Workshop bejegening en informatievoorziening 5-4-2017 Workshop bejegening en informatievoorziening

Introductie Hester Hageman 5-4-2017 Introductie Hester Hageman Adviseur/ Projectleider Versterking positie slachtoffers Politie Amsterdam-Amstelland Lid van de landelijke expertgroep Slachtofferzorg Nicôle van Voorst Projectleider Communicatie & Slachtofferzorg Landelijk programma Aanpak geweld Nicôle van Voorst Projectleider Communicatie & Slachtofferzorg Landelijk programma Aanpak geweld Programma is opgericht door de Raad van Korpschefs om geweld tussen burgers een halt toe te roepen. Het gaat daarbij om de meest voorkomende vormen van geweld: openlijke geweldpleging, bedreiging en mishandeling. Er zijn vijf programmalijnen waaronder Communicatie & Slachtofferzorg. C&S richt zich op het creëren van bewustzijn bij burgers en medewerkers binnen het slachtoffersysteem. Doelen: reëler beeld van geweld bij burgers, positiever beeld over de aanpak van geweld, onderzoeken of er sprake is van een normalisering van agressie en geweld en eventueel adviezen geven om dat tegen te gaan, het slachtoffersysteem adviseren over procesverbeteringen. Dit laatste willen wij doen door te onderzoeken waar slachtoffers van geweld behoefte aan hebben, de huidige situatie in kaart te brengen en mede op basis van gesprekken met slachtoffers d.m.v. een slachtofferpanel en in samenwerking met andere partijen advies uit te brengen

5-4-2017 Huidige situatie (1) Het slachtoffer dient professioneel ondersteund te worden in het uitoefenen van zijn/haar rechten, o.a.: Correcte bejegening in de strafrechtelijke procedure Proactieve houding waarin met zorg slachtoffers worden benaderd door duidelijk, zorgvuldig en tijdig te communiceren. Dus: erkenning dat het slachtoffer iets is aangedaan. Hoe ziet het aangifteproces er uit en wat is er geregeld op het gebied informatieverstrekking? Invoering wet versterking positie slachtoffers.

5-4-2017 Huidige situatie (2) Bronnen: Wet, Aanwijzingen PG’s, regelingen, visiestukken, tevredenheid slachtoffers (NB). Verschil in de uitvoering (per ketenpartner, per geografisch gebied). Bejegening en informatieverstrekking zijn de belangrijkste procesbehoeften van slachtoffers (samen met mogelijkheid om te participeren) => dragen in zeer belangrijke mate bij aan tevredenheid. Het slachtoffer bestaat niet. Behoeften slachtoffers lopen sterk uiteen, accentverschillen per ketenpartner. Hoe ziet het aangifteproces er uit en wat is er geregeld op het gebied informatieverstrekking? Invoering wet versterking positie slachtoffers.

Mate van tevredenheid slachtoffers 5-4-2017 Mate van tevredenheid slachtoffers Aandachtspunten (Intervict, 2009): Politie: preventie van herhaling, verminderen angstgevoelens en verstrekken van goede informatie (over proces, rechten, schadeafhandeling en zaaksinhoudelijk); SHN: dienstverleningspakket, doorverwijzing naar andere (hulpverlenings-) organisaties, praktische ondersteuning; OM: schriftelijke informatie vooral informatief en begrijpelijk, persoonlijke communicatie vooral invoelend (bejegening); RM: korte wachttijd, correcte bejegening tijdens zitting, informatieverstrekking vooraf. Hoe ziet het aangifteproces er uit en wat is er geregeld op het gebied informatieverstrekking? Invoering wet versterking positie slachtoffers.

Correcte bejegening Elementen 5-4-2017 Correcte bejegening Elementen Respectvol, transparant, verantwoordelijk, professioneel, betrokken, betrouwbaar, recht op privacy, zorgvuldig, begripvol, waar nodig persoonlijk contact, balans belang organisatie en belang slachtoffer. Dus: houding en expertise Ontwikkelingen politie Toegenomen aandacht voor slachtoffers, cultuur in verandering, aangifte doen makkelijker maken (direct op locatie), benoemen van kwaliteitscriteria, organiseren van maatwerk (vaste contactpersonen), persoonlijke terugkoppelingen (zaaksinhoudelijk) na een geweldsdelict, .... Hoe ziet het aangifteproces er uit en wat is er geregeld op het gebied informatieverstrekking? Invoering wet versterking positie slachtoffers.

Informatieverstrekking 5-4-2017 Informatieverstrekking Elementen Tijdig, correct en volledig. Uniform. (Pro)actief: wijzen op rechten, zoals recht op informatie over mogelijkheden schadevergoeding, verstrekken accurate en relevante informatie over strafprocedure en bestaan en taken ketenpartners, verstrekken van inhoudelijke informatie over verloop van de zaak. Reactief: op aanvraag van het slachtoffer: persoonlijk, via RSC (0900-8844), via klachtenafhandeling, via slachtofferloket etc. Ontwikkelingen politie Verbeterslag brieven (ketenbreed), aandacht voor verwachtingsmanagement, status zaak kunnen volgen op internet, uitrol landelijk concept Dienstverlening NP, functies Medewerker Intake & Service, Verbeterslag op gehele proces (project NP) met behoefte slachtoffer als uitgangspunt..... Hoe ziet het aangifteproces er uit en wat is er geregeld op het gebied informatieverstrekking? Invoering wet versterking positie slachtoffers.

