Onderzoekcompetenties met digitale cartografie? Het kan! J. Coppenholle Docent aardrijkskunde, Bachelor in onderwijs, secundair onderwijs. Arteveldehogeschool, Kattenberg 9, 9000 Gent joris.coppenholle@arteveldehs.be

2. Centrale probleemstelling. 1. Abstract. Thematische kaarten dragen je interesse weg? Je wilt digitale cartografie in je lessen introduceren? Je houdt van satellietbeelden?Je laat leerlingen graag zelfstandig werken? Je streeft naar ICT-vaardige leerlingen? Milieugeografie ligt je nauw aan het hart? Je wilt beginnen aan onderzoekscompetenties? 2. Centrale probleemstelling. Hoe op in LeoWorks bewerkte satellietbeelden milieugeografische thema’s visualiseren ten einde de verschillende fasen in het onderzoeksproces (OVUR-methode) stap voor stap te doorlopen ? …of competentiegerichte doelstelling Het visualiseren van milieugeografische thema’s van in LeoWorks bewerkte satellietbeelden ten einde de verschillende fasen in het onderzoekspoces (OVUR-methode) stap voor stap te doorlopen.

AARDRIJKSKUNDE TWEEDE GRAAD ASO 3. VVKSO-Leerplan. AARDRIJKSKUNDE TWEEDE GRAAD ASO VVKSO – BRUSSEL – D/2010/7841/071 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS September 2010 Leerlijn onderzoekscompetenties (1ste t.e.m. 3de graad) .

4. “The making of…” Remote sensing met LEOWorks. Eduspace, website voor aardobservatie. Luc Zwartjes, Gent, 15 mei 2009. Onderzoekscompetenties Wetenschappen via geografisch veldwerk, K.U. Leuven, Vliebergh-Senciecentrum Nascholing Geografie, Oktober, 2010. Dag van de aardrijkskunde. Workshop A: onderzoekscompetentie. K.U. Leuven, Vliebergh-Senciecentrum LUCON, 19 maart 2011. …of hoe het idee “SETOC voor mileugeografische thema’s met LeoWorks” tot stand kwam. Achteraf bleek dat SETOC eveneens zonder veldwerk mochten worden gerealiseerd

http://www.esa.int/esaMI/Eduspace_NL/index.html

http://www.esa.int/esaMI/Eduspace_NL/index.html

http://www.esa.int/esaMI/Eduspace_NL/index.html

http://www.esa.int/esaMI/Eduspace_NL/index.html

5.1.1.Kiezen van een onderwerp. 5. Case-study: Aralmeer. 5.1. Zich oriënteren. 5.1.1.Kiezen van een onderwerp. Hier is het onderwerp opgegeven: Aralmeer. Hier is het onderwerp opgegeven: Aralmeer.

5.1.2.Verkennen en afbakenen van een onderwerp. Topische bevraging “Aralmeer” Deelaspecten: Centraal-Azië Droogte. Irrigatie. Katoen Verzilting. N-meer versus Z-meer.

5.1.3.Formuleren van een onderzoeksvraag. Hoe evolueerde het landgebruik rondom het Aralmeer tussen 1964-2010 ? Deelonderzoeksvragen. 1. Hoe evolueerde de oppervlakte en het debiet van het Aralmeer tussen 1964-2010 ? 2. Wat zijn de oorzaken van de gewijzigde oppervlakte en het veranderde debiet van het Aralmeer? 3. Wat zijn hiervan de gevolgen voor mens en milieu ? 4. Wat kan er aan gedaan worden of wat wordt er aan gedaan (mogelijke oplossingen) ?

5.2.1. Verzamelen van informatie. 5.2. Gericht informatie verzamelen-ordenen-bewerken. 5.2.1. Verzamelen van informatie. ESA-schoolatlas.

Videofragment 1

Videofragment 2

Google Earth.

Exe-learningpakket

Mediaberichten- actualiteit

5.2.2. Uitschrijven van een onderzoeksplan. Dmv. stappenplan (handleiding) LeoWorks met concrete opdracht. Opmaak van een multi-spectraal satellietbeeld in LeoWorks in: 1. ware kleuren (“true color image”). 2. in valse kleuren (“false color image”). 3. “unsupervised classification” met aangepaste (suggestieve) kleuren incl. legende. 4. “supervised classification” met aangepaste (suggestieve) kleuren Samengevat: je kan meerdere satellietbeelden en landgebruik (thematische) kaarten maken in LeoWorks (zie verder).

5.2.3. Verzamelen van de vereiste benodigdheden voor het onderzoek. Downloaden “LeoWorks” vanaf http://www.esa.int/esaMI/Eduspace_NL/SEMU5WQVEAG_0.html

Afhalen satellietbeelden “Aralmeer” vanaf DVD, ESA-website of DVD.

Opzoeken achtergrondinfo over de satellietbeelden Aralmeer in ESA-schoolatlas.

