwarmte: Geïdentificeerde restwarmte-bronnen: 76 MWthermisch Warmte gaat normaal naar de atmosfeer of het kanaal Potentiële restwarmte-bronnen: 61 MWthermisch Bijwarmte: Geïdentificeerde bijwarmtebronnen: 18MWthermisch Uit gegevens over de behoefte van de glastuinbouw blijkt: Mogelijkheid tot dekking warmtevraag 300ha: 60% Waarvan restwarmte: 93% Waarvan bijwarmte: 7% Mogelijkheid tot dekking CO2 vraag (80.000 ton): 100% Potentieel wordt inmiddels verzilverd door bijplaatsen warmtewisselaars.

Wat levert dat op voor de glastuinbouw? Beperkte investering in energie voorziening voornamelijk in backup voorzieningen Lage CO2 prijs Lage prijzen voor warmte (rest/bijwarmte) Niet stoken in de zomer om CO2 te produceren Voldoen aan eis om minimaal 4% duurzame energie te betrekken Beperkte resources nodig om energievoorzieningen te beheren Afvalwatervoorziening naar bestaande RWZI (Heros)

Wat levert dat op voor de industrie? Inkomsten uit CO2 en warmte levering Beperkt potentieel tot extra productie Borging van duurzaamheid in de onderneming / Groen imago Aan de wereldtop blijven binnen Convenant Energy Benchmarking

Pitfalls en Bottlenecks: Algemeen Afstemmen vraag/aanbod (seizoensinvloeden) Baseload vs. Full Load Niet alle warmtebronnen kunnen frequent worden aan- en uitgeschakeld Zoektocht naar een warmte-afnemer in de zomer? Leveringszekerheid/back up faciliteiten Productie-installatie hebben meerjaarlijkse onderhoudsstops, maar ook ongeplande shutdowns Hoe groot moet de back-up/buffer faciliteit zijn? Wat eist de verzekeraar? Het technische regelvraagstuk Regelstrategie vereist hoge mate van integratie Feed-forward controle van partij A naar B

Pitfalls en Bottlenecks: Algemeen Voor wie zijn de CO2 credits vanaf de ETS handelsperiode 2013-2020 Voor degene die de CO2 reductie mogelijk maakt Of degene die deze effectief realiseert? Lange termijn afspraken/garanties Contractduur van 15-20 jaar is lang voor industriële partners Interne flexibiliteit wordt gereduceerd Consequenties van nieuwe investeringsplannen (gebonden aan lopende contracten) Win-win is `conditio sine qua non` Rekening houden met eigenheid van partners Clustering gaat buitenom core business

Pitfalls en Bottlenecks: Specifiek Geen core business voor Yara Huidige problematiek rond gasprijs bemoeilijkt het afleveren van langdurige leveringsgaranties Rendement op investering lager dan normale Yara eis ETS Subsidies nog onzeker CO2 emissiehandel Volloopscenario Voorkeur tuinder voor WKK energieconcept ?

Kansen voor de toekomst Ontwikkeling netwerk infrastrucuur. Ontwikkeling pijpleiding infrastructuur voor 1 groot kansrijk project biedt mogelijkheden tot “meeliften” van kleinere initiatieven (voorbeeld omgeving Dordrecht). Versterking cluster. Clustering. Meer aanbieders restwarmte/CO2 verkleint risico’s mbt discontinuïteit en back up. Meer mogelijkheden voor afstemming vraag/aanbod. Missing link. Interregionale connectie Zeeuws/Vlaams netwerk

Do`s & dont`s DO DON`T Clustering opnemen in bedrijfsbeleid Denken dat het een gemakkelijk traject is Moeilijk gaat ook, er wacht een mooie beloning aan de streep