VALPREVENTIE Inleiding Probleemanalyse Hoe pakken we valpreventie aan? Voorbeeld uit Brecht Hoe nu verder?

EEN ERNSTIG PROBLEEM In 2000 stierven 765 personen ten gevolge van een val in huis. In 2000 stierven 871 mensen in het verkeer. Bij jongeren: blauwe plekken beperkte lichamelijke letsels Bij senioren: ernstige letsels!

“Organisaties en verenigingen ondersteunen OPDRACHT LOGO “Organisaties en verenigingen ondersteunen bij het opzetten van gezondheidsbevorderende activiteiten voor thuiswonende 65-plussers”

PROBLEEMANALYSE Cijfergegevens Onderschatting van het probleem Gevolgen voor oudere & omgeving Lichamelijk Psychisch Sociaal Economisch Waarom vallen wij?

CIJFERGEGEVENS Bij thuiswonende ouderen: 33% van 65-plussers valt minstens 1 keer per jaar 50% bij 80-plussers 15% tot 30% van 65-plussers valt meerdere keren per jaar 1/3 van de thuiswonende senioren valt minstens één keer per jaar. Bij 65+ wordt de valincidentie geschat op 33% Bij 80+ stijgt dat tot 50%. Valpartijen betekenen een verhoogd risico op sterfte bij senioren. Is de 6de doodsoorzaak bij 65+ Bij 75+ is vallen met letsels zelfs doodsoorzaak nummer één.

ONDERSCHAT PROBLEEM Een val zonder letsel wordt vaak niet gemeld… Kinderen vallen vaker maar de gevolgen voor ouderen zijn veel groter… De val van de oudere heeft ook impact op zijn/haar omgeving…

GEVOLGEN VAN EEN VAL Voor de oudere & de omgeving! Lichamelijke gevolgen Psychische gevolgen Sociale gevolgen Economische gevolgen

LICHAMELIJKE GEVOLGEN Lichamelijke letsels: beperkt tot ernstig Hospitalisatie: ± 3% van de 70-plussers Heupfracturen: 20% bij vrouwen 80+ 10% bij mannen 80+ Toegenomen kans op overlijden: Valincidenten  belangrijkste oorzaak van “onvrijwillig letsel”  = 6de doodsoorzaak bij 65-plussers Heupfractuur: 33% sterfterisico binnen het jaar

PSYCHISCHE GEVOLGEN Angst Angst niet altijd (h)erkend om terug te vallen voor opname in rusthuis (15 à 20 % komt na val in rusthuis of RVT) Angst niet altijd (h)erkend door de omgeving…

SOCIALE GEVOLGEN Afhankelijkheid: Sociale isolatie Vereenzaming 25 à 35 % na revalidatie naar huis MAAR hulpbehoevend Sociale isolatie Vereenzaming Depressie

ECONOMISCHE GEVOLGEN Internationaal: middelenbesteding ⇧⇧⇧ België Rusthuisopname = 3 x groter voor vallers ZH-opname = 6x groter na 65 jaar (tgv vallen) Valletsels = duurste categorie van alle trauma’s België Behandeling in het ziekenhuis € 8.500 Revalidatie € 7.000 Jaarlijkse uitgave voor de behandeling van heupfracturen : € 200 miljoen Kostenplaatje voor de senior zelf

WAAROM VALLEN WIJ? Valproblematiek = een multifactorieel probleem Intrinsieke risicofactoren (persoonsgebonden) Mobiliteit en evenwicht Zicht Te lage bloeddruk Incontinentie Extrinsieke risicofactoren Medicatie Omgevingsfactoren Gedrag / valangst

AANPAK VALPREVENTIE Iedereen of gericht op risicopersonen? Mogelijke acties / scenario’s Educatie & sensibilisatie Gerichte interventies Beweging Omgeving Communicatie tussen hulpverleners Gemeenschaps- of wijkproject

