Theorieinstructie les 3A De Kap en de Staart 5 april 2017

De Kap Overring Voeghouten

Overring+voeghout

Voeghout

De Kap Spantring Roosterhouten, Zonnestralen of spruiten

Voeghout met spruiten

De Kap Windpeluw Steunder Steunderbalk IJzerbalk Penbalk Broekstuk Dit is feitelijk een binnenkruier kap, alleen mist een hangeniersbalk Penbalk Broekstuk Achterbalk

Penbalk met broekstuk Oude Knegt

De Kap Middelbalk/ Lange spruit Achterbalk/ Korte spruit Nu word het toch een buitenkruier

De Kap Voorkeuvelens Vorstbalk Voorwolf Kapspanten Achterwolf Achterkeuvelens Gordingen

Spanten

Gordingen

De Kap Niet getekend: Rietsporen lopen verticaal, ook wel sparretjes Rinkellatten zijn horizontaal op de rietsporen bevestigd Drie vorstplanken dekken de bovenkant van het riet en de vorstbalk af

Rietsporen/rinkellatten

Voorkeuvelens Keerstijl met schoor Voorkeuvelensbalk Weerstijl Hoekstijl Windpeluw Van binnen of buiten?

Voorkeuvelens

Voorkeuvelens Windluiken Halssteen Steenbord Zwaardplanken Steenbed Steenbedwiggen Kwastvrij plankje Baard (niet getekend)

Voorkeuvelens

Voorkeuvelens met baard

Achterkeuvelens

Bovenas Vroeger houten assen Eerste gietijzeren assen uit Engeland eind 18e eeuw Waren te duur en te zwak Vanaf ongeveer 1836 in Nederland gegoten Vulstukken soms over de hele as om te ‘verstoppen’ In het begin ook een leugenkop toegepast. Als goedkoper alternatief gietijzeren insteekkop Voornamelijk in België gegoten

Houten bovenas Vierkante balk In askop roedgaten gehakt Knuppelstroppen voor de stevigheid Hals en pen rondgedraaid In hals schenen ingelaten Pen kan schenen hebben maar ook een muts Eventueel taatslager, smering met kettinkje

Gietijzeren as Vanaf 1836 begon men assen te gieten in Nederland Bekende fabrikanten: Fyenoord (eerst N.S.M., later N.S.B.M.) L.I. Enthoven & Co Wed. A. Sterkman & Zn, later Prins van Oranje Penn & Bauduin D.A. Schrettlen & Co Begin 20ste eeuw was de tweedehandsmarkt groot genoeg Vanaf de jaren ‘80 wordt weer gegoten NSM= Nederlandse Stoomboot Maatschappij

Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best Gietijzeren as Askop Waterhol/ Kraag Hals Ribben Pen Walpen Kraag meer op houten as Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best

As bij poldermolen Waarland Bovenas Let op boshout Vulstukken/ Boshout As bij poldermolen Waarland

Insteekkop Overgangsvorm Meer een Belgische oplossing Askop heeft meest last van weersinvloeden Oplossing: askop met hals afzagen, vervangen door gietijzeren kop Inzetten askop komt heel precies ivm uitlijning

Insteekkop bij De Hoop, Roosendaal Insteekas Insteekkop bij De Hoop, Roosendaal

Bovenwiel Zwaluwstaart Kam Kruisarm Spiegelgat Plooistuk Velg Voering? Oude Knegt, Akersloot Voering?

Bovenwiel Kruisarmen en plooistukken van eiken Kruisarmen halfhout in elkaar, of spouwarmen Plooistukken (4 of 8) met haaklassen verbonden Velg van iepenhout (taai) Voering van hout of ijzer Voering perse hout bij: Oliemolen (vettigheid roet) Stalen bandvang

Kruisarmen Nieuwleusen Bovenwiel Kruisarmen Nieuwleusen

Plooistukken en velg Nieuwleusen Bovenwiel Plooistukken en velg Nieuwleusen

Hoekmolen, Hei en Boeicop Spouwarm Hoekmolen, Hei en Boeicop

Kammen Borging met wig Armkam borging met pen Steek, steekcirkel Verschillende houtsoorten Van twee wielen aantal kammen ondeelbaar Onderhoud: bijenwas

Staart Lange spruit Korte spruit Staartbalk Galghout Hangers Lange schoor Korte schoor

Staart Klapmuts Leklatjes Gat voor Kruirad

Staart Pink

Galghout

Kruiraderen Kruirad Kruihaspel Windkoppel Kruilier Munnik met schenen Spaken Gordingen Kruihaspel Geen gordingen Minder spaken, meestal 6 Windkoppel Doorlopende spaken Kruilier Soms rondgaande ketting

Oude knegt

Kruirad pink

Kruirad

Windkoppel spinnekop

Windkoppel De Otter Spaken achter elkaar

Kruihaspel Held Jozua

Kruihaspel Schoolmeester Let op wig op rechterfoto

Kruirad en kruilier

Kruilier Links Winsum, rechts Jonge Schaap

Kruilier

En dan kan het ook heel anders Kruien met een Tifford omdat het kruirad ontbrak

Vragen?

Fotoverantwoording Meeste foto’s zijn eigen werk, behalve: Restauratie Slagdijkster: Kees de Groot Oude Knegt (kruirad en bovenwiel): Christiaan de Groen Otter en Held Jozua: Jaap Kamphuis Assen Amerongen/Best: Michel Dellebeke Nieuwleusen 2x: Kees Vanger Hoekmolen: Dimitri Marangos

Copyright Deze presentatie is gemaakt door André Koopal ten behoeve van theorieinstructie aan de afdeling Noord Holland van het Gilde vrijwillige molenaars. Deze presentatie kan als geheel vrijelijk gebruikt worden voor instructie over de kap De rechten van de afbeeldingen blijft bij de makers, neem voor gebruik contact met de maker op. Info: andre@molens.org