5-4-2017 Welke rechten vanuit de Europese richtlijnen hebben directe invloed op het politieproces? Samenwerking en coördinatie van diensten Het recht om informatie te ontvangen over hun zaak. Recht op bescherming van privacy. Training van beoefenaars. We weten dat bejegening en informatieverstrekking voor slachtoffers en nabestaanden enorm belangrijk is. De politie is al jaren bezig om dat proces goed te laten lopen. Er is door de verschillende korpsen gewerkt aan een bejegeningprofiel, het creëren van bewustwording en aanpassen van processen en systemen. Er zijn ook slachtofferloketten gestart waarin politie, OM en Slachtofferhulp Nederland vertegenwoordigd zijn. We merken echter dat dit nog niet voldoende is. De bejegening en werkwijze verschillen per korps en soms zelfs per medewerker. Met de komst van de nationale politie zien we dat de toekomstige eenheden hun werkwijze op elkaar afstemmen, in het realisatieplan voor de Nationale politie komt slachtofferzorg en vakmanschap nadrukkelijk terug en er is een dienstverleningsconcept geschreven waarin landelijke richtlijnen en producten benoemd staan. Slachtofferzorg staat dus volop in de belangstelling en zo hoort het ook. Als Landelijk programma Aanpak geweld proberen wij in te spelen op de lopende ontwikkelingen, samen te werken met de belanghebbende partijen en adviezen te formuleren in samenwerking met slachtoffers. Bovendien zijn we aangesloten bij de landelijke expertgroep slachtofferzorg. Voor een groot deel vallen de Europese richtlijnen binnen de eisen die wij stellen aan het aangifteproces. Wij hebben vijf richtlijnen gekozen die we graag met jullie willen bespreken aan de hand van een stelling. Daarbij gaat het om…

5-4-2017 Filmpje

Stelling 1: Samenwerking en coördinatie van diensten 5-4-2017 Stelling 1: Samenwerking en coördinatie van diensten Slachtoffers van openlijke geweldpleging en mishandeling vallen op het gebied van informatieverstrekking en begeleiding buiten de boot. De Europese richtlijnen komen op verschillende manieren terug en ze vallen soms samen met lopende ontwikkelingen. informatieverstrekking: de politie moet slachtoffers informeren over het vervolg (wat gaat de politie met de aangifte doen), de mogelijkheden voor schaderegeling en de afdoening van de zaak (wat is er met de zaak gebeurd). Bij ernstige delicten gaat de dienstverlening van de politie verder dan uitsluitend informatieverstrekking, maar is er van begeleiding van slachtoffers (en/of nabestaanden) sprake in de vorm van familierechercheurs. Het is de bedoeling dat er in de toekomst meer aandacht wordt besteed aan de informatievoorziening richting slachtoffers van high impact crime, Overvallen, diefstal/inbraak woning, straatroof en geweld. Het wordt ook mogelijk om ter plaatse aangifte te doen. Op dit moment is er een protocol maatwerk voor slachtoffers/nabestaanden van zeden- en levensdelicten. Daarin staat dat nabestaanden een familierechercheur toegewezen krijgen die de communicatie tussen politie en nabestaanden regelt. Daarnaast wordt er een professionele casemanager van Slachtofferhulp Nederland ingeschakeld voor de ondersteuning van nabestaanden en een zaaksofficier van het OM benoemd. Voor eenvoudiger delicten, zoals fietsendiefstal of autodiefstal, is het slachtofferloket opgezet. Daarin zijn politie, om en slachtofferhulp Nederland vertegenwoordigd en worden aangiften en schadevergoedingen snel afgehandeld. Openlijke geweldpleging en mishandeling zijn lastiger te behandelen en zullen eerder volgens het normale proces verlopen. Dat houdt in dat die slachtoffers geen duidelijk aanspreekpunt hebben en dat de coördinatie tussen de drie partners moeilijker zal verlopen. Onze stelling is dus: slachtoffers van openlijke geweldpleging en mishandeling vallen buiten de boot.

