Een bewegingsbeleid op school Deze PowerPoint is bedoeld om op een personeelsvergadering, een werkgroep gezondheidsbeleid, … kort toe te lichten wat een bewegingsbeleid op school precies inhoudt. Naam schoolbegeleider Datum, Plaats

Gezondheidsbeleid Voedings- en bewegingsbeleid Bewegingsbeleid Een bewegingsbeleid op school maakt deel uit van het voedings- en bewegingsbeleid, dat op zijn beurt deel uitmaakt van het gezondheidsbeleid van de school. Binnen het gezondheidsbeleid van de school kunnen ook thema’s als tabak, alcohol, illegale drugs, seksualiteit, geestelijke gezondheid, veiligheid, … aan bod komen.

Waarom? Slechts 13% van de Belgische 12 tot 18 jarigen beweegt voldoende (= 60 minuten/dag). Bron: HBSC, 2010 De studie Jongeren en Gezondheid maakt deel uit van de internationale studie Health Behaviour in School-Aged Children (HBSC), uitgevoerd onder toezicht van de Wereld Gezondheidsorganisatie. De studie Jongeren en Gezondheid wordt in Vlaanderen gefinanciërd door de Vlaamse Gemeenschap, Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De studie is gebaseerd op surveys bij schoolgaande jongeren in een toenemend aantal (vooral Europese) landen en dit om de vier jaar. De eerste internationale gegevens dateren van 1983-1984 (4 Europese landen). Vlaanderen nam voor de eerste keer deel aan de studie bij de derde survey in 1989-1990 (15 landen). Terwijl is de studie uitgegroeid tot 41 landen in 2005-2006.

Determinanten van beweeggedrag Individu Cognitieve factoren: kennis, vaardigheden Sociale invloeden: peers, , cultuur, voorbeeldfunctie ouders, … Motivatie: gemak, prijs, … Omgeving Fysieke context: aanbod, verkeersveiligheid, … Sociale context: thuis, school, vrije tijd, …  Hier probeer je als school op in te werken. Determinanten = factoren die het beweeggedrag bepalen. De school mag niet als doelstelling hebben om het gedrag van de leerlingen te veranderen, maar ze kan wel proberen inwerken op de determinanten die hun beweeggedrag bepalen. Bv. school kan niet als doelstelling hebben dat alle leerlingen voldoende bewegen, maar bv. wel dat de leerlingen graag deelnemen aan de middagsport.

De 4 contexten van beweging: Vrije tijd incl. sport Actief transport Thuis Op school Met beweging bedoelen we alle activiteiten waarbij energieverbruik en spierwerking nodig is. Beweging kan dus plaatsvinden binnen verschillende contexten (zie figuur): als actief transport (bv. wandelen naar school), thuis (bv. tuinieren), op school (bv. voetballen tijdens de pauze), en in de vrije tijd (bv. fietsuitstap). Beweging is dus ruimer dan sport, aangezien sport in de vrije tijd plaats heeft, een geplande beweegactiviteit is, en slechts een intensieve vorm van beweging is (Caspersen et al, 1985). Bron: VIGeZ

Wat kan de school doen? Werken aan een bewegingsbeleid op school. Hoe? 4 strategieën en werkingsniveaus (= gezondheidsmatrix) Procesmatig (= kwaliteitscirkel) Randvoorwaarden (=spinnenweb)

Gezondheidsmatrix Om een kwaliteitsvol bewegingsbeleid op school uit te werken, is een afgewogen mix van verschillende strategieën noodzakelijk: educatie, structurele maatregelen, afspraken en zorg/begeleiding. Daarnaast is het belangrijk om te werken op vier niveaus: het niveau van de individuele leerling, het klas-, school- en omgevingsniveau. Meer informatie over de verschillende strategieën en werkingsniveaus vind je op de website www.gezondeschool.be (klik door naar “gezonde school”). De gezondheidsmatrix is een instrument dat je kan gebruiken om: de beginsituatie in kaart te brengen en meteen ook te toetsen of deze situatie strookt met een kwaliteitsvol voedings- en bewegingsbeleid. een overzicht te maken van acties die (naast hetgeen de school al doet) noodzakelijk zijn voor een kwaliteitsvolle werking rond voeding en beweging.

