Bekkenfysiotherapie bij (jong)volwassenen met LUTS-klachten LUTS = Lower Urinary Tract System klachten Wat hebben de toehoorders aan mijn presentatie? 1. Tools bieden voor de begeleiding van de jong volwassene met LUTS 2. Indien onvoldoende tools weten wat de bekkenfysiotherapeut voor therapeutische mogelijkheden heeft. 3. Weten wat er gebeurt bij de bft, zodat de urotherapeuten en overige verwijzers hun patiënten kunnen motiveren, dit werkt bevorderlijk voor de mogelijkheden tot herstel. 4. Dezelfde trainingsadviezen bij de verschillende behandelaars (gebaseerd op de huidige wetenschap) 5. Dilemma’s bepreken: a. controle bb spierfunctie vraagt om inspectie, eventueel palpatie bij jongeren met weinig ervaring met dergelijke onderzoeken in de gezondheidszorg (goede training heeft alleen zin bij goede uitvoering en voldoende intensieve trainingsprikkel). b. therapietrouw (externe motivatie: puber doet het voor de therapeut, dit vraagt om regelmatige consulten, supervisie 15 mei 2013 Hennie Weltevreden, bekkenfysiotherapeut MSPT

Seksuele Hulpverlening Post HBO- Bekkenfysiothera pie Master of Practice (MSPT) Seksuele Hulpverlening Ik wil me even voorstellen. Mijn naam is Hennie Weltevreden. Ik ben hier in de Noorderboog werkzaam als bft, zowel in de kliniek, als in de polikliniek en multidisciplinair samen met de uroloog en de gynaecoloog. Naast mijn opleiding tot bekkenfysiotherapeut heb ik nog 2 vervolgopleidingen gevolgd en wel Master of Practice en Seksuele Hulpverlening.

Bekken- bodem Bewegingsapparaat Obstetrie Urologie Proctologie BFT heeft te maken met verschillende domeinen in het bekken, veelal in relatie tot de bekkenbodemspieren, zowel diagnostisch als therapeutisch. De domeinen liggen op het gebied van urologie, gynaecologie, proctologie, seksuologie, obstetrie en het houdings- en bewegingsapparaat (In spreektaal met een jongere: Waar zit het bekken? Een bekkenfysiotherapeut heeft verstand van plassen, plas ophouden, van ontlasten, van menstruaties, dit alles kan ook te maken met seksualiteit, dus we hebben ook verstand van seks, en we hebben verstand van alle spieren in en rond het bekken). Seksuologie Gynaecologie

De expertise van de bft ligt bij de bb-spieren. Voldoende wetenschappelijk bewijs op A niveau dat bbsptraining positief werkt bij UI en is daarom is bb-training in veel internat ri lijnen opgenomen. BB-spieractiviteti kun je niet makkelijk zien, je ziet geen bewuste beweging van gewrichten • vraag om contractie niet altijd goede beweging Thompson et al.2003 23 - 43 % populatie bij opdracht BB-contractie maakt een inadequate uitvoering: Fouten: Persen i.p.v. bb-intrekken * J. Thompson (2003) en (2005) Cocontracties Bekkenkantelen Geen voorcontractie (“Knack manoeuvre”) bij buikdrukverhoging zoals hoesten Bekken: kleine representatie op sensomotorische cortex en de motorische cortex

M. Piriformis; m. ischiococcygeus; m. iliococygeus; m. pubococcygeus (m. puborectalis, m. pubovaginalis, m. pubovisceralis) Standring 2005

Praktijkplaatje Ik wil u meenemen in een stukje alledaagse praktijk bij een bekkenfysiotherapeut: Ik begin met een waarneemoef: ga maar gemakkelijk zitten: voel uw ademhaling (u hoeft niet de ah te veranderen, maar neem hem waar zoals hij nu gaat), (tuber ischii), bilspieren en van de bekkenbodemspieren (urogenitaal /anaal) in zit. Dilemma 1. Goede coördinatie? Heeft u gemerkt dat de buikspieren altijd wat mee doen? Dan volgt nu een spierversterkingsoefening van de bekkenbodemspieren in stand. “Zou u dat kunnen integreren in uw dagelijks leven?” Dit is wat wij vragen van onze patiënten. Dilemma 2. Therapietrouw? PFM en buikspiercontracties: Dougherty et al 1986 Bø et al 1990 Sapsford et al 2001 Thompson et al 2001 Neumann & Gill 2001 Chritchley 2002 Bø et al 2003 Al deze onderzoeken laten buikspier co-contracties zien bij bb-spiercontracties