Stelling 2: Recht op bescherming van privacy 5-4-2017 Stelling 2: Recht op bescherming van privacy Elk slachtoffer moet anoniem aangifte kunnen doen. Er zijn verschillende redenen waarom Slachtoffers geen aangifte doen. Het CBS heeft onderzoek gedaan naar aangiftegedrag. Het aantal meldingen en aangiften van alle ondervonden delicten worden bijgehouden door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM), waarvan de meest recente versie in het voorjaar van 2012 is verschenen met daarin de statistieken over 2011. Van het totaal aantal delicten wordt volgens deze monitor 35 procent gemeld, terwijl van het aantal geweldsdelicten slechts 24 procent gemeld wordt. Deze meldingen leiden niet altijd tot een aangifte, deze percentages zijn namelijk respectievelijk 26 procent en 12 procent. Het CBS heeft niet alleen onderzocht welk percentage geweldsmisdrijven wel zijn gemeld, maar ook waarom de niet gemelde misdrijven niet zijn gemeld. Het meest genoemd zijn de redenen ‘het was niet belangrijk’ en ‘het is opgelost’, met respectievelijk 27 procent en 21 procent. De reden ‘het helpt toch niet’ komt daar vlak achteraan met 20 procent. Andere redenen zijn ‘dit is geen zaak voor de politie’ (14 procent) en ‘dan volgen represailles’ (5 procent). Met name die laatste is opvallend hoog bij geweldsdelicten ten opzichte van de andere soorten delicten (vermogensdelicten en vandalismedelicten). Ten opzichte van andere jaren verschillen de motivaties om een delict niet te melden nauwelijks (CBS, 2012:85-86). De reden ‘het helpt toch niet’ hangt samen met bejegening en informatievoorziening. Het argument ‘dan volgen represailles heeft onder andere te maken met het feit dat naam en adres worden vermeld bij een aangifte. En die informatie kan terecht komen bij de verdachte/dader. De minister heeft onlangs aangegeven dat medewerkers met een publieke taak aangifte op nummer kan doen. Heeft dit ook zin voor burgerslachtoffers? Onze stelling is dat elke slachtoffer anoniem aangifte moet kunnen doen.

Stelling 3: Recht op informatie over hun zaak 5-4-2017 Stelling 3: Recht op informatie over hun zaak Alle slachtoffers verdienen een persoonlijke terugkoppeling van de politie. Uit literatuuronderzoek blijkt dat slachtoffers van de politie informatie over preventie verwachten om herhaling te voorkomen, evenals informatie over het proces en doorverwijzing naar hulpverlening. Dat geldt niet voor de andere partijen. Er bestaat een landelijke aangiftemap waarin het proces wordt uitgelegd en informatie wordt gegeven over hulpverleningsinstanties. Meestal zijn burgers tevreden over het opnemen van de aangifte, maar het komt regelmatig voor dat ze daarna niet meer worden geïnformeerd over het proces. De minister heeft aangegeven dat er een landelijk aangiftevolgsysteem komt waardoor burgers kunnen nagaan wat er met hun aangifte is gebeurd. Ook worden er landelijke afspraken gemaakt over de manier waarop slachtoffers van ingrijpende delicten, zoals een overval of geweld, op de hoogte worden gehouden van de afwikkeling van het politieonderzoek. Als het aangiftevolgsysteem wordt ingevoerd dan zal het voor de aangevers makkelijker zijn om hun zaak te volgen. Maar dan is het wel zaak dat de informatie beschikbaar is. Uit onderzoek blijkt dat burgers denken dat er niks gebeurt met hun zaak als ze geen informatie krijgen. Ze hebben ook het idee dat er bij het slachtofferproces binnen de politie wordt niet samengewerkt. Voor burgers staat terugkoppeling of het nabellen voor extra informatie gelijk aan betrokkenheid. Onze stelling is dat de informatievoorziening vanuit de politie beter geregeld kan worden.

Stelling 4: Training van beoefenaars 5-4-2017 Stelling 4: Training van beoefenaars Medewerkers van de politie zijn voldoende opgeleid om op de juiste wijze om te gaan met slachtoffers. Van Politiemedewerkers wordt het volgende verwacht: Bejegening: de politie moet slachtoffers zorgvuldig bejegenen, dienstbaar zijn en een actieve, wederkerige houding aannemen Opnemen van aangiften: de politie is veelal de eerste partij in de keten die in contact komt met het slachtoffer en moet de aangifte van het slachtoffer zorgvuldig opnemen en het slachtoffer optimaal opvangen Informatieverstrekking: de politie moet slachtoffers informeren over het vervolg (wat gaat de politie met de aangifte doen), de mogelijkheden voor schaderegeling en de afdoening van de zaak (wat is er met de zaak gebeurd). Bij ernstige delicten gaat de dienstverlening van de politie verder dan uitsluitend informatieverstrekking, maar is er van begeleiding van slachtoffers (en/of nabestaanden) sprake in de vorm van familierechercheurs Doorverwijzing: de politie moet slachtoffers -wanneer zij aangeven hiertegen geen bezwaar te hebben- doorverwijzen naar hulpverlenende instanties, in het bijzonder naar Slachtofferhulp Nederland Schaderegeling: de politie moet slachtoffers -wanneer relevant- vragen of zij schadevergoeding wensen en bevorderen dat de vergoeding daadwerkelijk en zo snel mogelijk plaatsvindt. Over het algemeen zijn slachtoffers tevreden over het eerste contact met de politie, maar in hoeverre blijft dat het geval? Wij horen graag wat jullie ervaringen zijn en of jullie nog tips hebben op dit terrein. Onze stelling is: Medewerkers van de politie zijn voldoende opgeleid om op de juiste wijze om te gaan met slachtoffers.

Bedankt voor uw deelname! 5-4-2017 Afsluiting Bedankt voor uw deelname!