Opzoeken achtergrondinfo over de satellietbeelden Aralmeer in ESA-leerkrachtenhandboek.

http://earthobservatory.nasa.gov/Features/WorldOfChange/aral_sea.php

5.3. Uitvoeren van het onderzoek. 5.3.1 Verzamelen van de onderzoeksgegevens. Uitvoeren van het concreet onderzoeksplan (zie §5.2.2.). Satellietbeeld ware kleuren Satellietbeeld valse kleuren

(“automatisch”-“unsupervised”) Thematische kaart (“automatisch”-“unsupervised”) Thematische kaart (“handmatig-supervised”)

Bewerken van de gegevens. 5.3.2 Zoek naar een verband tussen de gegevens om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Bewerken van de gegevens.

“Interactive stretching” (“contrastverbetering”)

Analyseren van de gegevens. Via opmaak en analyse van waar kleurensatellietbeeld (“true color image”), vals kleurensatellietbeeld (“false color image”) en “unsupervised classification” zonder aangepaste (suggestieve) kleuren excl. legende. “Unsupervised” bodemgebruikskaart exclusief suggestieve kleuren en legende Opmaak bv. welke en hoeveel landgebruiksklassen Satellietbeeld ware kleuren. Satellietbeeld valse kleuren.

Interpreteren van de gegevens. Via analyse waar kleurensatellietbeeld (“true color image”), vals kleurensatelliet-beeld (“false color image”), opmaak en interpretatie van satellietbeeld “unsupervised classification” met aangepaste suggestieve kleuren incl. legende en satellietbeeld “supervised classification” met aangepaste (suggestieve) kleuren (incl. legende) gebruik makend van de satellietbeelden in de ESA-schoolatlas. Satellietbeeld ware kleuren. Satellietbeeld valse kleuren. ESA-schoolatlas

Achterhalen aantal en type landgebruiksklassen. “Unsupervised” bodemgebruikskaart (inclusief suggestieve kleurenlegende) Achterhalen aantal en type landgebruiksklassen.

“Supervised” bodemgebruikskaart (exclusief suggestieve kleurenlegende) “Supervised” bodemgebruikskaart (inclusief suggestieve kleurenlegende)

5.4.1 Het maken van een rapport. 5.4. Evalueren (rapporteren-confronteren). 5.4.1 Het maken van een rapport. Maak in PPT/Word/… een algemeen beschrijvende tekst over de evolutie van het landgebruik (periode 1964-2010) in de ruime omgeving van het Aralmeer. Integreer hierin het zelf ontworpen ware en valse kleurensatellietbeeld en duid er alle herkenbare landschapselementen met hun specifieke zichtbare of te interpreteren landschappelijke kenmerken aan toe (cfr. legende). Voeg er ook het (un)supervised classification beeld met aangepaste (suggestieve) kleuren (incl. legende) aan toe. Plaats er een overzichtelijke kruistabel bij waarin je de bodembedekking in en rondom het Aralmeer in 1964 vergelijkt met de bodembedekking voor hetzelfde gebied in 2010 (zie ook ESA-atlas). Stel je resultaten vooraan in de klas aan je medeleerlingen voor. Werk hierbij zo aanschouwelijk mogelijk. …of maak een poster met de oplossingen van de centrale probleemstelling “evolutie landgebruik rondom Aralmeer 1964-2010”.

Van Hecke, E. , Vanderhallen, D. , Slegers, L. , Hilde, D. , Miguet, H Van Hecke, E., Vanderhallen, D., Slegers, L., Hilde, D., Miguet, H., Steegen, A., et al. (2011). Zenit 4. Infoboek ASO. Kappelen: Uitgeverij Pelckmans.

Kenmerkend voor het Aralmeer is de enorme waterverdamping waardoor de opper­vlakte met meer dan de helft is gekrompen. De twee grote rivieren, de Syr Daria en de Amu Daria, die in de bergen van Centraal-Azië ontspringen, monden in het Aralmeer uit. De rivieren zijn stroomopwaarts, in Kazachstan en Oezbekistan, belangrijk voor de toevoer van water voor de irrigatie van de rijst­- en katoenteelt. Daardoor is het debiet bij de monding in het Aralmeer gedaald van 55 km³/jaar naar 7 km³/jaar van 1960 tot 1990. Er is minder water maar het water wordt stroomopwaarts ook nog eens sterk ver­vuild door de landbouw met meststoffen, pesticiden, herbiciden en het zout van de verzilting van de velden. Dit alles vormt een enorm probleem voor de flora, fauna en de bevolking in en rond het Aralmeer. De mensen die leefden van visvangst en de scheepswerven wonen helemaal niet meer aan de oever van het meer. De oever is soms tot 100 km verschoven! Ook de gezondheid van de bewoners rond het meer wordt aange­tast door een te hoge zoutconcentratie en de aanwezigheid van gifstoffen in hun drinkwater, maar eveneens door het inademen van de stofwolken vol zout en chemicaliën. Kanker, tuberculose, hart- en oogziekten nemen er snel toe. Van Hecke, E., Vanderhallen, D., Slegers, L., Hilde, D., Miguet, H., Steegen, A., et al. (2011). Zenit 4. Infoboek ASO. Kappelen: Uitgeverij Pelckmans.

5.4.2. Reflecteren over de uitvoering van het onderzoek. O.m. met de LeoWorks functie inspect TF Statistics (Multivariate Analysis> supervised Classification> Inspect TF Statistics). “Proces” en “product”

Vragen ? Opmerkingen ? Dank voor uw aandacht !