BB-spier functies opvang buikdruk cranioventrale bew stabiliteit controle en evacuatie urine en faeces seksualiteit Cranio-ventrale beweging van de bekkenorganen Belangrijke rol bij het opvangen van buikdruk (samen met de rug- en buikspieren en het diafragma) (3D UG onderzoek 2013 gezonde roefpersonen zelfs al daling van perineum bij drukverhog (nog opzoeken op PubMed via Pelvic Floor AND young women) Stabiliteit in lende-bekkenregio Controle over de urine- en fecescontinentie en evacuatie Rol bij de seksualiteit

Significant minder uithoudingsvermogen Devreese 2004 Peng 2007 Smith 2007 Significant minder uithoudingsvermogen Minder awareness Incontinente ♀♀ Minder beweging van het perineum Meer bb-activiteit bij houdings verstoringen Incontinente vrouwen significant minder uithoudingsvermogen; minder beweging van het perineum; minder awareness Devreese et al.2004 Incontinente vrouwen, geen beweging naar voren Peng et al. 2007 •Vrouwen met incontinentie vertonen meer bekkenbodemactiviteit bij houdingsverstoringen dan continente vrouw Smith et al. 2007 Ik herken dit in mijn werk dat jongeren geen idee hebben waar de bb zit en hoe die in te trekken Weinig onderzoek gedaan betr ft en LUTS bij mannen. Alleen na prostatectomie en nadruppelen bij mannen. Geen beweging naar voren

Coördinatie Feedback geven op vele manieren Uitleg, platen, oefenen, spiegel,inspectie met de onderbroek aan, aanraken op de onderbroek, bovendien behoort het tot de competenties van een bft om te inspecteren en te palperen, indien hier geen psychische belemmeringen zijn en na instemming van de pat na uitgebreide voorlichting…… (zie SUI-ri lijn) (emg-metingen, ballonmetingen) levatorlift is via het perineum goed waar te nemen, echter de urethra lift (intrekkende beweging voelbaar aan de voorkant van de vagina) is bij vrouwen matig zichtbaar (bv. avulsie, Dietz et al., 2008)

Wetenschappelijk bewijs op A-niveau: Positief effect op urineverlies bij voldoende trainingsprikkel van de bekkenbodemspieren

(3-) 6 maanden  4 dagen per week 3 series per dag 10 maximale contracties 6 – 8 seconden vasthouden Goede training heeft alleen zin bij goede uitvoering en voldoende intensieve trainingsprikkel. Dagelijks (minimaal 4 dagen per week) 8 – 12 maximale contracties Duur 6 – 8 sec / 3 Series per dag Voldoende begeleiding

Therapietrouw Therapietrouw heeft met motivatie te maken

afname motivatie door: Onzekerheid hoe en wat oefenen Gebrek aan Gillard 2010 afname motivatie door: Onzekerheid hoe en wat oefenen Gebrek aan kennis Afwezigheid symptomen Weinig vertrouwen in effectiviteit van de oefeningen Oefeningen op papier werken niet. *Factors motivating women to commence and adhere to pelvic floor muscle exercises following a perineal tear at delivery: the influence of experience. Citation: Journal of the Association of Chartered Physiotherapists in Women's Health, 01 March 2010, vol./is. /106(5-18), 13677845 Author(s): Gillard S,Shamley D Belangrijke rol verwijzer en therapeut: geven van juiste informatie en juiste verwachtingen

Supervisie is zeer belangrijk

Goede coördinatie Supervisie houden Maximale contractie Sleutels tot succes Laatste DIA Correcte bekkenbodemspier contractie Informeer en motiveer Moedig aan tot MVC Maximal Volunteer Contraction Houdt supervisie (( Leer een voorcontractie bij verhoging van buikdruk)) Hennie Weltevreden, bekkenfysiotherapeut

Hennie Weltevreden, bekkenfysiotherapeut

Somatosensorische cortex Motorische cortex Hennie Weltevreden, bekkenfysiotherapeut

Beweging naar voren

En dan nu: Vragen?