Bewegingsbeleid Educatie: kennis, vaardigheden, attitudes, bewustmaking Structurele maatregelen: aanbod van bewegingsactiviteiten, … Stimulerende afspraken bv. openstellen van turnzaal over de middag Zorg en begeleiding bv. lln met fysieke handicap

Educatie: leerinhouden Kennis gezond beweeggedrag verhogen bv. via actieve voedingsdriehoek Bewustwording van eigen beweeggedrag bv. via online gezondheidstests Technische en planningsvaardigheden aanleren bv. bewegingsvaardigheden, beweegplan opstellen Sociale vaardigheden aanleren en attitudevorming bv. groepsdynamiek, teamgeest, beleving

Educatie: leerinhouden Horizontale en verticale afstemming Beweging komt in verschillende vakken en in verschillende leerjaren aan bod. Elke leerkracht heeft de opdracht om de vakoverschrijdende eindtermen na te streven.

Educatie: leerinhouden Aandachtspunten: Heb ook aandacht voor: link met milieu, duurzaamheid, … Kader de leerinhouden van beweging in functie van plezier hebben, er goed uitzien door beweging, manier om met vrienden leuke tijd door te brengen,....

Structurele maatregelen De school heeft een voorbeeldfunctie. Dit zijn voorbeelden van wat de school kan doen: Een aanbod van bewegingsactiviteiten tijdens en eventueel na de schooluren voorzien. Verplaatsingen naar/van school faciliteren (bv. autovrije zone rondom de school, fietsenstalling, goede bereikbaarheid, samenwerking met gemeente) Meer informatie vindt u in de tools voor schoolondersteuners.

Afspraken Zorg voor een positieve benadering Zorg voor overeenstemming met de educatieve boodschappen Houd rekening met locaties Houd rekening met aard van het lesgebeuren Houd rekening met lln met bijzondere behoeften Geef ouders en leerlingen inspraak en verantwoordelijkheid. Positieve benadering Bv. muziek, spel en sportmateriaal toelaten en zelfs stimuleren, zalen en ruimtes open stellen tijdens de middag. Overeenstemming met educatieve boodschappen Bv. Als je het belang van voldoende bewegen benadrukt in de lessen, zorg dan dat er op school een aanbod van bewegingsactiviteiten is. Houd rekening met locaties. Bv. een bewegingstussendoortje is misschien niet in elk leslokaal haalbaar. Aard van het lesgebeuren Bv. een bewegingstussendoortje terwijl leerlingen proefjes uitvoeren in het chemielokaal is niet aanbevolen (gevaar voor omstoten). Leerlingen met bijzondere behoeften Voorzie voor leerlingen met een fysieke handicap aangepaste bewegingsoefeningen. Inspraak van leerlingen en ouders Bv. laat leerlingen mee de bewegingsactiviteiten bepalen (via de leerlingenraad, via een vragenlijst, …), laat leerlingen die zelf een sport beoefenen een activiteit begeleiden over de middag.

Kwaliteitscirkel Werken aan een bewegingsbeleid op school is een cyclisch proces. Dit proces wordt weergegeven in de kwaliteitscirkel. Meer informatie over de kwaliteitscirkel vind je op de website www.gezondeschool.be (klik door naar “beleid maken”).

Spinnenwebmodel Om te werken aan een kwaliteitsvol bewegingsbeleid moeten een aantal randvoorwaarden voldaan zijn. In dit spinnenwebmodel worden de belangrijkste weergegeven. Meer informatie over de randvoorwaarden en de bijhorende tool vind je op de website www.gezondeschool.be (klik door naar “succesfactoren”).

De school staat er niet alleen voor! CLB PBD SVS Inhoudelijke expertise gezondheidsbeleid op school.   Thematische expertise gezondheidsthema’s vanuit een multidisciplinaire invalshoek. Kennis van en contact met expertisecentra. Zicht op de gezondheidsnoden van elke school (consult). Procesondersteuning (versterken beleidsvoerend vermogen). Schoolbegeleiding vanuit vakken, de voeten of het schoolsysteem. Ondersteuning kwaliteitszorg. Thematische expertise bewegen. Expertise rond netwerking met externe partners bewegingsinitiatieven. Ondersteunen van scholen in hun bewegingsbeleid en keuze van activiteiten.   Het is belangrijk dat de school weet dat ze er niet alleen voor staat. Ze kan beroep doen op verschillende schoolnabije (CLB en PBD) of externe partners (vb. SVS). Waarvoor ze op wie beroep kan doen, vind je in de slide. Meer informatie (bv. contactgegevens) en andere mogelijke partners vind je op www.gezondeschool.be, klik door naar de “tool voor schoolondersteuners”.

SUCCES!