IEDEREEN OF GERICHT? Primaire valpreventie Secundaire valpreventie Totale doelgroep senioren 1ste val voorkomen Secundaire valpreventie Senioren met verhoogd risico (Nieuwe) val voorkomen Risicopersonen tijdig opsporen!! (Preventie van breuken: heupbeschermers, geneesmiddelen)

MOGELIJK SCENARIO EERST educatie / sensibilisatie + draagvlak creëren DAN gerichte acties of interventies  doelgroep bepalen

EDUCATIE / SENSIBILISATIE Campagnebeeld en slogan Artikelreeks gemeentelijk infoblad Toneelvoorstelling Infostand en -beurs / panelgesprek Educatiefolder / brochure Infosessie voor senioren – peer-educatie Vorming voor eerstelijnsgezondheidswerkers / dienst- en beleidsverantwoordelijken

GERICHTE INTERVENTIES Aanbieden van (programma’s) bewegingsoefeningen en/of Doorlichten omgevingsveiligheid en/of Toepassen multifactorieel project (=afspraken tussen hulpverleners) Wijk- of gemeenschapsgerichte aanpak (VIG)

BEWEGING Zeer effectieve strategie Onmiddellijk succes: aantal valpartijen ⇩ aantal letsels ⇩ Niet elke vorm van beweging = effectief Evenwicht + spiersterkte + uithouding

BEWEGING Enkele voorbeelden: Tai-chi, dans, eurhythmics … Gezondheidswandelingen Specifieke en aangepaste oefeningen zowel in groep als individueel Yoga

OMGEVING Belangrijk onderdeel Thuisomgeving én publieke omgeving Gekaderd binnen een heel project Enkele voorbeelden : Doorlichting huis m.b.v. checklist Inventarisatie knelpunten gemeente Signaalfunctie naar gemeente Technische en financiële hulp voorzien

VALPREVENTIENETWERK Ouderen met hoog valrisico opsporen, evalueren, begeleiden en opvolgen Ontwikkelen van een valpreventienetwerk Betrokken partners: huisarts, kinesitherapeut, apotheker, thuisverpleging, ergotherapeut, thuis- of gezinszorg, poetsdienst, OCMW-dienst, dienstencentrum, gemeentebestuur, ziekenfonds, uitleendienst, SIT (SEL) …  dialoog en samenwerking noodzakelijk

VALPREVENTIENETWERK Enkele voorbeelden : Interventieprotocol van KUL / Logo Zuiderkempen Systeem van valconsulenten (Gent) Interventiedraaiboek (Gent) Communicatie- of aandachtsfiche valpreventie in zorgdossier Vorming voor professionelen

BOEBS Opgezet door VIG Afgebakende en omschreven gemeenschap Bewustmaking, educatie, bewegings- en omgevingsinterventies, intersectorale samenwerking lokaal Een proefproject voor 2 jaar 8 stappen plan Handleiding beschikbaar

VALPREVENTIE IN BRECHT Blijf op eigen benen staan Valpreventie voor senioren

ACTIES IN BRECHT Opstarten werkgroep Actie parkhappening Brecht Info “3 op een rij”-optredens Op aanvraag op seniorenfeesten Toneelstuk op 1 december 2005 Extra sportpromotie voor 45-plussers

GEBRUIKTE MATERIALEN Checklist Infobrochure Logo Praam Infobrochure Rode Kruis Fotospel Powerpointpresentatie Sportbrochure “sport voor 45+-ers”

HOE NU VERDER? Lokale valkuilen Wat kan het Logo doen? Wat willen & kunnen de gemeenten doen?

LOKALE VALKUILEN SIT Vlaamse ondersteuning Discussie primaire / secundaire preventie Lokaal netwerk uitbouwen

 Wat willen & kunnen gemeenten? WAT KAN HET LOGO DOEN? Samenbrengen van geïnteresseerde gemeenten (kleine werkgroep) Een inspiratiemap voor de gemeente Lokale ondersteuning indien gemeente trekker is Doorgeven van materialen : checklist, folders,…  Wat willen & kunnen gemeenten?