Ondernemen(d) in het onderwijs Jeroen Onstenk Lector Geïntegreerd Pedagogisch Handelen Bendecafé 16 februari 2011

Waar hebben we het over Ondernemerschap in enge zin: creëren van nieuwe private ondernemingen. Het persoonlijk initiatief en risico van de ondernemer krijgt hierbij veel aandacht. Ondernemerschap in brede zin: ondernemend gedrag van personen, groepen of organisaties. Ondernemerschap in brede zin wordt ook gebruikt voor de creatie van nieuwe organisatievormen in de non-profit- en overheidssector, en voor ondernemend gedrag binnen organisaties.

Ondernemerschap in het onderwijs Ondernemerschap als leerdoel Ondernemerschap als karakteristiek van scholen en managers: Economisch, zakelijk ondernemerschap Sociaal, maatschappelijk ondernemerschap De docent als ondernemende professional Zelfstandige Intern ondernemend naar organisatie en onderwijs

Ondernemerschap als leerdoel Ondernemend zijn/ worden Verantwoordelijkheid leren dragen voor eigen ontwikkeling/succes Inspelen op omgeving (ondernemend burgerschap?) Activerend leren

De janus kop van ondernemerschap Ondernemendheid Actief, open, grijpen van mogelijkheden Plicht tot verantwoordelijkheid Ondernemerschap Voorzien in behoefte (van de markt) Concurrentie Privaat versus maatschappelijk voordeel De school als onderneming?

De ondernemende school (1) Op welke maatschappelijke vraag of probleem wil onze school een antwoord zijn? Wie (marktwerking in het onderwijs): de leerlingpopulatie centraal Wat: inspelen op economische en/of maatschappelijke vraag (maatwerk? Taal, rekenen of burgerschap?) Hoe: adaptief onderwijs; krachtig onderwijs; efficient onderwijs

School als maatschappelijke onderneming privaatrechtelijk georganiseerd inkomsten vanuit de overheid, de markt en de burger niet gericht op winst, maar op maatschappelijk rendement diensten gericht op het publieke domein verticale en horizontale verantwoording de omgeving is meervoudig en complex

Ondernemende school (2) zoekt naar de betekenis van de school voor de omgeving ( ook stimuleren dat de omgeving zich gaat afvragen: wat kunnen wij voor die school betekenen?) vraagt: waar zitten mijn partners? oriënteert zich op samenleving, wijk en omgeving kiest actief neemt risico’s legt verantwoording af en vraagt om reactie is adaptief en responsief ondernemendheid als kenmerk van de school- en werkcultuur

Ondernemende school is lerende school Een lerende organisatie heeft het vermogen voortdurend in te spelen op een veranderende omgeving Extern: systeem en omgeving informatie; aanpassen; kiezen Intern: systeem en terugkoppeling informatie; organisatie; processen

De ondernemende docent (1) Persoonlijk ondernemerschap Zzp, cooperatie, intrapreneurschap Zelfstandig, creatief, initiatief nemend, ook buiten de grenzen van hun vak, zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen, verantwoordelijkheid durven nemen bewust bezig met (professionele) ontwikkeling

De ondernemende docent (2) Maatschappelijk ondernemerschap Inspelen op en verantwoordelijkheid naar ( bredere) omgeving Maatschappij in het onderwijs; leren in de maatschappij Samenwerken met ouders Leerlingen als product en partner

Smeed allianties, bouw netwerken, zoek partners. Tot slot Moet de ondernemende school als (heel erg) brede school en ‘polikliniek voor samenlevingsvraagstukken’ het alleen doen? Nee, integendeel! Smeed allianties, bouw netwerken, zoek partners.